Vertrokken ambtenaar: bij rechtszaak komt voor Den Haag 'niet bevorderlijke' informatie op straat

Cultuurcomplex Amare aan het Spui in aanbouw
Cultuurcomplex Amare aan het Spui in aanbouw © ANP
DEN HAAG - De Haagse topambtenaar die moest vertrekken omdat hij ervan werd beschuldigd de gedragscode te hebben overschreden, heeft de gemeente nadrukkelijk geadviseerd om geen procedures tegen hem te beginnen. Mocht dat wel gebeuren dan zou bij zo'n rechtszaak volgens hem informatie naar buiten komen die ook voor de gemeente 'niet bevorderlijk was'.
Dat blijkt uit zijn schriftelijk verweer op een brief van interim gemeentesecretaris Ilma Merx waarin zij hem meedeelt dat hij bij de gemeente moet vertrekken. Beide brieven zijn in bezit van Omroep West.
Volgens de grootste partij in de gemeenteraad, Hart voor Den Haag, lijkt het erop dat met de boodschap van de ambtenaar en het feit dat er uiteindelijk een schikking werd getroffen, er sprake is van een 'doofpot' in het stadhuis. Het college van burgemeester en wethouders ontkent dat met kracht. 'De gemeente laat zich nooit onder druk zetten.'

Gedragscode overtreden

De ambtenaar was onder meer verantwoordelijk voor cultuurcomplex Amare op het Spuiplein. Uit het onderzoek dat het stadsbestuur afgelopen najaar na een integriteitsmelding liet uitvoeren, bleek dat hij niet transparant zou hebben gehandeld en de gedragscode zou hebben overtreden. Daarom zijn de ambtenaar en een extern ingehuurde medewerker 'in goed overleg' vertrokken bij de gemeente, schrijft het college begin mei aan de gemeenteraad.
Nu blijkt dat aan deze openbare mededelingen door het stadsbestuur een correspondentie tussen de ambtenaar en de gemeente is voorafgegaan. Het college wilde onder meer deze documenten over de kwestie niet vrijgeven, omdat ze een grote inbreuk zijn op de persoonlijke levenssfeer. Toch is een deel ervan in handen van Omroep West.

Poging om goed uit elkaar te gaan

Het gaat daarbij onder meer om een brief van 15 april 2020 van de gemeentesecretaris Merx aan de ambtenaar. Merx, de hoogste ambtenaar in de stad, schrijft daarin dat de gemeente afscheid van hem wil nemen. Uit een onderzoek naar zijn gedrag zou zijn gebleken dat dat 'niet past bij hoe de gemeente vorm wil geven aan de publieke taak, waarbij openheid en transparantie voorop dient te staan en integer handelen boven elke twijfel is verheven'. De gemeentesecretaris meldt namens het stadsbestuur dat de ambtenaar hieraan niet heeft voldaan. 'Wat dat betreft bent u hierin ernstig tekortgeschoten', schrijft zij.
Eigenlijk, stelt Merx, zou de ambtenaar gewoon kunnen worden ontslagen. Daarvoor 'is voldoende grond'. Toch is de gemeente bereid tot een regeling te komen, zodat 'met wederzijds goedvinden afscheid van elkaar kan worden genomen'. Zij wil binnen drie weken een reactie, anders zal de ambtenaar worden geschorst of worden vrijgesteld van werk.

Dreigement in brief

De ambtenaar leest in de brief 'een dreigement’. De kwestie zou kunnen uitdraaien op een rechtszaak. Dat is niet verstandig, stelt hij. Want: 'Met mijn kennis en wetenschap over het project Spuikwartier en de wijze waarop de gemeente en haar bestuurders in dat project door omstandigheden gedwongen zijn om te werken, lijkt mij een procedure ook niet in het belang van de gemeente, indien ik mij tegen een ontslag moet verdedigen. Kortom: een procedure is voor niemand bevorderlijk. Wij kunnen ons beter richten op een minnelijke regeling, indien u onverhoopt volhardt in de beëindiging van mijn arbeidsovereenkomst.'
De ambtenaar was directeur ontwikkeling en realisatie van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO) bij de gemeente Den Haag. Vorig jaar begint een groot onderzoek naar zijn functioneren. Daarvoor wordt onder meer Hoffman Bedrijfsrecherche uit Almere ingeschakeld. Onder meer op basis van bevindingen van dat bureau, constateert de gemeente dat de ambtenaar verslagen heeft ondertekend waarin onderwerpen worden genoemd die niet in dat gesprek zijn behandeld. Ook heeft hij met de bouwer afspraken gemaakt over het bouwrijp maken van grond waarop de torens naast Amare moeten verrijzen. Deze afspraken zouden niet zijn gedeeld met het gemeentelijk team dat verantwoordelijk is voor dat project. Verder zou hij meerdere malen voetbalwedstrijden van Feyenoord hebben bijgewoond op uitnodiging van de bouwer van Amare – VolkerWessels – zonder dit te melden en hiervoor toestemming te vragen. Bovendien zou hij nevenactiviteiten niet hebben opgegeven.

