15.000 euro voor een vergunning? Hoe het onderzoek naar Groep de Mos begon

Het onderzoek naar Hart voor Den Haag/Groep de Mos is gestart nadat een ambtenaar aan de bel trok, omdat hij een gerucht had gehoord dat er bij de gemeente Den Haag horecavergunningen te koop waren voor 15.000 euro. Dit schrijft Richard de Mos in zijn boek ‘Mijn Verhaal’, maar blijkt ook uit documenten van het Openbaar Ministerie (OM) die Omroep West heeft ingezien.

De betreffende ambtenaar is een bibob-coördinator, wiens taak het is om de financiële status en achtergrond te controleren van ondernemers die een vergunning aanvragen. Zo moet worden voorkomen dat malafide bedrijven voet aan de grond krijgen.

Op dinsdag 17 september 2018 ontvangt de ambtenaar signalen dat er iets niet in de haak is op het stadhuis. Hij stuurt daarop een mail naar de directeur veiligheid van de gemeente met de titel 'integriteitsmelding'.

De ambtenaar schrijft dat hij is gebeld door horeca-adviseur John Poen, die bedrijven onder meer helpt met de aanvraag van vergunningen. Poen begeleidt momenteel de restauranteigenaar Haci Yilmaz, die zijn sluitingstijd wil oprekken van 23.00 naar 2.30 uur. Eerder is een vergunningsaanvraag hiervoor afgewezen, vanwege het bestemmingsplan van het pand in de Newtonstraat in Den Haag. Volgens de ambtenaar zou Yilmaz zijn benaderd door een vrouw die voor 15.000 euro deze vergunning alsnog zou kunnen regelen. In de mail schrijft de ambtenaar verder dat hij onlangs ook een tip heeft gekregen van een andere bekende, namelijk dat het gerucht rondgaat dat er bij de gemeente 'wat te regelen valt' qua horeca. Deze tipgever wordt niet bij naam genoemd.

Twee dagen later mailt de ambtenaar opnieuw. Volgens de informatie die hij van Poen zegt te hebben gekregen, is er al twee keer eerder betaald voor een vergunning, in een procedure die ongeveer zes tot negen maanden kost. Vermoedelijk zit er een ambtenaar in het complot, die een deel van het bedrag ontvangt. Het brein achter de operatie zou een kersvers gemeenteraadslid van Groep de Mos zijn: Nino Davituliani. Zij zou volgens de tip ook haar plek op de kieslijst hebben gekocht voor een flink bedrag, dat is betaald door de familie Akyol. Haar partner Erdinç Akyol is de broer van partijdonateur Atilla Akyol.

Op basis van deze berichten wordt de rijksrecherche ingeseind en wordt het onderzoek 'Tyrus' geopend, zo is te lezen in een proces-verbaal. Dit is ook het onderzoek waarin oud-wethouders Richard de Mos, Rachid Guernaoui, raadslid Nino Davituliani, haar partner en een viertal partijdonateurs verdachten zijn. Met deze mails is het dus begonnen.

Twee weken later vindt het gesprek plaats tussen Poen en Davituliani en de conversatie wordt dus gadegeslagen en opgenomen door de recherche. In een transcript van de opname valt te lezen dat er niet over geld gesproken wordt. Ook zegt Davituliani al snel dat ze Yilmaz niet verder kan helpen, omdat vergunningen niet in haar portefeuille (veiligheid) vallen. 'Dat komt dan heel erg over als belangenverstrengeling en dan krijg ik problemen.' Ook wil ze het niet ter sprake brengen in haar partij.

Wat Davituliani wel voorstelt, is om haar vriend Erdinç Akyol te vragen om advies. Hij loopt al jaren rond in de Haagse horeca en heeft net als Yilmaz een Turkse achtergrond. Davituliani belt Akyol, die haar net heeft afgezet en nog in de stad is. Even later schuift hij aan, maar ook hij denkt weinig te kunnen betekenen – en zegt dat Yilmaz in zijn handjes mag knijpen voor de vergunningen die hij al heeft. Wel geeft hij aan nog wat rond te vragen en bereikbaar te zijn voor eventueel advies. Het is gesprek is daarna snel klaar, toch zal de entree van Akyol een staartje krijgen.

De documenten van het OM maken duidelijk wat de precieze aanleiding is geweest voor de recherche om het onderzoek te openen. Onduidelijker is op basis van welke informatie John Poen de ambtenaar heeft getipt. Want opvallend genoeg ontkent Poen, zowel tegen de recherche als Omroep West, dat hij de ambtenaar heeft verteld over het kopen van horecavergunningen.

Wat er is gebeurd volgens Poen: ‘Ik doe dit werk al dertig jaar en al die tijd gaan er, in allerlei gemeentes, geruchten rond dat er vergunningen te koop zijn. Dat kan niet, want voor een aanvraag heb ik meestal met zeven verschillende personen te maken.’ Volgens Poen gaan in die geruchten telkens weer namen van verschillende partijen rond. De ambtenaar zou tegen hem hebben gezegd dat het gerucht weer rondging, nu rond Groep de Mos. '"Dat komt mooi uit", grapte ik toen tegen de ambtenaar, '"want ik heb binnenkort een afspraak met Davituliani om te praten over een vergunning, dan hoor ik het wel"', aldus Poen.

