Burgemeester Remkes speelt hoog spel met geheime stukken

Waarnemend burgemeester Johan Remkes in debat met de Haagse gemeenteraad. | Foto Phil Nijhuis/ANP
Waarnemend burgemeester Johan Remkes in debat met de Haagse gemeenteraad. | Foto Phil Nijhuis/ANP
DEN HAAG - Moet het onderzoeksrapport naar de handelwijze van een niet-integere Haagse topambtenaar geheim blijven of niet? Daarover praat de gemeenteraad woensdagavond. Waarnemend burgemeester Johan Remkes wil het rapport niet openbaar maken om de privacy van de ambtenaar te beschermen, maar volgens een deel van de raad probeert hij de pikante kwestie onder het tapijt te schoffelen. En dan is er nog de suggestie van Remkes dat hij de bijlagen, die horen bij het onderzoek, niet toevertrouwt aan (sommige) raadsleden. Wat is er nu weer allemaal aan de hand in het IJspaleis?

Hoe zit dat met die niet-integere Haagse ambtenaar?

Het gaat om een topambtenaar van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO). Hij was eindverantwoordelijk voor de bouw van het prestigieuze en politiek gevoelige onderwijs- en cultuurcomplex Amare op het Spuiplein. Na een integriteitsmelding bij de gemeente heeft het college van burgemeester en wethouders een onderzoek uit laten voeren naar de topambtenaar en een extern ingehuurde medewerker.

Wat is de conclusie van dat onderzoek?

Het college is zeer terughoudend met het delen van de conclusie van dit onderzoek. In een openbare raadsbrief schrijft het college begin mei: 'Zoals in november vermeld hoort de gemeente als werkgever bij signalen over handelen van ambtenaren altijd uiterst zorgvuldig om te gaan met het belang van haar werknemers. Daarom kunnen we in beginsel niet publiekelijk een uitspraak doen over een individuele ambtenaar.'
Uit privacyoverwegingen beperkt het college zich tot het noemen van enkele algemene uitkomsten. Zo heeft de topambtenaar volgens het onderzoek 'de gedragscode overtreden' en zou hij op meerdere vlakken 'niet transparant hebben gehandeld', bijvoorbeeld door het toevoegen van passages aan gespreksverslagen. Ook de externe medewerker zou 'niet transparant' zijn geweest. Daarom vertrekt de topambtenaar 'in goed overleg' bij de gemeente Den Haag en wordt het contract van de externe medewerker ontbonden.

Tot zover de uitleg van het college?

Ja, het college weidt in de raadsbrief niet verder uit. NRC deed de afgelopen maanden ook onderzoek en weet meer details te melden. Zo zou de topambtenaar dubieuze financiële toezeggingen hebben gedaan aan bouwer Volker Wessels, die Amare ontwikkelt. Van deze toezeggingen is Volker Wessels, en niet de gemeente, beter geworden. Saillant is dat volgens de krant wethouder Boudewijn Revis (VVD) op de hoogte zou zijn geweest van deze toezeggingen. Revis is politiek verantwoordelijk voor de bouw van Amare.
In een spoeddebat over de kwestie waste wethouder Revis vorige week zijn handen in onschuld. Hij zegt 'geschrokken' te zijn van het feit dat een ambtenaar die direct voor hem werkte, niet integer heeft gehandeld. Maar hij ontkent dat er schimmige deals zijn gemaakt met bouwer Volker Wessels, bijvoorbeeld over het onderhands gunnen van een bouwproject op de plek van een kerk in de internationale zone in Den Haag. Ook zou er geen sprake zijn geweest van onrechtmatige betalingen of afspraken daarover en zou er binnen het mandaat gehandeld zijn.

Dat betekent dus dat er politiek weinig aan de hand is?

Volgens het college is dat inderdaad zo. Er is een integriteitsmelding geweest en daarop is gehandeld, zegt het college. En ook de VVD-fractie vindt dat er correct is gehandeld. 'Het systeem heeft gewerkt', redeneert VVD-fractievoorzitter Frans de Graaf tijdens het spoeddebat.
Maar door de publicatie van NRC is het beeld ontstaan dat de dienst DSO op schoot zit van een projectontwikkelaar. En dat knaagt bij raadsleden.

Dus?