Onrechtmatige afspraken niet vastgesteld

Uit de brief van gemeentesecretaris Merx blijkt dat dit niet de enige verwijten zijn. Zo zou de ambtenaar ook VolkerWessels, de bouwer dus van het cultuurpaleis, mogelijk toezeggingen hebben gedaan om op de plek van de Kerk Martelaren van Gorcum aan het Stadhoudersplantsoen een project te realiseren. Al met al constateert de gemeentesecretaris dat in het rapport van Hoffman niet is vastgesteld dat de ambtenaar 'onrechtmatige afspraken' heeft gemaakt of buiten zijn mandaat heeft gehandeld. Wel is sprake van '(schijn van) belangenverstrengeling' en 'niet open en transparant' handelen.
Dat meldt ook waarnemend burgemeester Johan Remkes midden juni aan de gemeenteraad. Hij schrijft dat het stadsbestuur het betreurt dat er 'eenzijdige beeldvorming' rond de ambtenaar is ontstaan en dat niet is komen vast te staan dat hij zijn boekje te buiten is gegaan bij het maken van afspraken, dat hij onrechtmatige betalingen heeft gedaan of dat er verslagen zijn gemaakt van gesprekken die niet hebben plaatsgevonden.

Ambtenaar verweert zich in brief

De ambtenaar zelf weerspreekt in een ruim vijf pagina's tellende brief de aantijgingen. Hij schetst dat bij project Amare sprake is van grote spanningen tussen de gemeente en de bouwer. Volgens hem heeft hij juist bijgedragen aan een 'grote transparantie'.
Wel erkent hij bij Feyenoord te zijn geweest. Dat had hij ook moeten melden, bevestigt hij formeel. Maar: 'Uiteraard heb ik mijn adviezen en beslissingen hierdoor op geen enkele wijze laten beïnvloeden en zijn er tijdens deze bijeenkomsten geen beslissingen genomen in formele of informele zin. Ik heb bij al mijn handelingen het belang van de gemeente altijd boven alles gesteld.'

Geen toezeggingen, wel nevenwerkzaamheden

Ook geeft hij toe dat er met de bouwer van Amare is gesproken over de kerk. Maar hij zou daarbij geen enkele toezegging hebben gedaan. 'Ik heb VolkerWessels verteld dat dit type verzoeken op de tafel van de bestuurder (de wethouder, red.) moeten komen. Ik ben hiertoe niet bevoegd.' Dat hij nevenwerkzaamheden uitvoerde, bevestigt de ambtenaar ook. Maar het zou gaan om een 'zeer beperkt aantal advieswerkzaamheden' in zijn vrije tijd. Klussen die 'geen enkel invloed hadden' op zijn werk in Den Haag.
In een uitgebreide zienswijze op het rapport van Hoffman, die ook in bezit is van Omroep West, schetst de ambtenaar zijn eigen positie. 'Ik doe mijn werk naar eer en geweten en met alles wat in mijn vermogen ligt en de laatste paar jaar onder een enorme werkdruk. Maar ik doe mijn werk naar eer en geweten. Met maar één belang, en dat is het belang voor de gemeente Den Haag.'

'Welke doofpot wordt er dichtgehouden?'

Bij raadslid Ralf Sluijs van de grootste partij in de Haagse gemeenteraad, Hart voor Den Haag, roepen de documenten vele vragen op. Hij wil 'van de hoed en de rand weten', zegt hij. 'Deze man was jarenlang een probleem-oplosser voor achtereenvolgende stadsbesturen. Hij had in de bouwwereld een grote naam. Het is van tweeën één. Of hij heeft heel grove fouten gemaakt en dan neem je afscheid zonder te streven naar een minnelijke regeling en geeft hem geen geld mee. Of hij heeft een paar fouten gemaakt en dan los je dat in een functioneringsgesprek op. Maar nu wordt hij geslachtofferd. Waarom op deze manier?'
Bovendien leest Sluijs in de brief van de ambtenaar dat er dingen openbaar kunnen worden gemaakt over onder meer wethouders als er geen fatsoenlijke oplossing komt voor dienst vertrek. 'Wat is dat dan? Wat voor informatie mag niet naar buiten komen? Was dat dan de reden waarom het allemaal minnelijk moest worden geregeld? Welke doofpot wordt er dichtgehouden door de topambtenaar zwijggeld mee te geven en daarmee zeker te stellen dat hij niet gaat praten over hoe de dienst DSO, blijkbaar gedwongen, geweest is om te werken de afgelopen jaren.'

Stadsbestuur doet aangifte van lekken

Het college van burgemeester en wethouders laat in een reactie weten het 'zeer te betreuren' dat de vertrouwelijke informatie over personen niet vertrouwelijk is gebleven. 'Daar moeten werknemers wel op kunnen rekenen', aldus het stadsbestuur dat aangifte gaat doen van het lekken van informatie.
Ook benadrukt de gemeente dat integer en transparant handelen voor Den Haag belangrijk is. 'In het onderzoek is vast komen te staan dat door betrokkene op meerdere vlakken niet transparant is gehandeld. We zijn tot de conclusie gekomen dat een voortzetting van de arbeidsovereenkomst niet mogelijk was. Die overeenkomst is beëindigd. De gemeente laat zich nooit onder druk zetten. Bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties mogen ervan uitgaan dat besluiten op een transparante, eerlijke en zorgvuldige manier tot stand komen. Integer en transparant handelen zijn vaste kernwaarden, net als een veilige werkcultuur binnen de gemeente.'