Honderden leerlingen 'kwijt', opvang op school in de knel

Een lege klas op een basisschool
Een lege klas op een basisschool © Omroep West
DEN HAAG - Van honderden leerlingen die thuis les zouden moeten krijgen, is niet bekend waar ze zijn. Ze hebben geen contact meer met hun school. Alleen al in Den Haag en omgeving zijn dat er bijna vierhonderd. Bovendien kunnen scholen vaak geen goede opvang bieden aan tientallen kwetsbare leerlingen die wel naar school mogen. Dat blijkt uit een rondgang langs scholen en gemeenten in onze regio.
Voor leerkrachten komt de opvang boven op het gewone lesgeven op afstand aan de rest van hun klas. De kinderopvang zou die opvang op zich moeten nemen, vinden bestuurders. Met steun van zorginstanties en scholen. Zeker tijdens de vakanties.
In Den Haag lijkt de samenwerking tussen instanties al wel goed te werken. 'Ik maak mij het meest zorgen om de ruim tweehonderd leerlingen waarmee wij helemaal geen contact kunnen krijgen', zegt Ewald van Vliet, voorzitter van de raad van bestuur van het regionaal schoolbestuur Lucas Onderwijs. Mogelijk is een aantal van hen met de ouders mee naar het land van herkomst, als Polen of Bulgarije.

'Ze reageren gewoon niet'

Lucas is een van de grootste schoolbesturen van Nederland met vierduizend medewerkers en ruim 34.000 leerlingen op 77 scholen in Den Haag en omgeving. 'Ruim tweehonderd is maar een klein percentage, maar elk kind is er één', zegt Van Vliet. Eerder deze week bleek al dat Haagse Scholen, een schoolbestuur met 15.500 leerlingen op 52 scholen, het contact was verloren met 170 leerlingen.
'Ze nemen de telefoon niet op, ook hun ouders niet. Ze reageren gewoon niet', zegt Van Vliet. 'Zij krijgen dus geen onderwijs, ook niet digitaal. Veiligheid van onze leerlingen staat op één, zeker nu. Maar het onderwijs is natuurlijk ook belangrijk. We hebben hen nu gemeld bij Leerplicht.'

'Taal niet machtig'

'Nu de scholen langer gesloten blijven ben ik bang dat de kwetsbare leerlingen alleen maar meer achterstand oplopen', zegt Omar Ramadan, voorzitter van het college van bestuur van Sophia Scholen uit Voorhout. 'Zeker als daaronder kinderen zijn met wie de school geen contact krijgt.'
Sophia heeft 7.000 leerlingen op 28 bijzondere basisscholen in de Bollenstreek. De scholen hebben veel te maken met kinderen van ouders die de Nederlandse taal niet machtig zijn. In de Bollenstreek zijn dat voornamelijk Poolse arbeiders in de bloembollensector.

'Thuis onveilig of leren niet mogelijk? Toch naar school'

Ouders die een - in deze coronacrisis - cruciaal beroep hebben mogen hun kinderen sowieso naar school brengen. Nu de scholen zeker tot 28 april dicht blijven, neemt de noodzaak om ook kwetsbare kinderen naar school te laten komen alleen maar toe.
'Ik heb net nog op verzoek van jeugdzorg vier leerlingen naar een van onze scholen gehaald', zegt Ramadan van Sophia Scholen. 'Wij zien zowel kinderen voor wie het thuis onveilig is, als kinderen die, hoewel het thuis wel veilig is, niet aan onderwijs toekomen omdat ouders hen daarin niet weten te ondersteunen.'

'Opvang is niet makkelijk'

'Sommige kinderen die thuis onvoldoende begeleiding krijgen in het onderwijs op afstand, worden uitgenodigd om bijvoorbeeld om de dag een middag naar school te komen voor extra uitleg', vertelt Ramadan.
'Makkelijk is het niet. En het komt boven op het onderwijs op afstand aan al onze zevenduizend leerlingen. De noodopvang voor ouders met cruciale beroepen is er dan ook nog, en dat is behoorlijk belastend. Zeker omdat vaak één van de ouders - vaak de vader - niet zo’n beroep heeft, maar zich niet van werk los kan maken en daarom een beroep op noodopvang doet.'

'Vakantietijd? Reken niet op de leerkracht'

Ramadan maakt zich zorgen om de periode na 28 april. Dan is het meivakantie. Op zijn scholen duurt dat tot 10 mei. 'Onze leerkrachten hebben dan hun vakantie echt nodig, ze lopen echt op hun tandvlees. Dus denk niet dat we de opvang op school dan maar gewoon kunnen laten doorlopen.'
'Ik denk eerder aan de kinderopvang. Die is nu ook dicht, maar daar zou de opvang van kinderen die thuis niet terecht kunnen moeten plaatsvinden. Dat is normaal ook geopend tijdens de vakanties.' Nu is ook de jeugdzorg in de Bollenstreek gesloten en doet men voor opvang van kwetsbare jongeren een beroep op de scholen.

'School signaleert, gemeente heeft regie'

Cijfers van het aantal leerlingen dat tussen wal en schip komt, zijn er niet. Volgens de schoolbesturen in het primair onderwijs is 8,4 procent van hun leerlingen een kwetsbare leerling. In een peiling van de PO-raad van deze week geeft 43 procent van de schoolbesturen aan dat de opvang van kwetsbare leerlingen binnen de gemeenten op gang is gekomen. Dertig procent zegt dat dit deels is opgestart, elf procent geeft aan van niet.
In de meeste gevallen nemen scholen daarin het voortouw. 'Tot nu toe is de lijn: school signaleert, maar de gemeente heeft de regie. En samen zoeken ze naar maatwerk als oplossing', zegt de woordvoerder van de PO-raad. 'De gemeente moet zicht hebben welke partijen zij kunnen inschakelen van jeugdzorg tot kinderbescherming.'

Jeugdzorg verschillend geregeld

De gemeente Leiden heeft een 'tijdelijk proces' ingericht voor de kinderen in een kwetsbare positie. Volgens een woordvoerder werkt de gemeente daarin samen met de scholen, de leerplichtambtenaren, het Jeugd en Gezinsteam en een aantal zorgaanbieders.
'Momenteel wordt door een aantal aanbieders gezamenlijk opgetrokken om de hulp en ondersteuning voor deze kinderen efficiënt te organiseren.' Als er jeugdzorg nodig blijkt, wordt die het liefst op scholen aangeboden. Daarvoor zijn scholen gevraagd om ruimte ter beschikking te stellen.

'Leerplichtambtenaren langs de deur'

In de Haagse regio wordt nauw samengewerkt tussen zorgverleners, scholen en gemeente.. 'Nu de maatregelen van het kabinet zijn verlengd, worden alle zeilen bijgezet. Hierover is nauw contact met schoolbesturen en kinderopvangcentra in de stad', laat de woordvoerder van de Haagse wethouder van onderwijs Hilbert Bredemeijer (CDA) weten.
De handhaving van de leerplicht is onder druk van de Tweede Kamer opgeschort. Toch kunnen scholen aan de bel trekken bij de afdeling Leerplicht van de gemeente Den Haag. 'Niet om te handhaven, maar om te kijken wat er op dat moment nodig is', zegt de woordvoerder van Bredemeijer. 'In sommige gevallen gaan we zelfs langs de deuren.'