Unieke tekeningen bombardement Bezuidenhout worden eindelijk tentoongesteld

Bombardement op Bezuidenhout, gezien vanuit Voorburg
Bombardement op Bezuidenhout, gezien vanuit Voorburg © Jan Vegter
VOORBURG - 'Unheimisch.' Zo omschrijft Kees Vegter de tekeningen van zijn oudere broer Jan over het vergissingsbombardement op de Haagse wijk Bezuidenhout op 3 maart 1945. 'Want het was allemaal weiland tussen Voorburg en Den Haag. Het was een eldorado. En dan zie je in ene, als contrast, dat bombardement. Het was een enorm kabaal. Hier ben ik echt bang van geweest.'
De drie tekeningen over het vergissingsbombardement van de in 2009 overleden Voorburgse tekenaar en schilder Jan Vegter maken deel uit van de serie Hongerwinter en Bevrijding. Ze zijn vanaf 1 mei voor het eerst te zien op de tentoonstelling Het Bombardement op het Bezuidenhout, gezien vanuit Voorburg in Museum Swaensteyn.
En dat werd volgens beeldend kunstenaar Theo de Feyter wel tijd. Want namens de erfgenamen heeft hij zich ontfermd over de drie tekeningenseries van Jan Vegter, die hij na zijn pensionering in 1990 heeft gemaakt. De eerste serie Meppel, een raar jaar gaat over het begin van de Tweede Wereldoorlog. Deze is ondergebracht in het Museum Belvédère in Heerenveen.

Voorloper van de graphic novel

De tweede serie Parijs 1963 gaat over zijn tijd in de Franse hoofdstad en is ondergebracht in het Franse instituut Fondation Custodia Paris. De derde serie heet Hongerwinter en Winter. Hierin doet de 17-jarige puber Jan Vegter met tekeningen en teksten persoonlijk verslag van het laatste half jaar van de Tweede Wereldoorlog. Theo de Feyter: 'Dat is nooit getekend. Dat zijn unieke beelden. De vluchtelingenstroom, de brandende wijk vanuit de verte en dan Bezuidenhout dat dagenlang bleef branden en dat reflecteert in de ramen van de huizen in de straat waar Jan woonde.'
De branden in het gebombardeerde Bezuidenhout reflecteren in de ramen in Voorburg
De branden in het gebombardeerde Bezuidenhout reflecteren in de ramen in Voorburg © Jan Vegter
Voorbeeld van een tekst uit de serie Hongerwinter en Bevrijding
Voorbeeld van een tekst uit de serie Hongerwinter en Bevrijding © Jan Vegter
De Feyter noemt de drie series een voorloper van de graphic novel. Hij vindt het dan ook belangrijk dat ook deze tekeningen een vaste plek krijgen: 'Dat ze goed bewaard blijven. Dat er zorg aan wordt besteed. En dat ze bij elkaar blijven.'

Fotografisch geheugen

In een interview met het Seniorenjournaal uit 1993 legt Jan Vegter zelf uit hoe de series zijn ontstaan: 'Ik heb een fotografisch geheugen. Alle beelden die ik mij herinner uit die periode heb ik getekend. Het gaat om die beelden. En die heb ik aan elkaar geknoopt door kleine teksten. En je krijgt dus een heel verhaal.'
De bevrijding van Voorburg
De bevrijding van Voorburg © Jan Vegter
'Jan heeft het in 1990, dus achteruit ziend getekend, vanuit de herinnering,' aldus De Feyter. 'Hij gebruikte geen schetsen, composities of foto’s. Hij had een heel goed beeldend geheugen. Alle plaatsen waar hij heeft getekend, dat geldt ook voor Voorburg, alle Voorburgers herkennen nog steeds precies de architectuur, de straten en de gebouwen, waar het zich afspeelt.'

Persoonlijke noot

Wat de tekeningen ook bijzonder maakt, is de persoonlijke noot die Jan Vegter toevoegt aan het verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Zo verbaast de Voorburgse tekenaar zich over de strijd binnen de Gereformeerde kerk terwijl de Tweede Wereldoorlog volop aan de gang is.
De strijd binnen de Gereformeerde kerk ging tijdens de Tweede Wereldoorlog gewoon door
De strijd binnen de Gereformeerde kerk ging tijdens de Tweede Wereldoorlog gewoon door © Jan Vegter
De Feyter: 'In de tekening zie je het eigenlijk al, maar ook in de begeleidende tekst, de afstand tot de volwassenen. Waar zijn ze mee bezig eigenlijk? Dat schemert door in de tekst: "Felle brochures vielen over en weer in de brievenbus. Het ging over de doop, geloof ik." Dat geloof ik, daarin schemert door: dat vind ik ook helemaal niet belangrijk.'

Weg meisje, weg droom

Opmerkelijk volgens De Feyter is ook de laatste tekening: 'De bevrijding voor Jan was bij wijze van spreken maar een halve bevrijding. Want het meisje waarop hij verliefd was zag hij op Bevrijdingsdag met een andere jongen lopen. En dan schrijft hij: "En nu stond ze daar… aan die weg… met die gabber!! Weg meisje, weg droom. Ik voelde me rot, teneergeslagen. Ik kon geen vlag meer zien en geen Oranje boven meer horen!"'
Het meisje waar Jan Vegter tijdens de Tweede Wereldoorlog verliefd op was
Het meisje waar Jan Vegter tijdens de Tweede Wereldoorlog verliefd op was © Jan Vegter
Voorbeeld van een tekst uit de serie Hongerwinter en Bevrijding
Voorbeeld van een tekst uit de serie Hongerwinter en Bevrijding © Jan Vegter
Het meisje op de tekening is dan ook niet de latere echtgenote. Joke Vegter: 'Ja, dat meisje ken ik niet. Hij heeft er wel eens over verteld, maar het is nooit iets geworden. En ik heb haar nooit leren kennen', voegt ze er lachend aan toe. Joke is met hem getrouwd geweest tot aan zijn dood in 2009.