Prinsjesdag 2020: Burgemeester Van Zanen blikt tevreden terug op verloop

Burgemeester Jan van Zanen van Den Haag is blij dat grote publieksstromen zijn uitgebleven tijdens Prinsjesdag. Vanwege de coronacrisis was het publiek gevraagd niet naar Den Haag te komen. Het programma was flink aangepast: geen tocht per koets, geen Troonrede vanuit de Ridderzaal maar vanuit de Grote Kerk waar meer plek is, en geen balkonscène op Paleis Noordeinde. Er waren dan ook geen drommen mensen op straat.

Wel moest de politie een einde maken aan een protest van de actiegroep Extinction Rebellion tegen het klimaatbeleid. De politie hield elf demonstranten aan die zich aan de hekken van Paleis Noordeinde hadden vastgeketend. 'Op een dag van de democratie is er ook altijd ruimte om te demonstreren', aldus Van Zanen. 'Dat mocht wel op de Koekamp en op het Plein.'

Voor Van Zanen, die op 1 juli aantrad als Haagse burgemeester, was het zijn eerste Prinsjesdag in die functie. "Het was een andere, maar toch waardige dag omdat in het belang van de volksgezondheid mensen was gevraagd Prinsjesdag dit jaar thuis te volgen." Hij bedankte in het bijzonder "de politie en de vele medewerkers van de gemeente die deze dag met veel mensen een grote inzet hebben gepleegd".

Volgens de koning moet Nederland zich schrap zetten voor de gevolgen van een zware economische terugslag. Dat zei koning Willem-Alexander tijdens de troonrede in de Haagse Grote Kerk. De terugslag zal ook doorwerken in de overheidsfinanciën, aldus het staatshoofd. De Nederlandse economie en overheidsfinanciën zijn 'veerkrachtig' en hebben de eerste klap van de coronacrisis kunnen opvangen.

Even na 13.00 uur vertrok de koning vanaf Paleis Noordeinde per auto richting de Grote Kerk. De troonrede werd daar uitgesproken vanwege het coronavirus. In de Grote Kerk konden politici beter onderling afstand bewaren. De koning verplaatste zich dit keer per auto in plaats van de Gouden Koets. De Koninklijke Marechaussee begeleidde het paar op de motor.

De jurk die de koningin draagt is van ontwerper Claes Iversen. Het is niet de eerste keer dat ze deze outfit draagt.

Bij de schermen rondom de Grote Kerk stond toch wel wat publiek in de hoop een glimp van het koninklijk paar op te vangen. Normaal staan er duizenden mensen bij de hekken van paleis Noordeinde. Dinsdag ging het om tientallen mensen. De politie riep de aanwezigen op om anderhalve meter afstand te houden.

Hoewel de kerk maar een paar honderd meter verderop is, werden de parlementariërs met busjes vervoerd. Bij de kerk verzamelden de Kamerleden zich in een rijtje op de stoep, met 1,5 meter afstand, voordat ze naar binnen gingen. Er was veel politie op de been. Rond de kerk was alles afgeschermd en er vloog een helikopter boven het centrum.

Enkele tientallen Kamerleden lieten de Verenigde Vergadering van de Eerste en Tweede Kamer dit jaar aan zich voorbij gaan. De politici droegen speciale voor Prinsjesdag gemaakte mondkapjes. In de kerk stonden de rode stoelen ver van elkaar af. In de kerk was weliswaar meer plek dan in de Ridderzaal, maar toch konden partners en andere gebruikelijke gasten er niet bij zijn. Ongeveer 270 mensen hebben dit jaar de troonrede kunnen bijwonen. In de Ridderzaal waren altijd zo'n duizend gasten welkom bij het uitspreken van de troonrede.

Voor Jan van Zanen was het de eerste keer dat hij als Haagse burgervader Prinsjesdag meemaakt. Hij vindt 'het wel jammer dat het niet in de Ridderzaal is en er geen kindertjes langs de route zitten, maar het is wat het is en de volksgezondheid is belangrijker.'

Marcel van den Bosch, politie-commandant vertelt aan Omroep West: 'We zijn natuurlijk Prinsjesdag gewend met een rijtoer langs de route met heel veel mensen heel veel toezicht vanuit de politie om de paar meter een politiemens die het publiek in de gaten houdt. Dat was dit jaar wezenlijk anders. En dit jaar was dan de Grote Kerk de locatie.' Over de maatregelen en hekken legt hij uit: We noemen dat de Engelse hekken. Dat zijn de wegversperringen die de weerstand vergroten, waar ook auto 's niet doorheen kunnen rijden. Maar ook zichtbeperkingende maatregelen, dus de hoge hekken die er staan met wit doek om toch de inkijk naar de grote kerk te beperken om vooral ook mensen te motiveren Prinsjesdag thuis voor de tv te volgen.'

