RECONSTRUCTIE: Hoe corona begin maart vorig jaar ons leven veranderde

Om terug te gaan naar het eerste artikel bij Omroep West over corona, moeten we iets verder terug dan maart. Dat dateert namelijk van 15 februari, toen dat gekke virus toch alleen maar een griepje ergens ver weg was. Het avontuur van de Leidse Ton van der Meer in Cambodja is de eerste keer dat wij over het coronavirus schrijven. Ton stapt in dat land samen met zijn vrouw het cruiseschip af en blijkt koorts te hebben.

Na heel wat toestanden moet het Leidse stel in het ziekenhuis overnachten, wachtend op de uitslag van de test. Uiteindelijk komt er een verlossend bericht: Ton blijkt geen drager van het virus. Na de financiële afhandeling - wat ook nog geen makkie is - kunnen Ton en zijn vrouw met het vliegtuig terug naar Nederland.

Na de eerste 'kennismaking' met het coronavirus van iemand uit onze regio in Cambodja, is het weer even stil rondom corona. Het is in februari nog de veelgenoemde 'ver van mijn bed-show'. Op 24 februari 2020 schrijven we wederom over een Leidenaar die in aanraking komt met corona. De geboren Leidenaar Luciano Spadon woont in het noorden van Italië, dat in lockdown zit omdat het virus om zich heen begint te slaan.

'Het is zinloos om bang te zijn', zegt de toen 80-jarige Spadon over de situatie. 'Wat win je ermee om jezelf druk te maken?' Volgens hem is het rustig en onrustig tegelijk in Italië. 'Het is rustig in de zin dat er weinig mensen op straat zijn en er is weinig verkeer. Onrustig over wat er kan gebeuren. De mensen zijn bezorgd. Maar er is geen paniek.'

Het LUMC in Leiden houdt ondertussen de situatie in Italië goed in de gaten. 'We houden rekening met patiënten in de regio die besmet kunnen raken', zegt het ziekenhuis. 'Er ligt een protocol hoe om te gaan met het virus.'

Hoofd infectiepreventie van het LUMC, Karin Ellen Veldkamp, ziet de bui al hangen. 'Het is opvallend hoe snel het virus zich in Italië verspreidt. De kans is daarom groot dat, als het hier uitbreekt, we ook meerdere patiënten krijgen.' Dat het virus naar Nederland komt, vindt ze waarschijnlijk. 'Ik denk dat de kans vrij groot is dat de ziekte ook een keer in Nederland geconstateerd zal worden.'

Dat laat nog even op zich wachten, maar ook in Nederland spookt het virus steeds meer door de achterhoofden van mensen. Zo ook bij de organisatie van de NN CPC Loop in Den Haag. Op 27 februari - toen er nog geen gevallen van coronabesmettingen gemeld waren in Nederland (maar er achteraf wel bleken te zijn) - waarschuwt de organisatie van het hardloopevenement deelnemers in verband met het coronavirus 'op de gezondheid te letten'.

Deelnemers wordt afgeraden mee te doen als er in de twee weken voorafgaand aan de loop koortsverschijnselen zijn in combinatie met hoesten of kortademigheid. De adviezen om regelmatig je handen te wassen en in je elleboog te hoesten of niezen, worden voor het eerst gegeven.

Een dag later, 28 februari, laat de GGD Haaglanden van zich horen. Ze krijgen veel telefoontjes met vragen over het coronavirus. Een woordvoerder noemt dat 'begrijpelijk', maar zegt vervolgens dat we ons niet anders hoeven te gedragen. 'Je hoeft je op corona niet anders voor te bereiden dan op normale griep', zijn de woorden die met de kennis van nu ongetwijfeld niet gesproken zouden zijn.

In Nederland neemt de onzekerheid toe en mensen beginnen massaal desinfecterende gel en mondkapjes in te slaan. De GGD Haaglanden probeert de paniek die ontstaat over het coronavirus te temperen. 'Het is logisch dat mensen nu een stapje opzij doen als iemand hard staat te hoesten, maar dat is een normale reactie. Om te voorkomen dat je besmet raakt met een virus, moet je altijd letten op je eigen hygiëne. Dat is met gewone griep niet anders.'

Op 29 februari 2020, een schrikkeldag, is het ook in onze regio zo ver. De eerste vastgestelde besmetting met het coronavirus vindt plaats in Delft. Een 23-jarige student van de TU Delft is besmet, dat nieuws komt die zaterdagavond binnen. Ze is een week eerder in Lombardije (Noord-Italië) op vakantie geweest en heeft het virus daar opgelopen.

Ook Omroep West schaalt op. Zaterdagavond is er een extra radio-uitzending en een Facebook-live, zondagavond (1 maart 2020) is er een extra TV-uitzending over de vaststelling van het coronavirus in Delft. De studente maakt het volgens de GGD 'redelijk goed'. Naast de extra uitzending, pakken we die zondag 1 maart uit met een artikel over wat we weten over die ene besmetting in Delft. In de middag volgt een vraag- en antwoordgesprek met de GGD.

De burgemeester van Delft, Marja van Bijsterveldt, zegt geschrokken te zijn van het coronageval in haar stad. Maar: 'volgens de GGD hoeven we op dit moment geen maatregelen te nemen', aldus Van Bijsterveldt. De TU Delft vraagt haar studenten en medewerkers om thuis te blijven met luchtwegklachten, hoesten, kortademigheid of koorts.

