Haagse schrijver Tomas Ross creëerde in 1987 al een pandemie
23 augustus 2020, 07:30 • 4 minuten leestijd
DEN HAAG - Het is 1996 en de dodelijke ziekte Bèta heeft al anderhalf miljoen slachtoffers geëist. Dat is het uitgangspunt van de roman van de Haagse schrijver Tomas Ross, die oorspronkelijk in 1987 werd uitgegeven. Vanwege de actualiteit is besloten tot een herdruk. En dan is Tomas Ross zondag ook te zien een herhaling van ons programma Haagse Iconen. Reden genoeg om met de auteur te bellen.
Het boek Bèta is in 1987 geschreven en er komt binnenkort een herdruk. Wat is het verhaal hierachter?
'Het gaat over een verschrikkelijke pandemie, erger dan corona, waar ik toen gelukkig nog niet van had gehoord', vertelt Ross relativerend. 'In die dagen was iedereen benauwd voor aids. Ik las in een krant dat Duitse artsen hadden voorgesteld mensen met aids op hun voorhoofd te laten tatoeëren met de letter A. En ik dacht: Dit kan niet!'
'Maar stel je voor dat je een samenleving hebt waar dat wel kan. Toen heb ik een Nederland geschetst anno 1996. Dat was toen vooruitzien, met Den Haag en Amsterdam opgedeeld in verschillende segmenten met afgesloten gebieden. Een lockdown noemen we dat nu.'
In het kort: Bèta gaat over de uitbraak van het dodelijke virus Bèta, dat de wereld in zijn greep houdt, de zoektocht naar het serum en over maatschappelijke ontwrichting. Wat dacht u toen we begin van dit jaar met corona te maken kregen?
'Heel soms kijk ik naar mijn eigen boeken, ik lees ze nooit. Maar toen corona uitbrak, dacht ik over Bèta: Dit lijkt er wel op! Dat vertelde ik mijn uitgever. Die reageerde dat het een fijn spannend boek is en nu heel actueel.'
'Heel soms kijk ik naar mijn eigen boeken, ik lees ze nooit. Maar toen corona uitbrak, dacht ik over Bèta: Dit lijkt er wel op! Dat vertelde ik mijn uitgever. Die reageerde dat het een fijn spannend boek is en nu heel actueel.'
Er werd besloten tot een herdruk. Ross: 'Er is ook eerder een herdruk geweest, en toen had ik het herschreven naar 2016. Dat is nu ook al achterhaald. Daarom laten we het boek bij deze herdruk in de oorspronkelijke toekomstige, maar inmiddels verleden tijd van 1996 spelen.'
Wat zijn de belangrijkste overeenkomsten? Wat ziet u nu in het dagelijks leven terug vanuit uw boek?
Ross lacht: 'Hoewel ik een complot-uitpluizer ben, geloof ik niet in het grote Bill Gates complot. Maar ik herkende wel dingen die ik in mijn boek beschreef. Het afsluiten van buurten, en het binnenkijken bij mensen. De zoektocht naar een vaccin, ik noem het serum, en de maatschappelijke onrust.'
Zijn er nog zaken die u heeft moeten veranderen voor de herdruk. Dingen die echt niet meer kunnen?
'Er wordt overal gerookt, dat is echt een beeld van die tijd. Dat vind ik leuk, in Bèta lees je veel situaties die toen zo waren. Dat spreekt mensen aan en maakt het geloofwaardiger.'
Hoe ziet u de toekomst?
'Ik ben optimistisch en blijf hopen op een vaccin. Mijn grootmoeder is overleden in 1919 aan de naweeën van de Spaanse griep. Toen was daar geen vaccin voor. Ik hoop dat we over anderhalf jaar iets hebben en dan terugkijken met: O ja dat was toen, corona.'
Oorspronkelijk zou er binnenkort een heel ander boek van u verschijnen...
'Omdat Bèta nu in september uitkomt, verschijnt dit nieuwe boek in januari. Ik ben er al meer dan jaar aan bezig. Na mijn trilogie over Indië dacht ik: Dit is prachtig om mee door te gaan. Het wordt dus een quadropologie', grapt hij.
'Ik leg nu de laatste hand aan dit vuistdikke boek, ik zit op pagina 612. Daar is de uitgever niet blij mee, want dat jaagt de kostprijs weer omhoog. Dus ik ben druk aan het schrappen. En dat is het meest hinderlijke wat er is: je gooit je baby's weg.'
'Het verhaal speelt zich af in 1950 en gaat over kapitein Westerling die indertijd de Beul van Celebes werd genoemd. Hij probeerde in Indonesië ook nog een staatsgreep te plegen, terwijl dat land toen al onafhankelijk was. De staatsgreep is mislukt en hij is ontsnapt. En het gekke is, hij heeft duizenden doden op zijn geweten, hij is een oorlogsmisdadiger.'
'Maar het raadsel is altijd dat hij gewoon naar Nederland is gekomen en niet veroordeeld is. Sterker nog, hij heeft een staatspensioen gekregen en een duur huis gekocht in Amsterdam. Westerling is op 87-jarige leeftijd in zijn bed overleden. En dan vraag je, je af: hoe kan dat?' Waarop Ross vervolgt: 'En als je dat wil weten, moet je straks mijn boek kopen.'
Zondag is de uitzending van Haagse Iconen. Samen met Fred Zuiderwijk duikt u uw eigen verleden in. Wat is u nog het meest bijgebleven van die draaidag?
'Dat het verdomde koud was', zegt Ross ad rem. 'Dan zit je tijdens de opnames in een bakfiets. Die dikke Zuiderwijk trapt, maar ik zat in de bak. Ik had wel een klein dekentje over mijn knieën, maar ik had het loeiend koud. We gingen met de bakfiets plekken af, waar je bent opgegroeid, waar je feestjes hebt gehad enzo. Het was een hele tocht door Den Haag.'
Heeft u leuke ontmoetingen gehad?
'O, ja. Ik ben in mijn ouderlijk huis geweest aan de Thomsonlaan. Ik ben daar weggegaan toen ik 12 jaar was. De huidige bewoners waren verguld dat ik er was. Het huis was ontzettend verbouwd. Dan loop je rond en denkt: Dat kamertje herken ik nog. Ik ga zondagavond zeker weer kijken', voegt Ross er nog aan toe.
Haagse Iconen wordt zondag 23 augustus vanaf 17.00 uur uitgezonden. De herhaling is op ieder heel uur.