'Normaal zijn er 2.500 militairen paraat, die onder andere de erewacht vormen en tussen de koetsen rijden en er zijn verschillende muziekkorpsen', somt defensieminister Ank Bijleveld op. 'Dit jaar zijn er slechts 52 mensen die in de erewacht bij de ingang voor de Grote Kerk staan en de koning groeten. Er is een marinierskapel aanwezig, bestaande uit 15 mensen', vervolgt ze. Alle onderdelen van de krijgsmacht zijn vandaag vertegenwoordigd, legt de minister verder uit. 'Het geeft de band tussen krijgsmacht en de koning aan. Uiteindelijk zijn we hier om aan te geven dat we veilig en vrij en een democratie zijn.'

Hoewel er mondkapjes uitgedeeld worden aan de aanwezigen die vanaf het Binnenhof met de pendelbus naar de Grote Kerk gaan, nemen toch veel Kamerleden hun eigen gezichtsbedekking mee. Ze promoten daarmee bijvoorbeeld Friesland of de Achterhoek.

Ondanks alle oproepen om op Prinsjesdag uit de Haagse binnenstad te blijven, staan er toch enkele toeschouwers in oranje kledij. In de stad is veel politie op de been, maar ze laten de koningshuisliefhebbers voorlopig met rust. Johan Vlemmix is de enige oranjefan aan de poort bij paleis Noordeinde. Vlemmix loopt dezelfde route als de Gouden Koets normaal rijdt. Van het paleis via de Grote kerk door naar de Ridderzaal dus. Of hij zijn route mag afmaken van de politie moet nog blijken. Voorlopig mag hij blijven staan.

De rode loper ligt inmiddels uit bij paleis Noordeinde, waar dinsdagmiddag koning Willem-Alexander en koningin Maxima in een auto aan een sterk uitgeklede rit naar de Grote Kerk beginnen. Richting de kerk is de hele route afgezet met wit beklede hekken. Op het Plein starten de terrassen op, maar is het verder uitgestorven. Ook is er nauwelijks oranje versiering te vinden in het centrum.

Behalve de Troonrede die door de koning wordt voorgelezen is er op Prinsjesdag ook een alternatieve rede. De FNV laat op het Plein een alternatieve troonrede uitspreken. In eerste instantie wilde de vakbond deze actie vlakbij de Grote Kerk houden. Toen de gemeente Den Haag daar geen toestemming voor gaf, probeerde het FNV via de rechter deze plek af te dwingen. De rechter gaf de gemeente Den Haag gelijk en de FNV legt zich neer bij de uitspraak van de rechter en houdt de manifestatie op het Plein.

Ondanks de sobere Prinsjesdag ontbreken bij het Feest der Democratie de hoedjes niet. Kamerlid Stieneke van der Graaff (CU) draagt een fraai exemplaar.

Traditioneel Voor de Verenigde Vergadering der Staten-Generaal, zoals de opening van het parlementaire jaar officieel heet, hebben de genodigden uitnodigingen ontvangen.

Prinsjesdag is omgeven door veiligheidsmaatregelen. De Grote Kerk is in verschillende cirkels beveiligd. De binnenste kring is met afgezet met afzetschermen, daar omheen staat een ring dranghekken en op een aantal essentiële punten zijn roadblocks geplaatst. Dat zijn alleen de zichtbare maatregelen. Op het Korte Voorhout dit jaar geen erehaag van onder andere vrijwilligers, maar een parkeerplaats voor de politiepaarden.

Ook voor de horeca is Prinsjesdag dit jaar anders dan anders. Waar eetgelegenheden Anne & Max en Het Goude Hooft normaal gesproken optimaal profiteren van de oranjefans, zal het dit jaar een stuk rustiger zijn. 'Normaal is het bij ons gigantisch druk voor ontbijt, lunch en diner, dat zal dit jaar anders zijn. Maar we hopen dat er toch nog mensen zijn die toch nog proberen een blik te werpen in de stad.'