Studenten in Delft schrikken zich die dag ook een hoedje van het nieuws, dat één van hun medestudenten besmet is met het virus. 'Zo komt het natuurlijk wel heel dichtbij', spreekt een student. 'Lange tijd was het een ziekte die alleen in het buitenland heerste, en dan is het nu ineens in je eigen Delft. Dat is wel spannend. Ik zit op de TU in de debatingclub, maar ik denk dat ik maar even een weekje oversla. Misschien dat ik wel ga, maar dan ga ik niemand een hand geven. En twee meter afstand houden? Doe maar drie.' Grapjes op WhatsApp zijn ook aan de orde van de dag in Delftse groepen.

Op 2 maart 2020 wordt bekend dat ook in Alphen aan den Rijn een coronabesmetting is, de eerste in regio Hollands Midden. Het gaat om een kind van vijf jaar dat met het gezin een week eerder op vakantie is in Noord-Italië. Het hele gezin moet in thuisisolatie. 'Een heel onplezierig einde van een wintersportvakantie', zegt burgemeester van Alphen aan den Rijn, Liesbeth Spies, destijds.

De aanpak: uitzieken en als het kind weer beter is en andere gezinsleden niet ook besmet zijn, wordt de thuisisolatie na twee weken weer opgeheven. 'We hopen dat het gezin het normale leven weer op kan pakken', aldus Spies voor de camera van mediapartner Studio Alphen.

Even later blijkt dat het gezin uit Alphen samen met een ander gezin op wintersport is geweest. Ook dit gezin moet twee weken thuisblijven, ondanks dat er geen klachten worden geconstateerd die passen bij het virus.

Het RIVM en de GGD's proberen - achteraf tevergeefs - grip op de verspreiding van het virus te krijgen door bron- en contactonderzoek. Ook gaat er een ingrijpende maatregel gelden: thuisisolatie voor iedereen die mogelijk in aanraking is geweest met iemand met het coronavirus onder de leden.

Op 3 maart pakt Omroep West uit met een artikel over hoe zo'n thuisisolatie werkt. Bij thuisisolatie mag je niet naar buiten en kan je geen bezoek ontvangen, met uitzondering van de huisarts of de GGD. Dit geldt ook voor alle andere huisgenoten. Het contact met de andere huisgenoten moet zoveel mogelijk worden vermeden. En dat heeft best wel consequenties, want je moet dus alleen op je eigen (slaap)kamer verblijven. Een knuffel, zoenen of seks is er dus niet bij.

Mondjesmaat druppelen de berichten van coronabesmettingen in de regio binnen. Op 5 maart staat de officiële teller op vier besmettingen in de regio. Naast de Delftse student en het 5-jarige kind uit Alphen aan den Rijn, is een echtpaar uit Nootdorp positief getest. Omroep West vermeldt in de eerste dagen nog iedere besmetting apart.

Diezelfde GGD-directeur waarschuwt op 5 maart dat een grootschalige verspreiding van het coronavirus in Nederland voorkomen moet worden, omdat dat de maatschappij zou kunnen ontwrichten. 'Als iedereen met een milde coronavariant ziek thuis zit, rijden er geen bussen, is de politie onderbezet en wordt er niet meer gewerkt', waarschuwt ze.

Aan het einde van de eerste week van maart blijkt het hek steeds meer van de dam te zijn. Een medewerker van de Universiteit Leiden en een medewerker van het Alrijne Ziekenhuis blijken besmet. Gouda, Haastrecht, Voorburg, Oegstgeest. Overal duikt het virus op. Ook in Den Haag worden de eerste coronagevallen gemeld. Het gaat dan om 'een tiener en een veertiger' die besmet zijn met het 'nieuwe virus', zo schrijven we op 6 maart.

Premier Rutte maakt op die dag bekend dat er nog geen extra maatregelen nodig zijn tegen het coronavirus. 'Het openbare leven kan doorgaan. Iedereen kan naar werk, school, of andere openbare plekken. Ook kunnen we gewoon bij elkaar op bezoek gaan', zegt ook burgemeester Emile Jaensch van Oegstgeest, nadat een 32-jarige inwoner van het dorp het coronavirus blijkt te hebben. 'Er is geen reden voor paniek of extra maatregelen', zegt de Goudse burgemeester Pieter Verhoeve.

Wel begint het coronavirus in de eerste week van maart de ondernemers al pijn te doen. Zo moet een bedrijf in Hazerswoude-Dorp op 6 maart al een groot deel van het personeel naar huis sturen, omdat er geen werk is. Het bedrijf werkt mee aan het opbouwen van evenementen, maar heeft door het coronavirus amper opdrachtgevers. De vraag naar sommige producten en diensten daalt zo snel, dat meerdere bedrijven plotseling met veel minder werk zitten.

De eerste week van maart zou de opmaat worden naar een moeilijk jaar, met vrijheidsbeperkende maatregelen die vóór die tijd ondenkbaar waren. Op 9 maart roept premier Mark Rutte op om te stoppen met handen schudden. 'Het zal nog wel enige tijd duren', zo voorspelt Rutte een week voor de aangescherpte maatregelen. 'Daar zullen we ons als land op moeten instellen, dat het niet morgen of overmorgen voorbij is.'