Hoe een Amerikaanse sergeant bij het Zoetermeerse verzet terechtkwam

Het tuinhuis van amateur-archeoloog Maarten Havinga in Zoetermeer staat vol met vliegtuigonderdelen van de Liberator B-24 bommenwerper Jolly Duck. Vol enthousiasme laat Havinga het allemaal zien. 'Kijk, dit was de catwalk, de loopplank die in de romp van het vliegtuig lag', zegt Havinga. 'En dit is een boomstam waarin een stuk plexiglas zit en dit stuk metaal was een onderdeel van motor drie', somt hij op. 'Dat is de motor die door Duits afweergeschut is geraakt en mede de oorzaak is geweest van de crashlanding.'

'Er zijn in de buurt van Zoetermeer twee vliegtuigen neergestort. De crashsite van de Jolly Duck is de enige die er nog precies zo bij ligt als 75 jaar geleden en waar je dus nog volop bodemonderzoek kunt doen', vertelt Havinga. 'Daarom ben ik er vijftien jaar geleden zo enthousiast over geworden. En nog steeds. Het is veel meer dan een hobby. Het is een passie geworden.'

De Jolly Duck vertrekt op 22 februari 1945 met haar negenkoppige Amerikaanse bemanning vanaf de Engelse vliegbasis in Wendling. Samen met nog 31 andere bommenwerpers. Ze krijgen de opdracht om een rangeerterrein voor treinen te bombarderen in de Duitse plaats Nordhausen.

Vanwege laaghangende rook kunnen ze niet bombarderen en wijken ze uit naar hun tweede doel, Northeim. Maar tijdens de uitvoering wordt de Jolly Duck geraakt door Duits afweergeschut. Boven de Noordzee sputteren de motoren en moet ze terugkeren naar het vasteland.

De piloot besluit een crashlanding te maken in een weiland aan de Geerweg in Zoeterwoude, vlakbij het huidige boerderij 't Geertje. Bij het eerste contact met de grond breekt het landingsgestel af en ploegt de buik van het vliegtuig door het weiland om uiteindelijk tot stilstand te komen tegen een hoger gelegen weg. Behalve wat schrammen en blauwe plekken is de bemanning ongedeerd. Ze besluiten zich op te splitsen om de pakkans door de Duitsers te verkleinen.

Twee groepen van vier man nemen de vlucht. Boordschutter John McCormick gaat er alleen vandoor. 'Waarom McCormick in zijn eentje vlucht, is nooit opgehelderd.' Een groep wordt door de Duitsers opgepakt, de andere duikt onder bij verschillende boerengezinnen. McCormick sluit zich uiteindelijk aan bij het Zoetermeerse verzet en vindt onderdak in het Jachthuis in Zevenhuizen.

De Engelsen vrezen dat informatie van de nagenoeg onbeschadigde Jolly Duck in Duitse handen kan vallen. Hierop besluiten ze op 26 februari, vier dagen na de crash, het te vernietigen. Twee Spitfires voeren de beschietingen uit. 'Kijk, dit zijn de lege kogelhulzen die ik in het weiland gevonden heb.' Havinga laat een aantal plastic boxen zien die tot de rand zijn gevuld met honderden verroeste hulzen.

Wat de Engelsen op het moment van de beschieting niet weten, is dat de Duitsers de plaatselijke bevolking toelaten bij de Jolly Duck. Kinderen zijn er aan het spelen. De Engelse aanval leidt tot de dood van vier burgerslachtoffers: twee kinderen en twee volwassenen. Ook een Duitse militair komt om het leven.

Boordschutter John McCormick die ondergedoken zit in Zevenhuizen, doet met diverse nachtelijke acties van de verzetsleden mee. Tot eind april 1945 de nazi's voor de deur staan. Er volgt een vuurgevecht. McCormick en verzetsman Jacob van Rij proberen via de achterkant te ontsnappen. McCormick wordt in zijn achterhoofd geraakt. De 23-jarige Amerikaan overlijdt direct. Ook Van Rij komt bij de schietpartij om het leven. De rest van de bemanning van de Jolly Duck overleeft de oorlog.

Op verzoek van zijn vader wordt McCormick in Zoetermeer bij de oude kerk begraven. 'Het is heel bijzonder dat hij hier ligt', vertelt Havinga. 'Zijn vader was de Zoetermeerse bevolking zo dankbaar voor de bescherming die zij zijn zoon hadden geboden, dat hij wilde dat het lichaam in Zoetermeer zou blijven.'

Op het graf van John McCormick worden nog steeds bloemstukken gelegd. 'Vaak nemen scholen het initiatief om bloemen neer te leggen.' Een Zoetermeerse scoutinggroep is naar de Amerikaan vernoemd. 'Het is belangrijk dat we hem blijven herdenken.'

De Zoetermeerse activiteiten in het kader van 75 jaar Vrijheid zijn op deze website te vinden.