Poen denkt dat de ambtenaar zijn opmerking over Davituliani heeft gekoppeld aan het eerdere gerucht. Volgens Poen heeft de ambtenaar hem dus verkeerd begrepen en daarvoor later ook zijn excuses aangeboden. Poen staat immers nu bekend als de man door wie het onderzoek naar Groep de Mos begon, terwijl: 'Ik werk in de horeca en De Mos is het beste wat de Haagse horeca ooit is overkomen.'

Op de vraag of de ambtenaar inderdaad zijn excuses heeft aangeboden aan Poen, laat een gemeentewoordvoerder weten niet op het onderzoek van de rijksrecherche in te gaan. Er valt in ieder geval weinig spijt of twijfel te bekennen in het verhoortranscript van de ambtenaar: 'De informatie van Poen was behoorlijk explosief. (…) Nino Davituliani kan als lid van de gemeenteraad zelf geen vergunning afgeven. Wel is in het algemeen bekend dat Groep de Mos zich inzet voor de horeca in Den Haag en het aanvragen voor vergunningen wil vereenvoudigen. Ik heb toen voor mijzelf de afweging gemaakt dat ik iets met deze informatie moest doen (…) U moet weten dat Poen weleens eerder op basis van wederzijds vertrouwen interessante informatie met mij heeft gedeeld (…) Ik ben naar mijn leidinggevende gegaan en heb deze casus met hem besproken. Samen waren wij het volstrekt eens dat deze mogelijke werkwijze van Nino Davituliani als volstrekt niet integer kon worden aangemerkt.'

Vraag blijft waarom Poen überhaupt met Davituliani ging praten. Hij zei tijdens het gesprek met Davituliani namelijk ook dat hij Ralf Sluijs, het raadslid van Groep de Mos dat wel over vergunningen gaat, goed kent. Poen zegt hierover tegen Omroep West: 'Ik wist eigenlijk al dat die vergunningsaanvraag kansloos zou zijn, omdat er een wijziging van het bestemmingsplan nodig was. Maar Yilmaz had gehoord dat Davituliani misschien iets voor hem kon betekenen. Op zijn aandringen heb ik toen een afspraak gemaakt.’

Ook Davituliani zegt dat dit de reden is van de afspraak: 'Ik spreek geregeld met mensen af om problemen aan te horen. Dat doen we vanuit onze partij. Dat is onze ombudspolitiek.'

Omdat Poen ook tegen de rijksrecherche heeft gezegd dat zijn uitspraken verkeerd zijn weergegeven, spreekt Richard de Mos in zijn boek van een 'aanval vanuit de ambtenarij'. Hij vraagt zich af welk belang de ambtenaar had die aan de bel trok. De Mos denkt aan een politiek motief, maar hint ook op iets anders: 'Al veel langer lopen er onderzoeken naar ambtenaren. In 2017 werd onder de naam 'Carum' onderzoek gedaan naar personen die voor grote geldbedragen vergunningen zouden regelen. Dit onderzoek gaat helemaal terug naar het handelen van ambtenaren tot 2014.'

De Mos suggereert daarmee, zonder hiervoor verder bewijs aan te voeren, dat ambtenaren zelf iets te verbergen hebben en daarom zijn partij voor de bus gooien. Een woordvoerder van de gemeente laat weten niet bekend te zijn met een onderzoek naar vergunningenverkoop door ambtenaren. Verder stelt hij dat de gemeente 'het altijd als een goede zaak beschouwt dat als medewerkers een signaal ontvangen of vermoeden hebben van fraude of niet-integer gedrag, ze daarvan een melding maken.' Ook John Poen twijfelt niet aan de integriteit van de ambtenaar: 'Hij is zo integer als maar kan.'

Na het gesprek op het stadhuis hebben Davituliani en Akyol nooit meer contact gehad met Poen. Wel is er nog contact geweest tussen Akyol en Yilmaz, maar dit zou vooral zijn gegaan over een bruiloft in zalencentrum Opera. Er is in ieder geval nooit een vergunning afgegeven voor de zaak, die inmiddels een nieuwe eigenaar heeft.

Desondanks is het gesprek op het stadhuis essentieel voor de rest van het onderzoek. Het koppelen van Akyol aan Yilmaz door Davituliani, is de eerste aanleiding geweest voor de recherche om de telefoon van Akyol voor zeker een half jaar af te tappen. In die periode horen ze hem zeggen dat er bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 betaald is voor stemmen, en aan Rachid Guernaoui vragen wanneer de jaarlijkse subsidies voor een Turks-Azerbeidjaanse stichting worden overgemaakt. En in dezelfde tijd knokt De Mos, weliswaar conform coalitieakkoord, in het college voor meer nachtontheffingen, waarvan er twee ten goede komen aan het zalencentrum van de broers Akyol. Redenen voor de recherche om ook Atilla Akyol en later Richard de Mos te gaan af luisteren en om, op 1 oktober 2019, binnen te vallen op het stadhuis.