Iedereen lijdt onder corona, maar niet op dezelfde manier

Mensen reageren heel divers op de huidige situatie van 'social distancing'. 'Wat ik in mijn praktijk merk is dat er uiteraard mensen zijn die door deze coronasituatie angstiger worden of zich naarder voelen dan normaal, dat is natuurlijk reëel', zegt de Leidse psycholoog en psychotherapeut Astrid Leusink.

'Maar er zijn er ook die zeggen: nou, ik heb weleens vaker narigheid meegemaakt, het valt nu wel weer wat mee.' Eén van de cliënten van Leusink is een mevrouw van 87, die op dit moment aan heel veel pijnklachten lijdt, vanwege andere redenen. 'Die vrouw zei: "Ik heb de oorlog meegemaakt, ik leef al bij de dag of ik het ga redden qua leven of dood, ik ga niet ook nog eens bang worden voor corona." Die heeft nog wel meer ellende meegemaakt in haar leven.'

Psychotherapeut Riëtte Mellink begeleidt normaal vooral politiemensen die lijden aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS): 'Sommigen worden nu even flink op de proef gesteld. Mensen die al wiebelig zijn, die nu nog wiebeliger worden. Zeker als ze net aan het herstellen zijn, hebben ze baat bij een vaste structuur. Soms gaan ze ook al af en toe naar het werk. En dat valt nu allemaal weer weg.'

Mellink is senior crisisadviseur bij IVP ARQ. Die organisatie heeft deze week in overleg met de GGD en het RIVM folders uitgebracht met daarin informatie over hoe om te gaan met stress in deze coronatijd. De leefregels die daar in staan hameren mede op het opbouwen van regelmaat. 'Breng structuur aan in je dag. Maak een planning met een nieuwe routine. Stel voor jezelf realistische doelen hierbij; het behalen ervan kan een gevoel van controle geven.'

Wat ook absoluut niet bevorderlijk is voor je mentale gesteldheid is de hele dag bijhouden wat er over het coronavirus wordt gepubliceerd. Mede omdat er vooral op sociale media nogal wat nepnieuws voorbij kan komen. IVP ARQ zegt daarover: 'Blijf niet te veel bezig met het bijhouden van het nieuws over het coronavirus, onder andere via sociale media. Het ontvangen en verwerken van te veel informatie hierover brengt mogelijk meer zorgen.'

Dat betekent niet dat je je van de wereld moet afsluiten: 'Behoud contact met je eigen sociale netwerk. Communiceer bijvoorbeeld met vrienden en familie via (video) bellen of WhatsApp.'

IVP ARQ is gespecialiseerd in de opvang na rampen en crises. Dit is dan wel een heel ander soort ramp, zegt Mellink. Het is geen groot vliegtuigongeluk of een aardbeving, toch zijn er vergelijkbare fasen te noemen. Eerst zijn mensen een beetje overdonderd, dringt het nog niet zo helemaal door. Dan wachten ze af wat er op hen afkomt en wat ze daarmee kunnen doen. 'En nu, na de laatste persconferentie, waarin duidelijk werd dat het nog zeker twee maanden gaat duren, daalt het bij mensen in: Wow. Dat is echt lang. En hoe ga ik dan dat vormgeven?'

Psycholoog en psychotherapeut Leusink: 'Er zijn ook mensen die zeggen: "Goh, iets wat ik mijn hele leven al meemaak, dat maakt nu iedereen mee." Dat je in een situatie zit waarin je tot jezelf veroordeeld bent, of dat je niet weet hoe het verder moet. Niet alleen financieel, maar ook in jezelf, al die onzekerheden.'

In de door het ARQ Kenniscentrum verspreide informatie staat daarover onder meer: 'Zorg voor afleiding; blijven hangen in gepieker over wat er eventueel zou kunnen gebeuren helpt niet. Ga bewegen, liefst buiten. Kijk een mooie film, lees een goed boek, speel een leuk spel. Gebruik de tijd om te doen wat je al langer wilde doen, maar waar je steeds maar niet aan toe kwam.'

Bij de een lukt de veerkracht beter dan bij de ander, vertelt Mellink. 'Daarbij maakt het ook uit of je een vaste aanstelling hebt, of zzp'er bent. Want je kunt het niet alleen maar toeschrijven aan iemands persoonlijke veerkracht hoe 'ie het doet, de omstandigheden verschillen enórm, van persoon tot persoon.'

Astrid Leusink merkt in haar Leidse praktijk dat sommigen merken hoe hun leven weer 'down to earth' komt. En zich realiseren dat het ook wel met wat minder kan. Leusink: 'Al die mensen die altijd bezig zijn om te scoren, die vallen allemaal aardig hard neer. En die relativering hoor ik net zo hard in mijn praktijk als mensen die het natuurlijk wel degelijk gewoon niet kunnen overzien en echt de houvast nodig hebben van regelmatige gesprekken met hun psycholoog.'

'Mensen die normaal geen psychische klachten hebben kunnen na de eerste week nog denken: ach, grappig, het is weer eens even allemaal anders. Maar nu het langer gaat duren gaat het natuurlijk meer drukken', legt Riëtte Mellink uit. 'Het is niet te onderschatten. Daarom hebben wij die folders ook rap geschreven. Zodat mensen zich op de hoogte kunnen stellen van verstandige leefregels.'

Niemand weet hoe wij er over een maand aan toe zijn. Mellink: 'Nee, zo is 't. En dat is voor een heleboel landen op de wereld de gewoonste zaak van de wereld, maar wij zijn dat niet gewend.'