Radiodocumentaire over het 'Leemmannetje': van illegaal kunstwerk tot MH17-herdenkingsplek

MH17-slachtoffer Rein Specken herdacht bij het Leemmannetje in 2014
MH17-slachtoffer Rein Specken herdacht bij het Leemmannetje in 2014 © Leemcollectief
DEN HAAG - Misschien heb je ‘m in het echt of in de leader van het TV West Nieuws wel eens zien zitten: het Leemmannetje. Het oranje poppetje tuurt dag in, dag uit over het water bij de Bierkade in Den Haag. Het mannetje heeft een rijke geschiedenis: tien jaar geleden werd het illegaal neergezet door drie Haagse kunstenaars. Eén van hen kwam om bij de vliegramp van MH17. De andere twee makers hebben daar nu een radiodocumentaire over gemaakt.
Het kunstwerk is gemaakt door het Leemcollectief. Hierin werkten drie kunstenaars samen door kunst in de openbare ruimte te maken. Het bekendste kunstwerk is wel het Leemmannetje, dat door het overlijden van Rein Specken een herdenkingsplek voor de MH17-ramp werd. Zijn collega-kunstenaars Ringo Mollinger en Ruiter Janssen brengen met een radiodocumentaire een ode aan hem en het beeldje.
Het was tien jaar geleden helemaal niet de bedoeling dat het Leemmannetje er nu nog zou staan. 'We hebben het beeld met een waterfiets neergezet. Met z’n drieën in de fiets en als vierde passagier het mannetje', zegt Ruiter. In eerste instantie was het oranje mannetje daadwerkelijk van Leem gemaakt, maar daarvan bleef alleen het ijzeren karkas over. Inmiddels is het kunstwerk van polyester.
Het Leemmannetje in 2009
Het Leemmannetje in 2009 © Leemcollectief

'Ontroerende herdenking

Buurtbewoners kregen in 2009 een brief van het Leemmannetje met de oproep om vooral wat terug te schrijven. De kunstenaars kregen veel respons. Bij één van de brievenschrijvers gingen ze voor de documentaire terug. 'Als ik ‘s morgens wakker wordt, zie ik je meteen. Ik vind het heel leuk dat je er bent en wat mij betreft mogen je vriendjes en vriendinnetjes ook wel mee komen. Het lijkt me gezellig, zo’n groep Leemmannetjes', schreef Ellen van het Oosten toentertijd.
'Hij hoort echt bij de buurt', zegt ze nu tien jaar later. Grote indruk maakte op haar de herdenking van Rein Specken, nadat het MH17-vliegtuig boven Oekraïne neerstortte. 'Ze hebben op een hele mooie manier afscheid genomen, met een boot van de Ooievaart. Je zag dat Leemmannetje en de boot met nabestaanden: dat was ontzettend ontroerend.'

Brengt een glimlach

Voor de radiodocumentaire spraken Mollinger en Janssen de moeder van Rein Specken. 'Dat was een erg beladen gesprek', zeggen de kunstenaars daarover. 'Het is van haar ook heel dapper dat ze mee wilde doen. Ze sluit de documentaire ook echt af.' Zelf heeft moeder Specken mooie herinneringen aan het mannetje. 'Ik ben gaan kijken toen jullie het maakten. Dat is natuurlijk veranderd toen Rein overleed. We hebben toen alle bloemen die voor mijn deur lagen naar het mannetje verplaatst, zodat het wat rustiger zou worden en mensen toch een plek hadden', zegt ze in de documentaire.
Luister hier naar de documentaire en het gesprek met de makers in Studio Haagsche Bluf op Radio West.
Toch moet het volgens de makers geen herdenkingsplek worden. 'We zouden het mooi vinden als het Leemmannetje’ niet het MH17-bermmonumentje wordt, maar een mannetje van Rein dat daar heeft neergezet en een glimlach brengt.'