'Overleden watersporters Scheveningen mogelijk verrast door lange zeedeining'

Reddingsdiensten aan het werk op Scheveningen
Reddingsdiensten aan het werk op Scheveningen © Regio15
DEN HAAG - De groep watersporters die maandagavond in de problemen kwam bij het Noordelijk Havenhoofd op Scheveningen is mogelijk verrast door 'lange zeedeining': een sterke stroming afkomstig uit de Noorse Zee, ook wel groundswell genoemd, vertelt meteoroloog Tobias van Tellingen van de website surfweer.nl aan Omroep West. 'Mij had dit ook overkomen', zegt hij. Vijf watersporters kwamen maandagavond om het leven.
Van Tellingen zegt dat deze deining zich maar een paar dagen per jaar voordoet. De deining doet er twee tot drie dagen over om ons te bereiken, volgens Van Tellingen en wordt veroorzaakt door de stroming van lucht over het water uit de Noorse Zee: 'feitelijk noordenwind over een heel lang stuk.'
Het zorgt uiteindelijk hier voor sterkere, hogere golven en sterkere stroming dan we hier gewend zijn. 'Zij hebben nooit kunnen weten dat dit zo mis kon gaan', zegt Van Tellingen over de groep die zou bestaan uit ervaren zwemmers en surfers.

Grondzee

Door deze deining kan lokaal ook 'grondzee' ontstaan. Dat betekent dat golven door een ondieper wordende zeebodem worden afgeremd, terwijl de top van de golf verder wil.
De golf wordt als het ware 'pootje gehaakt', schrijft de KNRM over het fenomeen. De golf slaat dan onverwachts om en verandert dan in een woeste schuimkop.

'Geen weersomslag'

Het is nog niet duidelijk hoe de groep precies in de problemen kwam. Volgens Omroep West weerman Huub Mizee kan dat niet zijn door plotseling veranderde weersomstandigheden. 'Maandag was het de hele dag noord- tot noordoostenwind kracht zeven. Er is tot 21:30 uur niets aan het weer veranderd. Daarna ging het minder hard waaien.'
Volgens Mizee gaf het KNMI maandagochtend vroeg een windwaarschuwing uit. 'Een noordoostenwind kracht zeven is hard. De golven kunnen wel twee tot drie meter hoog worden, omdat de wind over de zee trekt en de golven opstuwt.'

Stroming en dikke laag schuim

Later op de avond werd de wind iets minder hard, maar gedurende de dag was er 'niets plotselings aan het weer', zegt Mizee. 'De wind is niet opeens gedraaid of iets dergelijks.' Onderzoek moet uitwijzen wat er is gebeurd, maar het lijkt aannemelijker niet het weer, maar stroming en een dikke laag schuim op zee een rol gespeeld te hebben.
Zeebioloog Hans Adema van Naturalis in Leiden vertelt dat de laag bestaat uit ééncellige algen met de naam 'phaeocistis' of zweepdiertje. Ieder seizoen sterven de diertjes rond deze tijd en vormen een dikke laag. 'Een natuurverschijnsel', zegt Adema. Hij benadrukt dat het niks met vervuiling te maken heeft.

Zoekactie bemoeilijkt

Adema vertelt dat de dieren uit eiwitten bestaan en door wind en water worden opgeklopt. 'Je kunt het het best vergelijken met een soort zeesop.' De laag is het ene jaar dikker dan het andere jaar. Adema verbaast zich erover dat het dit jaar wel vroeg in het seizoen is voor het verschijnsel. Hij verwachtte het pas over drie weken.
Tijdens de reddingsactie maandagvond bemoeilijkte de laag de zoekactie. Een SAR-helicopter moest er aan te pas komen om het schuim weg te blazen, voor beter zicht op de zee. Dat het om een dikke laag ging werd duidelijk toen een omstander de schuimlaag inliep. Het schuim reikte tot zijn schouders.