Ook zonder publiek geeft Sjaak Bral Oudejaarsconference: 'Het jaar duiden is het mooiste wat er is'

Vanwege de coronamaatregelen en de lockdown heeft Bral de Oudejaarsconference bij TV West wel helemaal om moeten gooien: 'Toen ik hoorde dat er maximaal dertig man in de zaal mocht, dacht ik: dat wordt geen leuke televisie. Het publiek zit niet in de zaal, maar thuis. Dus dan richt je je op de camera. Dus heb ik samen met de regisseur en de speelregisseur de voorstelling omgegooid en een script geschreven zodat de conferences en de liedjes toch binnenkomen bij de mensen thuis.'

De Haagse cabaretier had daarbij het geluk dat Diligentia dicht is en hij de sleutel kreeg om de hele maand opnames te maken. 'Ik mocht het hele pand door. Van de catacomben beneden tot aan het dak. En ja, dan is het logisch dat ik op het balkon van het theater ga zitten en daar iets over ga vertellen, aangezien iedereen op het balkon heeft gezeten tijdens de vakantie.'

Alle conferences en liedjes zijn dus in een andere vorm gegoten. Rode draad is Diligentia zelf: 'De bakermat van de Oudejaarsconference. Wim Kan heeft die van hem daar allemaal opgenomen en uitgezonden. Dat is de Heimat voor de Oudejaarsconferentier. En die zit daar in z'n eentje, zonder publiek. Hoe gaat hij dat beleven. Daar gaat deze uitzending over. Het is eigenlijk een soort van documentaire.'

Daarbij moet hij het dus doen zonder de reactie van het publiek. 'Je wil elkaars reactie proeven en daar mee door gaan. Nou, dat gevoel heb ik nu dus niet. Maar aan de andere kant kan ik veel meer kwijt op camera. Ik kan nu ook dingen doen die ik normaal niet in een zaal kan. Ik kan nu toveren met het beeld. Ik kan mensen op laten komen die er normaal niet bij zouden zijn. Dus er komen figuren en spelmomenten langs waarbij je denkt: dat is toch wel heel wat anders.'

Vanzelfsprekend staat de voorstelling bijna geheel in het teken van de coronacrisis, waarbij je je natuurlijk wel kan afvragen of er dan nog gelachen kan worden. 'Over corona valt niet zoveel te lachen. Dit zijn dingen waar je weinig grapjes over kan maken. Ja, het kan natuurlijk wel. Je kan overal een grap over maken. Maar ik zou niet weten waarom.'

'Wat ik wel kan doen is grappen maken over de dingen die er omheen spelen in de maatschappij. Mondkapjes, de anderhalve meter afstand, elkaar de elleboog geven. Daar zit wel humor in. En als mensen zich misdragen, zoals het Koningshuis of Ferdi Wapperhaus - zoals ik hem noem - daar kan je wel wat over zeggen. En als ik iets weet na al die jaren, als er een ramp is geweest, zoals MH17, dan kan je daar geen grappen over maken. Maar je kan wel vertellen wat het jou persoonlijk heeft gedaan.'

Door het coronavirus is de komende Oudejaarsconference waarschijnlijk zijn meest persoonlijke ooit geworden: 'Als je het hebt over dat je voor je vader hebt staan zingen achter het raam op de galerij van de flat toen hij jarig was, omdat je niet naar binnen mocht. Ja, dat beeld komt natuurlijk veel meer binnen. Ik heb een coronabruiloft meegemaakt. Ik heb een corona-uitvaart meegemaakt. Dan ervaar je die anderhalve meter. Dat is een onoverbrugbaar iets.'

'Er zit wel degelijk humor in. Sterker nog, die humor hebben we nodig. Dat is ons gegeven als soort om dingen te kunnen relativeren. Wij zijn de enige diersoort op aarde met gevoel voor humor. En dat hebben we gekregen zodat we om kunnen gaan met dingen die niet zo leuk zijn in het leven. Nou ja, als er iets niet leuk was dit jaar dan was dat corona. En dan gaan we toch proberen om daar om te lachen.'

Bral ziet het ook als een noodzaak om het van de positieve kant te bekijken: '2020 verdient het om keihard uitgelachen te worden. We moeten het uitlachen, afsluiten en opsluiten. In 2021 gaan we weer naar het licht toe. Er is licht aan het eind van de tunnel. Er komen vaccins en dan kunnen we als mens weer fatsoenlijk gaan bewegen. Want laten we wel wezen, dit gaan we niet lang volhouden.'

Niet dat hij van plan was om de handdoek in de ring te gooien, want ophouden komt niet in zijn woordenboek voor: 'Ik heb Freek de Jonge ook zien optreden met een gebroken poot. Ik heb bij Youp van 't Hek gezien hoe ze twee spuiten in zijn keel hebben gezet, op de avond van de Oudejaarsconference, want hij was zijn stem kwijt. Je gaat gewoon door. Het is innerlijke noodzaak om dit te doen. Het jaar duiden is het mooiste wat er is. Ik ga gewoon door tot ik er bij neerval.'

Dat hij het moeilijk heeft met het spelen voor lege of bijna zalen, kan hij niet ontkennen. 'Toen ik met dertig man in de zaal zat, had ik op de terugweg heel zwaar. Dan zat ik toch regelmatig met tranen in de ogen. Want ik weet hoe hoe het is om voor een volle zaal te spelen. En nu zit er helemaal niemand. Dat doet wat me je.'

Hij hoopt volgend jaar dan ook weer voor een volle zaal te spelen. 'Het mooiste wat er is is een kolkende, dampende zaal. Elke avond is weer anders, want elke avond zit er weer ander publiek. En dus ga ik anders spelen, is mijn timing anders. Maar het mooiste is een golf in de zaal, waar je als cabaretier op kan surfen met je materiaal. Je kan met z'n allen die avond magisch maken. En de volgende avond weer opnieuw dat gevoel te herroepen. Het is heel leuk om bij TV West de Oudejaarsconference op camera te doen, maar volgend jaar graag weer in de zaal.'