Heidag moet neuzen Haagse raad dezelfde kant op krijgen. Lukt dat?
31 januari 2020, 06:01 • 5 minuten leestijd
DEN HAAG - 'Nou, nou, nou, jongens. Ik word als toeschouwer niet blij van de raadsvergaderingen in Den Haag.' Jaap Smit, de commissaris van de koning in Zuid-Holland, is duidelijk in een besloten bijeenkomst met de Haagse fractievoorzitters. Tijdens het gesprek, begin oktober maakt Smit duidelijk dat er heel wat valt te verbeteren in de gemeenteraad van de derde stad van Nederland. En die boodschap geeft hij ook mee aan waarnemend burgemeester Johan Remkes.
De uitspraken van Smit, waarvan de geluidsopnames uitlekten naar Omroep West, liggen ten grondslag aan de raadconferentie die vrijdag wordt gehouden op initiatief van waarnemend burgemeester Johan Remkes. Wat gaan die raadsleden eigenlijk doen op deze ‘heidag’?
Eerst even terug naar die besloten bijeenkomst, op maandag 7 oktober 2019. Waarom spreken de fractievoorzitters met Jaap Smit?
De bijeenkomst is een dag nadat Pauline Krikke via een video op Instagram bekend maakt dat zij haar ontslag als burgemeester heeft ingediend. Er moet dus een waarnemer komen en Smit heeft iemand op het oog, zo laat hij de fractievoorzitters tijdens de bijeenkomst weten. Het gaat om 'bestuurlijk zwaargewicht' Johan Remkes. Volgens Smit is de VVD-prominent geschikt voor Den Haag omdat de man de Haagse gemeenteraad 'op een prettige manier aankan.'
Waarom wil Smit iemand benoemen die de Haagse raad 'aankan'?
Jaap Smit is niet te spreken over het niveau van de debatten. 'Ik heb van de week eens naar zo’n raadsvergadering gekeken', zegt hij tijdens de bijeenkomst. 'Daar word ik als toeschouwer niet blij van, moet ik u zeggen. Dat is geen gezicht. Ik zit dan te kijken naar de raad van de derde grootste stad van Nederland met een hoog profiel. Nou, nou, nou, jongens. Dus we moeten met z'n allen hard aan de gang, want je hebt ook een naam hoog te houden.'
Johan Remkes is dus met een speciale opdracht naar Den Haag gestuurd?
Dat klopt. Naast het opkrikken van het niveau van de gemeenteraad, moet Remkes ook het thema integriteit bij de kop pakken. Een van de redenen daarvoor is het corruptieonderzoek dat het Openbaar Ministerie is begonnen naar de inmiddels voormalig wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag/Groep de Mos. 'Er moet nagedacht worden over het thema integriteit in het college en de gemeenteraad', zegt Smit daarover. 'Wat het onderzoek ook mag uitwijzen, de betekenis ervan is erg belangrijk.'
Wat doet Remkes met deze opdracht?
Al bij de eerste kennismaking die Remkes met de fractievoorzitters heeft, begint de burgemeester over een raadconferentie die hij wil beleggen. Hij benoemt ook de thema's die tijdens de 'heidag' besproken gaan worden.
Alle fractievoorzitters die bij deze kennismaking aanwezig zijn zeggen toe dat ze bij de conferentie zullen zijn, zo blijkt uit een tweet van fractievoorzitter Pieter Grinwis van de ChristenUnie/SGP die hij afgelopen dinsdag post.
Overigens gaan de raadsleden niet daadwerkelijk naar de hei. Ze blijven gewoon in Den Haag en zijn te vinden in vergaderzalencomplex de Rode Olifant.
Daarnaast schrijft Remkes een brief aan de gemeenteraad met als titel 'Overpeinzingen onder de kerstboom'. Daarin staat een flink aantal dingen die volgens hem beter kunnen. Zo moeten politieke partijen donaties boven 100 euro openbaar maken, moeten ze meer opkomen voor het 'algemeen belang', moeten ze fatsoenlijker met elkaar omgaan en kunnen de vergaderingen strakker.
Vrijdag gaan de partijen daar dus over praten. Hoe staan ze er op dit moment in?
De PVV liet afgelopen week weten er niet bij te zullen zijn, ondanks de eerdere belofte dat wel te doen. Die partij voelt zich aangesproken door de brief van Remkes omdat de PVV vermoedt dat de burgemeester onder meer doelt op een venijnig debat in een commissievergadering waarbij fractievoorzitter Sebastian Kruis het woord 'neger' in de mond nam. Ondanks dat mensen huilend van de publieke tribune liepen en aandringen van de voorzitter, wilde hij dat woord niet terugnemen.
Ook de grootste oppositiepartij, Hart voor Den Haag/Groep de Mos, kan zich niet vinden in de brief. Bijvoorbeeld niet in het deel waarin Remkes ervoor pleit om de burgemeester de mogelijkheid te geven om moties en amendementen die een specifiek, individueel belang dienen, buiten de orde te plaatsen.
Groep de Mos vindt het onterecht als de burgemeester zich zou gaan bemoeien met moties. 'Als raadslid heb je het recht en de vrijheid om zonder last of ruggespraak moties in te dienen en daar al dan niet een meerderheid voor te krijgen'. Ondanks een eerdere dreiging om de conferentie te boycotten, gaat de partij wel. En belooft zelf nog met eigen punten ter verbetering te komen.
Ook andere partijen gaan wel, maar lijken niet heel erg enthousiast en al helemaal niet unaniem in wat ze willen. Zo is er verdeeldheid over het openbaar maken van de bedragen die donateurs geven. Sommige fracties voelen daar wel voor, maar vinden het bedrag te laag. Andere willen liever landelijke wetgeving afwachten.
Remkes adviseerde verder een einde te maken aan te nauwe personele banden tussen organisaties die iets van de gemeente en partijen willen. Ook dat lijkt niet in vruchtbare aarde te vallen. 'Je hoort als partij contact te houden met alle geledingen in de samenleving', zegt bijvoorbeeld Arjen Kapteijns van GroenLinks. 'Ik denk niet dat dit het grootste probleem is.'
En spreektijden inkorten? Alweer iets waar niet iedereen warm van wordt. 'Ingewikkeld', schetst PvdA-fractievoorzitter Mikal Tseggai. 'De raad moet wel het college controleren, daar moet je de tijd voor hebben.'
Een lastig dagje dus?
Daar lijkt het nu wel op. Het gaat nog niet meevallen om alle partijen op één lijn te krijgen – als er al een lijn valt te bekennen. En dan moeten de partijen het ook nog in de praktijk brengen. Ervaringen uit het verleden, leren dat een conferentie geen garantie biedt om ervoor te zorgen dat commissaris Smit straks met een gerust hart de vergaderingen kan gaan volgen.
