Het doek valt voor de Energie Academie in Den Haag: 'De huidige vorm is niet levensvatbaar'

De Energie Academie geeft praktijklessen, foto ter illustratie
De Energie Academie geeft praktijklessen, foto ter illustratie © PXhere
DEN HAAG - Nog geen twee jaar na de oprichting van de Haagse Energie Academie, een project om bijstandsgerechtigden en kwetsbare jongeren aan het werk te helpen, wordt de stekker er alweer uitgetrokken. De Raad van Toezicht (RVT) concludeert dat de organisatie in zijn huidige vorm niet langer levensvatbaar is. Maandag werd bekend dat het doek voor de academie nu is gevallen.
In februari van dit jaar wordt de academie feestelijk geopend door niemand minder dan premier Mark Rutte. De Stichting Energieacademie (SEA) had als plan om de komende twee jaar ruim 500 jongeren, bijstandsgerechtigden en werkzoekenden aan een baan helpen. Wat op dat moment nog niet duidelijk is, is dat er achter de schermen grote fouten worden gemaakt die de toekomst van de academie in het geding brengen.
In werkelijkheid pakt het allemaal anders uit dan gepland. In maart 2020 komen de eerste signalen van wanbeheer bij de gemeente binnen. De gemeente besluit daarop om op 31 maart een Raad van Toezicht in te stellen die binnen de SEA de zaken op orde moeten krijgen.

Diepe wortels

De RVT komt er al snel achter dat de problemen bij de SEA diepe wortels hebben. In een brief aan de gemeenteraad schrijft wethouder Bert van Alphen (GroenLinks) dat 'vergoedingen aan bestuursleden te ruim zijn geweest en niet volgens afspraak'. Ook zijn de salarissen van medewerkers en kwartiermakers niet in lijn met vergelijkbare trajecten.
Naast de oplopende kosten laat de SEA ook op organisatorisch vlak veel steken vallen. Er wordt gesproken van een 'sfeer van wantrouwen' binnen de academie. 'Betrokkenen beriepen zich op mondelinge afspraken en toezeggingen. Ook constateert de Raad van Toezicht dat er sprake is van een informele cultuur die zakelijkheid in de weg heeft gestaan', aldus de wethouder. Als klap op de vuurpijl lijken ook de aanmeldingen flink tegen te vallen. Slechts veertig studenten volgen op dat moment een werk- en opleidingstraject aan de Academie.

Structurele zaken

De gemeente verzocht accountantskantoor BDO om de toekomstbestendigheid en levensvatbaarheid van de SEA te bekijken. Verder heeft de gemeente het accountantsrapport en de financiële verantwoording over 2019 gecontroleerd. Daaruit bleek hoe diep de SEA in de problemen zat. Van de gemeentelijke subsidie van ruim een miljoen euro was een substantieel deel niet conform de begroting gebruikt. Waar de organisatie in 2019 een buffer van ongeveer 35.000 euro had om eventuele tegenvallers op te vangen, kampte ze in 2020 met een negatief vermogen van ruim 124.000 euro.
'Het ging niet zozeer om het bedrag dat de SEA nodig heeft om te blijven bestaan, maar om structurele zaken die binnen de academie niet goed zijn geregeld', legt RVT-voorzitter Pieter van Alphen uit. 'We moeten de basis op een andere manier opbouwen dan nu is gebeurd.' Volgens Van Alphen zijn de problemen van de SEA alleen maar verslechterd door de komst van het coronavirus. 'We hebben in maart een reorganisatie uitgevoerd met de inzichten die we toen hadden. Niemand had verwacht dat het coronavirus na een jaar nog zou rondwaaien.'

Te laat

Waar en door wie de fouten bij de SEA zijn gemaakt, durven de gemeente en de RVT niet te zeggen. 'Bij grote plannen zoals deze worden nou eenmaal fouten gemaakt', vertelt Pieter van Alphen. Wethouder Bert van Alphen: 'Er zijn onrealistische afspraken gemaakt. Toen is er snel geschakeld, maar het is niet zo dat dat opeens betekende dat alles perfect was. De problemen van vroeger hebben zeker een impact gehad.'
En die problemen bleken te groot om met een reorganisatie in maart op te lossen. 'Het duurde enkele maanden voordat we schoon schip hadden gemaakt', legt Pieter van Alphen uit. 'Toen was het eigenlijk al te laat. Ook na de reorganisatie was nog lang niet alles in orde.'

Niet levensvatbaar

Het rapport van BDO concludeert dat 'de Stichting Energie Academie op de wijze waarop zij momenteel werkt aan de subsidiedoelstellingen niet levensvatbaar is.' Als oorzaak noemt het rapport de structurele tekortkomingen bij de organisatie en het management op zowel financieel als organisatorisch gebied. Ondanks die bevindingen stelt het rapport ook dat er ruim draagvlak is voor het concept van de Energie Academie, en dat een toekomstige doorstart zeker niet onmogelijk is.
Ook wethouder Bert van Alphen lijkt er zo over te denken. 'Ik baal ongelooflijk van de mededeling die we moeten doen vandaag. We hebben gekeken naar de financiële zaken die opgepakt moeten worden en we hebben de organisatie afgelopen vrijdag gevraagd of zij bereid zijn om verder te gaan. Samen met de SEA en alle betrokken organisaties kijken we nu wat er in de toekomst mogelijk is.'

Toekomstperspectief

De bedoeling is nu dat de gemeente zich gaat beraadslagen over een werkzame toekomstvisie voor de academie. In het voorjaar van 2021 zal het BDO met een voorstel komen waarin mogelijke toekomstperspectieven worden besproken.
'Aan ons nu de taak om de werkzoekenden die gebruikt maakten van de Academie op te vangen en op andere locaties aan het werk te krijgen', aldus wethouder Van Alphen. 'We laten ze in ieder geval niet vallen.'