Waarom een 18de eeuws dekhengst vereeuwigd werd en zijn skelet bewaard
16 februari 2020, 10:30 • 3 minuten leestijd
DEN HAAG - Om er maar een vooroordeel in te gooien. Britten zijn paardengek. En dat zie je terug in de kunst. De topschilder van paarden is dan ook de Brit George Stubbs ((1724-1806 ). Hij schildert levensechte portretten van bestaande paarden, die voor hun eigenaar direct herkenbaar waren. In het Haagse Mauritshuis is vanaf 20 februari een tentoonstelling over deze Engelse paardenportrettist. Het verhaal van een autodidact die ook paarden ontleedde om de anatomie te bestuderen.
De enorme populariteit van de paardenrensport in Engeland in de achttiende eeuw hangt samen met het ontstaan van de Engelse volbloed, een paardenras dat bekend staat om zijn snelheid, kracht en sierlijke bouw. Stubbs’ ultieme meesterwerk is het paard Whistlejacket en behoort tot de meest geliefde Engelse portretten. Het schilderij is een van de topstukken van de collectie van de National Gallery en wordt nu voor het eerst geëxposeerd op het Europese vasteland.
Whistlejacket is in een steigerende houding afgebeeld en daardoor heeft het paardenportret een energieke uitstraling. Het temperamentvolle karakter van het paard zie je in de alerte spitse oren, de wijd opengesperde neusgaten en de intense blik in zijn ogen. Stubbs heeft dit versterkt door de achtergrond leeg te laten.
Wie is George Stubbs?
George Stubbs werd in 1724 in Liverpool geboren als zoon van een tussenhandelaar in leer. De jonge Stubbs hielp zijn vader in de werkplaats met het behandelen en kleuren van leer, maar tekende ook graag. Een buurman leende hem botten van dieren om thuis na te tekenen.
Op zestienjarige leeftijd wist Stubbs zeker dat hij schilder wilde worden. Hij ontwikkelde zich als autodidact. Naast schilderen bleef hij geïnteresseerd in anatomie en ontleedde hij hazen en honden. Die kennis kwam hem later van pas.
Werkmethode bij de ontleding van paarden
Stubbs kreeg succes als portretschilder en kon het zich financieel permitteren om zich te verdiepen in anatomie, specifiek die van het paard. In zijn latere memoires geeft Stubbs een gedetailleerde en onverbloemde beschrijving van zijn werkmethode bij de ontleding van paarden.
Stubbs kocht (veelal oude) paarden, waarvan, nadat ze dood waren gebloed, de aders en zenuwen werden geïnjecteerd met een was-achtige vloeistof om zo hun natuurlijke vorm te behouden. Het paard werd vervolgens met haken aan een metalen staaf gehangen, die aan het plafond van de werkplaats was bevestigd. De hoeven rustten op een horizontale plank, waardoor het paardenlichaam een staande houding kreeg.
De paarden die door Stubbs geschilderd werden, waren vrijwel allemaal volbloeden. De populariteit van Stubbs’ paardenportretten hangt samen met de status die eigenaars van een winnend renpaard of een succesvolle dekhengst of fokmerrie hadden. Bij sommige portretten schildert Stubbs dan ook de naam van de eigenaar en de naam van het paard.
Snelste paard en beste dekhengst
Het snelste renpaard van die tijd, en viermaal door Stubbs vereeuwigd, is Eclipse. Over deze kastanjebruine Engelse volbloed werd gezegd: 'Eclipse first and the rest nowhere'. Eclipse was niet alleen het meest gevierde renpaard van de achttiende eeuw. Hij kon er ook wat van als dekhengst; maar liefst 95 procent van de moderne volbloeden stammen direct van hem af.
Bekijk hieronder de opbouw van het skelet van Eclipse voor een tentoonstelling.
In 1789 overleed Eclipse op 25-jarige leeftijd. Met een anatomische ontleding van zijn lichaam hoopte men het geheim van zijn succes te achterhalen. De ontleding werd door een Franse dierenarts uitgevoerd. Eclipse bleek een uitzonderlijk groot hart te hebben. Dit moest zijn snelheid verklaren, met zijn grote hart kon hij efficiënter bloed door zijn lichaam pompen. Zijn skelet werd bewaard en is ook op de tentoonstelling.
George Stubbs - De man, het paard, de obsessie is van 20 februari t/m 31 mei 2020 in het Mauritshuis.