En traditioneel gaan de grappenmakers ook weer los met Prinsjesdag. De Leidse Maurice van Berkel ging al regelmatig viral met zijn creaties, waaronder de Gouden Koets, met Pirelli banden en de koning in racepak. Dit jaar speelt de creatieve Van Berkel in op het de 'warmste Prinsjesdag ooit'.

De Grote Kerk is de plek waar het vandaag allemaal gaat gebeuren. Het statige gebouw dient als vervanging voor de Ridderzaal, waar de Troonrede niet coronaproof kan worden gehouden. Het gebied rondom de kerk is afgezet. 'Als je op je tenen gaat staan is er misschien nog iets te zien', vertelt de eigenaar van Anne&Max, een lunchcafé aan het Kerkplein aan Omroep West. Normaal heeft hij vol zicht op de Grote Kerk, vandaag kijkt hij uit op de witte schermen die door de gemeente Den Haag zijn geplaatst om dagjesmensen te ontmoedigen. Stiekem hoopt de ondernemer dat er nog wat mensen eigenwijs zullen zijn en naar de hofstad komen, zodat hij op deze mooie dag toch wat klandizie op zijn terras heeft.

Datzelfde gevoel overheerst ook een paar honderd meter verderop bij de manager van 't Goude Hooft. 'Normaal is Prinsjesdag altijd heel druk met ontbijt, lunch en diner. We zijn bang dat het vandaag erg tegenvalt en hopen dat er toch nog mensen langskomen'. Hij merkt dat er de hele nacht is gewerkt aan de de veiligheidsmaatregelen en de laatste voorbereidingen. 'Het is nu rondom de kerk vooral druk met pers en met politie die dagjesmensen wegsturen.'

Om 7.00 uur 's ochtends lijkt het erop dat de meeste mensen naar de oproep van de gemeente Den Haag, om op deze derde dinsdag in september uit de hofstad weg te blijven, hebben geluisterd. Heeft iedereen er gehoor aan gegeven, nee er staat een eenzame oranjefan bijzonder uitgedost bij de hekken van Paleis Noordeinde. Het is Johan Vlemmix, oranjefan in hart en nieren. Hij heeft zich voor deze opmerkelijke Prinsjesdag in een oranjekostuum gehesen, met een gouden 'coronabumper'. 'Het wordt de warmste Prinsjesdag ooit, het is heel triest. Normaal sta je te dringen en is het rond deze tijd, 7.00 uur al best druk. De andere mensen hebben geluisterd. Maar ik ben hier zelf ook als verslaggever', aldus Vlemmix.

Koning Willem-Alexander leest de troonrede dit jaar niet voor vanuit de Ridderzaal, maar in de Grote Kerk in Den Haag. In plaats van negenhonderd mensen mogen er nu maar 270 gasten naar binnen. Alleen de leden van de Eerste en Tweede Kamer en het kabinet mogen bij de troonrede zijn. De tronen van het koningspaar zijn afgelopen weekend van de Ridderzaal naar de kerk verplaatst.

Wie denkt bij de Grote Kerk een glimp te kunnen opvangen van de koning of koningin, heeft het mis. Het gebied rond de kerk wordt afgezet. De gemeente roept dan ook op niet naar de binnenstad te komen, want er is niets te zien. 'Het is jammer voor belangstellenden, schoolkinderen en ondernemers dat Prinsjesdag dit jaar plaatsvindt zonder de gebruikelijke festiviteiten', zei de Haagse burgemeester Jan van Zanen eerder.

Normaal gesproken rijdt de koning met de koningin in een koets naar de Ridderzaal. Ook dat gaat dit jaar niet door, het koninklijk paar komt met de auto. Daardoor zijn er een stuk minder wegen in de binnenstad afgesloten dan voorgaande jaren.

Niet alleen voor de koning, ook voor Kamerleden wordt het een heel andere Prinsjesdag. Inmiddels hebben tientallen Kamerleden zich al afgemeld voor de troonrede. 'Het feestelijke voel ik dit keer niet. Ik draag ook geen hoedje', zegt Attje Kuiken van de PvdA-fractie over Prinsjesdag. Voor de politici die wel gaan, staan er busjes klaar om hen van het Binnenhof naar de Grote Kerk te brengen en zijn er speciale Prinsjesdag-mondkapjes gemaakt die ze in de bus op moeten.

Traditiegetrouw zijn alle Haagse kinderen op Prinsjesdag vrij van school. En dat is voor hen goed nieuws, want het belooft een zomerse dag te worden. Sterker nog: het wordt de warmste Prinsjesdag ooit gemeten. De temperatuur stijgt richting 30 graden.