Remkes: politieke partijen moeten giften boven de 100 euro openbaar maken

Dat schrijft Remkes in een brief aan de gemeenteraad met als titel 'Overpeinzingen onder de kerstboom'. Daarin staan, volgens hem, 'observaties' die hij de afgelopen tijd heeft gedaan. Die zijn mede gebaseerd op gesprekken met fractievoorzitters, wethouders en andere betrokkenen.

Het eerste punt is dat Remkes constateert dat Den Haag een stad is met grote verschillen, zowel op sociaaleconomisch als op 'etnisch cultureel' gebied. Dat vertaalt zich ook in de gemeenteraad, terwijl de oude, klassieke 'ideologische' verschillen een steeds minder grote rol spelen, zegt de burgemeester.

Hij ziet ook dat het bestuur en de politiek in de stad de afgelopen jaren sterk zijn veranderd. Dat komt onder meer omdat de burgers meer bij politiek willen worden betrokken, er steeds meer taken (zoals op het gebied van zorg) naar gemeenten zijn gegaan en steeds meer nieuwe (digitale) media hun intrede hebben gedaan. Tegelijk zitten raadsleden korter en wordt het voor partijen ook moeilijker om goede mensen te vinden, al was het alleen maar omdat die een baan niet meer met politiek kunnen combineren.

Mede omdat raadsleden zich nog te veel opsluiten in het stadhuis, de verkiezingsopkomst laag is en er veel partijen in de raad zitten, doemt de vraag op of mensen in de stad zich nog wel vertegenwoordigd voelen door politiek en bestuur, schetst Remkes. Hij pleit daarom voor nieuwe manieren om de bewoners meer bij het nemen van besluiten te betrekken. Dat kan, stelt hij door bijvoorbeeld internetconsultaties en het houden van hoorzittingen. Maar raadsleden zouden zich ook meer moeten afvragen hoe hun gedrag en handelen overkomt bij de bevolking. 'De meeste mensen verwachten van de raad, van raadsleden, ook een voorbeeldfunctie', aldus Remkes.

De waarnemend burgemeester constateert ook dat de persoonlijke verhoudingen tussen de meeste raadsleden wel in orde zijn. Maar hij waarschuwt ook: tijdens de vergaderingen moet de 'onderlinge bejegening respectvol zijn, ook op sociale media'.

Dat geldt ook in de richting van ambtenaren en burgers, omdat die zich niet kunnen verweren. Remkes: 'Raadsleden moeten zich ook onthouden van uitlatingen jegens (groepen)burgers, waarvan aannemelijk is dat zij die uitlatingen als beledigend ervaren.' Als de politici zich daar niet aan houden, waarschuwt hij, worden de opmerkingen geschrapt uit het verslag.

Remkes besteedt in zijn brief ook ruim aandacht aan 'integriteit'. Zo vindt hij dat alle hoofd- en nevenfuncties van raadsleden openbaar moeten worden gemaakt op de website van de gemeente. Dit zorgt volgens hem voor 'transparantie' en dus ook het voorkomen van (de schijn van) belangenverstrengeling.

Verder wijst hij erop dat raadsleden 'het algemene belang' moeten dienen en niet 'specifieke individuele gevallen'. Dat moet wat Remkes betreft ook verregaande consequenties hebben. De gemeenteraad mag geen voorstellen (moties en amendementen) meer indienen die zo’n individueel geval dienen. Die worden 'buiten de orde verklaard', als het aan hem ligt.

Bovendien vindt de waarnemend burgemeester dat raadsleden niet tegelijk in een actiecomité mogen zitten dat zich richt op het beleid van de gemeente. Remkes pleit ook voor meer terughoudendheid bij het indienen van schriftelijke vragen, omdat partijen in de praktijk weinig met de antwoorden doen en het veel werk kost om ze te beantwoorden. Bovendien moeten raadsleden elkaar als het even kan wat minder interrumperen.

In de Haagse gemeenteraad wordt al langer gesproken over het openbaar maken van donaties en giften. Die discussie werd voor de zomer van 2017 aangezwengeld door voormalig SP-raadslid Bart van Kent, nadat Groep de Mos een motie indiende waarin werd gepleit voor een nachtvergunning voor zalencentrum Opera. De SP beschuldigde fractievoorzitter Richard de Mos toen van 'cliëntelisme', omdat de Opera sponsor is van Groep de Mos. Partijleden konden in het zalencentrum tien procent korting krijgen. De PvdA en de Haagse Stadspartij sloten zich toen bij deze kritiek aan. De Mos toonde zich niet onder de indruk van die aantijgingen. ‘Het zal mij worst zijn wat u daarvan vindt. Het is aan de kiezer om dat te beoordelen. U kunt mijn rug op.’

Op 1 oktober vorig jaar werd bekend dat de rijksrecherche een groot onderzoek doet naar de twee toenmalige wethouders van Hart door Den Haag, Richard de Mos en Rachid Guernaoui, en een raadslid van die partij. Dat onderzoek richt zich op ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim. Ook de woningen van de wethouders en de woonadressen van drie Haagse ondernemers die worden verdacht van omkoping werden doorzocht. Een van de verdachte ondernemers, Atilla Akyol, stond ook op de kandidatenlijst van Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Hij is tevens eigenaar van Opera aan de Fruitweg. De Mos en Guernaoui moesten vervolgens aftreden als wethouder.

De Mos stelt in een reactie op de brief van Remkes ‘laaiend te zijn’. 'De brief past als dictaat van de Opperste Sovjet zo in een uitzending van de communistische staatstelevisie', stelt hij een verklaring. Hij noemt het 'onacceptabel' dat Remkes wil tornen aan de politieke instrumenten die raadsleden kunnen inzetten.

Ook vindt De Mos dat raadsleden ook de vrijheid moeten kunnen behouden om op te komen voor individuele gevallen. De Mos: 'Het is niet aan de voorzitter van de gemeenteraad om voorstellen buiten de orde te verklaren, maar aan raadsleden om in alle vrijheid een meerderheid voor hun voorstellen te halen.'

De Mos voelt zich ook aangesproken door het pleidooi van Remkes voor het openbaar maken van de giften boven de honderd euro. Hij noemt dit een 'goedkope poging om lokale partijen kalt te stellen'. Het raadslid: 'De burgemeester zegt deze ridicule overpeinzingen gedaan te hebben onder de kerstboom. Ik hoop dat in huize Remkes de boom nog staat, dan kan ie er nog een poosje onder gaan zitten.'