Grote kans dat befaamde boekenkist Hugo de Groot in Museum Prinsenhof staat

Hugo de Groot
Hugo de Groot © Museum de Lakenhal
DEN HAAG - Niet het Rijksmuseum of Slot Loevestein, maar Museum Prinsenhof uit Delft heeft waarschijnlijk de boekenkist in haar collectie waarmee Hugo de Groot ontsnapte. Het televisieprogramma Historisch Bewijs toonde woensdagavond aan dat de andere twee musea waarschijnlijk een replica laten zien aan het publiek.
Op 22 maart 1621, na bijna twee jaar gevangenschap, ontsnapte De Groot uit Slot Loevestein, waar hij gevangen zat. Het was voor de uitzending al duidelijk dat het kasteel op de grens van Gelderland, Noord-Brabant en Zuid-Holland niet de 'echte' kist had. Het exemplaar op Loevestein is afkomstig van een rommelmarkt.
Het ging daarom tussen het Rijksmuseum en Museum Prinsenhof. Na een uitgebreid onderzoek met röntgenscans, geven de afmetingen uitkomst. De kist van het Rijksmuseum blijkt te groot voor de ontsnapping. Daarnaast is de herkomst van de kist niet vast te stellen.

'Een gat in de herkomst'

Woensdagavond maakte Historisch Bewijs dan eindelijk bekend welke kist waarschijnlijk de échte kist is: 'De kist van museum Prinsenhof heeft de juiste afmetingen.' Conservator David de Haan van het Prinsenhof is dolblij: 'Dit is heel bijzonder. Onze kist is mogelijk dé kist waarmee De Groot is ontsnapt. Voor hetzelfde geld was het hem niet geweest. Nu blijft het verhaal en de mythe overeind.'
De kist van Museum Prinsenhof werd in 1925 door nazaten van Willem de Groot, de broer van Hugo, aan het museum geschonken. Mede daarom schat Historisch Bewijs de kans groot dat het de echte kist is. Waar de kist zich door de eeuwen heen precies heeft bevonden, is een mysterie. 'De kist is een hele tijd spoorloos geweest en in de negentiende eeuw doken twee mogelijke kisten op. Er zit dus een soort gat in de herkomst van de kisten', vertelt De Haan.

Burgeroorlog in Nederland

De in 1583 te Delft geboren Hugo de Groot was aan het begin van de zeventiende eeuw een van de grootste geleerden van Nederland. Rechtsgeschiedkundigen beschouwen Grotius, zoals hij ook wel werd genoemd, als een van de grootste juristen ooit. Tijdens zijn carrièrepad bemoeide hij zich ook met staatszaken en daardoor kwam hij in de problemen.
Nederland had gedurende twaalf jaar (1609-1621) een staakt-het-vuren met Spanje tijdens de Tachtigjarige oorlog, maar binnen de landsgrenzen broeide er in die tijd een conflict dat bijna escaleerde in een burgeroorlog. Aan de ene kant stond een groep met als leider Prins Maurits en aan de andere kant Johan van Oldenbarnevelt met zijn gevolg. Hugo de Groot behoorde tot die laatste partij.

Trainen met stilliggen

Van Oldenbarnevelt en zijn trawanten verloren de strijd met Maurits en werden gevangen genomen. Het verhaal is bekend: Van Oldenbarnevelt werd onthoofd, De Groot kreeg levenslang. Hij moest die straf uitzitten op Slot Loevestein.
Hij mocht tijdens zijn gevangenschap verder studeren en schrijven. Hij had daar literatuur voor nodig en die werd met een boekenkist gebracht. In de eerste maanden werd de kist streng gecontroleerd. Na verloop van tijd kwam echter de klad erin en kwam er een ontsnappingsplan. Hierdoor werd een plan gesmeed om Hugo te laten ontsnappen.

Parijs

Hij trainde een paar maanden om stil en geruisloos te liggen in de boekenkist. Dat lukte. De Groot ontsnapte uiteindelijk en vluchtte naar Parijs. Daar zag hij zijn vrouw weer. De Franse stad werd zijn nieuwe woonplaats. Waar hij onder bescherming van Lodewijk de dertiende een nieuwe politieke carrière inzette en zijn kennis over heel Europa verspreidde.