Een aantal partijen wil dat het onderzoeksrapport openbaar gemaakt wordt, zodat de feiten open en bloot op tafel komen te liggen. Vooral oppositiepartijen zijn duidelijk, maar ook de collegepartijen GroenLinks en PvdA willen zoveel mogelijk openheid.
Oppositiepartij de Haagse Stadspartij gaat woensdagavond daarom een voorstel doen om de geheimhouding op te heffen. 'De raad heeft het rapport vertrouwelijk mogen inzien, maar mag er alleen achter gesloten deuren over vergaderen. Daar baal ik van en ben ik boos over', zegt Peter Bos van de Haagse Stadspartij.
'Het college laadt de verdenking op zich dat het iets te verbergen heeft', legt Bos uit. 'Het rapport moet openbaar. Het gaat over beladen projecten, miljoenen belastinggeld, hoe de gemeente heeft gehandeld met betrekking tot kostenoverschrijdingen die door Volker Wessels zijn geclaimd en hoe onder verantwoordelijkheid van wethouder Revis deze topambtenaar zijn gang kon gaan. Het college dient hier verantwoording over af te leggen en dat moet in een democratisch land gewoon openbaar.'
En Bos wil meer. Hij wil de bijlagen die bij het onderzoek horen kunnen lezen, desnoods vertrouwelijk.

Mogen de raadsleden deze dan niet lezen?

Nee. Het onderzoeksrapport ligt voor de raadsleden ter inzage op het stadhuis. Als ze het rapport willen lezen, moeten ze hun naam op een intekenlijst zetten. Maar de tientallen bijlagen met daarin onder meer mailwisselingen blijven ook voor de raadsleden geheim.
Terwijl die mails juist kunnen laten zien wat de toon is tussen de ambtenaren in het stadhuis en de aannemers. NRC beschrijft een wat duistere sfeer waarbij belangrijke deals werden gesloten op plekken buiten het stadhuis, zoals het Kurhaus en een skybox van Volker Wessels in het Feyenoord-stadion.

Waarom wil Remkes de bijlagen dan geheim houden?

Om de privacy van de betrokken ambtenaar te beschermen, zegt burgemeester Remkes. Dat moet volgens hem omdat de gemeente een verantwoordelijkheid heeft als werkgever.
Tijdens het spoeddebat voegt hij hier nog iets aan toe, waarbij hij verwijst naar de intekenlijst. 'Ik heb ook gezien wie het rapport allemaal gelezen hebben en dat sterkt mij alleen maar in het voornemen om dat te doen', zegt hij in de vergadering. Remkes houdt de bijlagen dus in de kluis.

Suggereert hij nou dat hij de bijlagen niet toevertrouwt aan de raadsleden?

Zo wordt het in elk geval opgevat door sommige raadsleden. PvdA-raadslid Bülent Aydin vraagt Remkes tijdens het debat om zijn uitspraak beter uit te leggen, 'want mijn naam staat ook op die lijst'. En SP-fractievoorzitter Lesley Arp noemt de uitspraak in een column in dagblad070 'een bizarre sneer die ondergetekende maar ook andere politici als een motie van wantrouwen in de richting van de raad hebben ervaren'.

Is de Haagse gemeenteraad dan van onbesproken gedrag?

Dat ook weer niet. Er lopen twee onderzoeken naar het lekken van vertrouwelijke informatie uit de gemeenteraad. Zo lekten de namen uit van de kandidaten die naast Pauline Krikke solliciteerden naar het burgemeesterschap van Den Haag.
Ook werden er geluidsopnamen gelekt van een besloten overleg tussen commissaris van de Koning van Zuid-Holland Jaap Smit en de fractievoorzitters van de Haagse gemeenteraad. Justitie deed in dit verband een inval bij Partij van de Eenheid-raadslid Arnoud van Doorn.
Aan de andere kant laten de publicaties van NRC over de werkwijze van de topambtenaar zien dat ook andere geledingen in het stadhuis niet waterdicht zijn. De krant publiceerde details uit het onderzoeksrapport vlak voordat het college de raad per brief informeerde. In de verantwoording schrijft de krant dat het zijn onderzoek heeft gebaseerd op gesprekken met (oud)-ambtenaren en Haagse politici.
En laten we niet vergeten dat er nog een ander, verontrustend onderzoek loopt. Het corruptieonderzoek naar Richard de Mos en Rachid Guernaoui, de ex-wethouders van Hart voor Den Haag/Groep de Mos.
Het thema integriteit is in Den Haag dus een loeiheet hangijzer. En dat betekent; venijnige debatten, getergde partijen, aangevallen wethouders en een waarnemend burgemeester die hoog spel speelt.