Sloop Goudse Turfmarktkerk was niet nodig, kosten ook 250.000 euro te hoog

16 december 2020, 17:00 • 4 minuten leestijd

Sloop Goudse Turfmarktkerk was niet nodig

GOUDA - De Turfmarktkerk in Gouda had niet gesloopt hoeven worden. Het college van Gouda beoordeelde ten onrechte dat de kerk op instorten stond. Dat blijkt uit een onderzoeksrapport dat de rechtbank liet opstellen. Naast dat er geen noodzaak tot sloop bleek te zijn, concluderen onderzoekers dat de kosten voor de sloop - ruim 530.000 euro - veel hoger zijn geweest dan nodig. Het onderzoeksbureau schat de benodigde kosten voor de sloop, die eigenlijk niet nodig was, op zo'n 280.000 euro.

Het langlopende conflict tussen de gemeente Gouda en eigenaar van de kerk, Khalid Boutachekourt, is er eentje waar de burgemeester en wethouders van Gouda geregeld de plank hebben misgeslagen. De gemeente concludeerde dat de kerk gesloopt moest worden en legde de eigenaar een last onder bestuursdwang op om de sloop af te dwingen. Op 10 oktober 2018 kwamen de gemeente en de eigenaar een plan van aanpak tot sloop overeen, maar een week later kreeg Boutachekourt via een WhatsAppbericht van wethouder Thierry van Vught te horen dat de gemeente de regie rondom de sloop helemaal zelf op zich zou nemen.

De kerk werd op initiatief van de gemeente gesloopt tot zes meter boven de grond en de kosten, de ruim 530.000 euro, werden verhaald op de eigenaar. Die laatste spande een zaak aan. De rechtbank liet het onafhankelijke onderzoeksbureau STAB de zaak onderzoeken.

In maart 2017 wordt Khalid Boutachekourt eigenaar van de Turfmarktkerk, een pand uit 1931 in het oude centrum van Gouda. Boutachekourt is onder meer eigenaar van een adviesbureau en wil graag een congrescentrum bouwen in de kerk. Boven de zalen kan een aantal woningen komen. Een flinke verbouwing, maar Boutachekourt wil het oude gebouw wel graag behouden. Daarvoor laat hij flinke herstelwerkzaamheden uitvoeren aan de fundering van de kerk. Een jaar later verwijdert Boutachekourt ook - op aandringen van Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) - het asbest uit de kerk en stelt hij een sloopveiligheidsplan op, dat nodig is voor de verbouwing. Op 17 april 2018 stuurt hij de gemeente zijn bouwplan. In juli besluit het college van burgemeester en wethouders dat Boutachekourt de Turfmarktkerk, niet tot op 'veilige hoogte', maar tot op de - pas herstelde - fundering moet slopen, omdat er sprake zou zijn van instortingsgevaar. Ook besluit het college volgens de eigenaar op datzelfde moment dat het bestemmingsplan, via een voorbereidingsbesluit gewijzigd moet worden, waardoor de eigenaar naar eigen zeggen niet meer in staat is om een 25 meter hoog appartementencomplex te bouwen.

De onderzoekers concluderen dat er, anders dan de gemeente destijds beweerde, eind oktober 2018 geen direct instortingsgevaar was voor de omgeving. Zes woningen werden toen ontruimd. 'De waarnemingen op 17 en 18 oktober 2018 geven weliswaar aanleiding tot zorg over de draagconstructie, maar deze zorg had eerst met een gedegen onderzoek bevestigd of weggenomen moeten worden, alvorens bestuursdwang toe te passen', schrijven de onderzoekers.

Het onderzoeksbureau ging zelf ook kijken en zegt dat er 'onvoldoende aanleiding is om te stellen dat onmiddellijk tot sloop van het kerkgebouw overgegaan moest worden'. Er was dus geen sprake van acuut instortingsgevaar.

De eigenaar van de kerk liet de boel al stutten vanwege het vermeende instortingsgevaar. Zo liet hij een flinke stutsteiger plaatsen om de veiligheid te waarborgen. Volgens de gemeente was dat stut- en steigerwerk niet volledig uitgevoerd. Dat had volgens STAB met enkele beperkte en eenvoudige verbeteringen snel in orde gemaakt kunnen worden. Ook zijn de onderzoekers het niet eens met de gemeente over het feit dat - als er al sprake zou zijn van acuut instortingsgevaar - dit uitsluitend voorkomen zou kunnen worden door onmiddellijke sloop van de kerk.

De Turfmarktkerk in Gouda werd deels gesloopt © Omroep West

De steigerconstructie van de kerk werd op 3 november 2018 ook goedgekeurd door ingenieursadviesbureau Sweco, waarna de omwonenden weer veilig terug naar hun woning mochten. 'Daarmee was de noodzaak tot een overhaaste sloop gelijk weggenomen', staat in het onderzoeksrapport.

De gemeente bleef volhouden: de kerk moest snel worden gesloopt. De eigenaar, die de sloop van de kerk zelf wilde laten uitvoeren, moest de regie uit handen geven omdat hij niet zou hebben voldaan aan de bestuursdwang van de gemeente. De eigenaar eiste de regie terug, maar half december 2018 oordeelde de rechtbank dat de gemeente door mocht gaan met de sloop. Dat gebeurde: de kerk werd tot op zes meter maaihoogte gesloopt.

De gemeente wilde de kosten op de eigenaar verhalen. Die liet het er niet bij zitten, kreeg door een WOB-procedure stukken in handen en wist de Goudse oppositie achter zich te krijgen. 'Gemeente Gouda hing een strop om de eigenaar van de Turfmarktkerk', stellen de oppositiepartijen die door middel van een raadsenquête opheldering wilden van het gemeentebestuur. Die enquête kwam er niet, want de coalitiepartijen stemmen tegen een onderzoek. Ondertussen was Boutachekourt naar de rechter gestapt. Het onderzoeksrapport dat er nu is, is één van de stukken uit die rechtszaak.

Uit het onderzoek van de rechtbank blijkt dus dat de kosten voor de sloop, om precies te zijn 536.456,11 euro, 'voor een deel niet rechtstreeks toe te wijzen zijn aan de kosten voor een verantwoorde en noodzakelijke sloop'. De totale 'noodzakelijke' kosten worden door STAB geraamd op 280.054 euro. Het onderzoeksbureau onderschrijft de gemaakte kosten van de gemeente niet.

'De gemeente is steeds van mening geweest dat er voldoende aanleiding was om de kerk zo snel mogelijk te slopen en heeft daarom bestuursdwang toegepast', laat de gemeente in een reactie weten. 'Daarin wordt zij gesteund door rapportages van de Omgevingsdienst Midden Holland en externe deskundigen. Voor de gemeente is de veiligheid van de omgeving en omwonenden leidend geweest in de sloop van de kerk, ook in relatie tot de directe nabijheid van de woningen. Gemeente Gouda ziet met vertrouwen de behandeling door de rechtbank tegemoet.'