Gratie is 'grote opluchting' voor zesvoudig moordenaar 't Koetsiertje

Voor advocaat Romke Wybenga en zijn levenslanggestrafte cliënt komt het bericht als een verrassing. 'We hebben vaak meegemaakt dat de minister anders besliste. Hij had dit niet verwacht en is de minister zeer erkentelijk voor de genomen beslissing', zegt Wybenga.

Op 5 april 1983 komt de toen 27-jarige Cevdet Yilmaz het café op de hoek van de Van Leeuwenhoeksingel en de Houttuinen in Delft binnen. Hij schiet gericht en van dichtbij tien mensen neer. Zes van hen overleven de aanslag niet. De moordzaak schokt heel Nederland.

Yilmaz wordt veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. 'Ted de Turk', zoals hij ook wel wordt genoemd, doet 23 jaar geleden zijn eerste gratieverzoek. Dat wordt geweigerd, maar Yilmaz krijgt daarna steeds meer vrijheden. In 2001 wordt hij vanuit de gevangenis overgeplaatst naar een tbs-kliniek. Hij mag op begeleid en onbegeleid verlof.

In 2004 wordt Yilmaz vader, in 2007 trouwt hij. Sinds 2016 woont hij buiten de gevangenis en heeft hij een baan. Hij staat nog wel onder toezicht van de kliniek en hij mag Nederland niet verlaten. De schutter wil een vrij man worden, zodat hij naar Turkije kan reizen.

Minister Sander Dekker van Rechtsbescherming weigert de gratieverzoeken, maar de advocaat van Cevdet Yilmaz stapt naar de rechter. En die tikt de minister op de vingers; er zijn geen goede argumenten om gratie te weigeren.

Woensdag maakt Dekker bekend dat 'hij niet anders kan dan gratie verlenen.' Dekker is inmiddels demissionair, maar hij handelt in dit dossier als bestuurder en niet als politicus.

Wat gaat Yilmaz doen nu hij een vrij man is? 'Dat moet hij zelf beslissen', zegt advocaat Wybenga. 'Hij overweegt naar het buitenland te gaan, maar daar is geen haast bij.'

Voor Cevdet Yilmaz verandert er gek genoeg niet zoveel. Hij hoefde zich al niet meer te melden in de kliniek, vertelt Wybenga. 'Hij is blij dat hij niet meer te maken heeft met een vijandige overheid en het land in en uit kan reizen. Hij moest van tijd tot tijd nog bellen met de kliniek, maar dat toezicht is nu formeel beëindigd.'

Voor de nabestaanden is de gratieverlening een grote teleurstelling, zegt Jack Keijzer, voorzitter van Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers. 'De nabestaanden mochten er vanuit gaan dat hij nooit meer vrij zou komen. Dit is verschrikkelijk voor hen. Maar het zat eraan te komen. De hoogste rechters hebben gezegd: hij moet vrij komen.'

Bij de 79-jarige Ria Eekhout uit Delft springen de tranen in haar ogen als ze aan de schietpartij terugdenkt. 'Mijn man was een van de ambulancebroeders die erheen moest. Hij is nog nooit zo van streek geweest. Een en al bloed in dat café.'

Ria vindt het te schandalig voor woorden dat Yilmaz gratie krijgt. 'Het klopt gewoon niet. Als je zoveel mensen hebt vermoord, hoor je nooit meer vrij te komen. Hij heeft zoveel mensen ongeluk gebracht. Nabestaanden vergeten dit nooit en de hulpverleners hebben bijna allemaal hulp gehad, die hadden een trauma.'

Yilmaz is de eerste sinds 1986 die gratie krijgt. 'Heel bijzonder', zegt Wiene van Hattum, voorzitter van Forum Levenslang, een organisatie die voor humane uitvoer van levenslange straf is. 'Door de grote aandacht voor de nabestaanden is levenslang verworden tot een straf die volgens de minister moet duren tot de dood erop volgt, maar dat is in strijd met ons recht.'

Zowel Van Hattum als Jack Keijzer denken dat de gratieverlening mogelijkheden biedt voor andere levenslanggestraften. 'Wat voor hem geldt, geldt ook voor anderen', zegt Keijzer.

Van Hattum: 'De minister mag zijn eigen politieke opvatting niet meer in de plaats stellen van de opvatting van de strafrechter over de rechtvaardigheid van de straf'.

Bijna 40 jaar na de schietpartij in Delft is Cevdet Yilmaz een vrij man. Hoe hij er nu uitziet, is niet bekend. Er zijn geen recente foto's van hem. Ook weten we niet wat voor werk hij doet en waar hij woont.

De advocaat van Cevdet Yilmaz sluit een hoofdstuk af. 'Ik heb hem vanaf 2009 bijgestaan, daarvoor deed een kantoorgenoot dat. Wij kunnen nu een hele kast met dossiers gaan archiveren.'