Kunstmuseum Den Haag stelt eigen gebouw van Berlage tentoon

DEN HAAG - Het Kunstmuseum Den Haag is een unicum. Het is namelijk het enige museum in de wereld waarbij het gebouw zelf een eigen objectnummer heeft: nummer 1. Het gebouw van architect Hendrik Berlage en toenmalig museumdirecteur Hendrik van Gelder is daarmee het belangrijkste collectie-onderdeel. Aan dat bijzondere gegeven heeft het Kunstmuseum nu een tentoonstelling gewijd.
De architect Berlage (1856-1934) is een van Nederlands belangrijkste architecten. Hij is bekend van de Beurs in Amsterdam en het jachtslot Sint Hubertus op de Hoge Veluwe. Zelf beschouwt hij zijn ontwerp voor het Kunstmuseum Den Haag als zijn allerbeste ontwerp. Omdat hij in 1934 overleed, maakte hij de oplevering een jaar later echter niet meer mee.
Berlage's eerste ontwerp van het museumgebouw in Den Haag uit 1920
Berlage's eerste ontwerp van het museumgebouw in Den Haag uit 1920 © Omroep West
Samen met museumdirecteur Hendrik van Gelder droomde Berlage al vanaf 1920 van een multifunctioneel museumgebouw aan de Stadhouderslaan, maar dat kreeg nooit het levenslicht te zien. Conservator Jan de Bruijn: 'Hierin zagen zij een museum van toegepaste kunst, een museum van moderne kunst, een grote concertzaal met 1500 mensen, bibliotheken, studiezalen. Allemaal samengebracht, kosten: 17,5 tot 20 miljoen gulden. Een gigantisch bedrag, net na de Eerste Wereldoorlog. Zeker als je realiseert dat het uiteindelijke museum, vijftien jaar later, nog geen 2,5 miljoen gulden heeft gekost.'

Menselijke maat

In 1927 krijgt Berlage alsnog de opdracht van de gemeente voor een bescheidener ontwerp. Het levert een modern en markant gebouw op dat door sommigen nog steeds wordt gezien als het mooiste museumgebouw van Nederland. Kenmerkend is de stralende lichtinval, de menselijke maat, de ruimtelijkheid en het gedurfde kleurgebruik. Het is zo gemaakt dat je je er nooit verloren voelt. Conservator Jet van Overeem: 'Kleine en grote zalen. Kleine kabinetten, vriendelijke gangen, plekjes waar je kunt zitten, kijkjes naar buiten, een mooie tuin er om heen. Eigenlijk om je heel welkom te voelen.'
Blik omhoog in Kunstmuseum Den Haag
Blik omhoog in Kunstmuseum Den Haag © Gerrit Schreurs
Erezaal Kunstmuseum Den Haag met werk van Bridget Riley
Erezaal Kunstmuseum Den Haag met werk van Bridget Riley © Gerrit Schreurs
Berlage en Van Gelder wilden ook een museumgebouw voor iedereen. Van Overeem: 'Niet alleen voor de elite, maar ook voor minder goed opgeleiden en jongere kinderen. Ze wilden iedereen betrekken bij het museum, omdat ze heel graag het bekijken van kunst en het beleven van schoonheid wilden stimuleren.'

11 centimeter

Typerend voor het museumgebouw zijn ook de gele bakstenen, die Berlage zelf had bedacht en maatgevend zijn voor het gebouw. De Bruijn: 'Die baksteen is 5,5 bij 11 bij 22 centimeter. Voor hem is dat een manier om het gebouw visueel rustig te houden. Het was ook een manier om bakstenen te produceren tijdens de crisisjaren, om heel veel arbeiders aan het werk te zetten. Dus daar zitten allerlei ideeën achter.'
Achterzijde Kunstmuseum Den Haag
Achterzijde Kunstmuseum Den Haag © Gerrit Schreurs
Vanwege de coronamaatregelen is het Kunstmuseum Den Haag voorlopig nog even gesloten. Maar een museum zonder bezoekers is natuurlijk geen museum. Om toch die band met het publiek te onderhouden, organiseert het museum de prijsvraag #mijnkunstmuseum, met het verzoek foto's en herinneringen te delen via social media. En wie niet kan wachten tot de museumdeuren weer worden geopend, krijgt alvast een voorproefje met een video van de opening van de tentoonstelling Het gedroomde museum - Berlages meesterwerk.