Liveblog: Tweede stemdag is voorbij, stembureaus gesloten

Voor de tweede achtereenvolgende dag konden dinsdag mensen gaan stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Om 21.00 uur gingen de stemlokalen dicht. Vanwege het coronavirus waren maandag en dinsdag ongeveer 1600 stemlokalen open.

'Helder', zo noemen gemeenten de nieuwe manier van beoordelen of een briefstem goed is aangeleverd. In meerdere gemeenten blijkt ook nog eens door die nieuwe manier het aantal 'foute' briefstemmen drastisch te zijn verminderd. De gemeenten kregen dinsdag een nieuwe richtlijn van het ministerie van Binnenlandse Zaken, nadat maandag verwarring was ontstaan over wanneer een briefstem terzijde moest worden gelegd, zoals dat formeel heet.

Op de eerste verkiezingsdag zijn er in de gemeente Den Haag in totaal 13.045 stemmen uitgebracht. Dat meldt mediapartner Den Haag FM. Gerjan Wilkens, hoofd stemmen, zegt tegen Den Haag FM blij te zijn dat het relatief rustig was, want dat is de bedoeling van deze twee stemdagen. ‘We krijgen goede reacties van mensen die blij zijn met deze dagen speciaal voor 70-plussers en mensen in de risicogroep.’

In de gemeente Alphen aan de Rijn hebben in totaal 2915 mensen hun stem uitgebracht op de eerste stemdag, dat schrijft mediapartner Studio Alphen.

De werkwijze van het tellen van briefstemmen wordt aangepast nadat veel stemmen ongeldig bleken te zijn. Dat heeft minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) aan de Tweede Kamer laten weten.

De nieuwe procedure houdt in dat een envelop mag worden geopend om te zien of daar een stempas in zit. Daarna wordt gekeken of de stempas geldig is. Als dat zo is mag de geopende envelop met stembiljet zonder controle in de stembus worden gedaan.

'Op die wijze blijft het stemgeheim gewaarborgd', aldus de bewindsvrouw. Deze procedure was eerder niet mogelijk. Veel briefstemmen zijn daardoor opzij gelegd als ongeldig.

Voor de tweede dag kunnen Nederlanders terecht in een stemlokaal om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dit jaar zijn die stemmogelijkheden uitgebreid, in plaats van een dag zijn er meerdere dagen stemlokalen open, om met name kwetsbaren en mensen uit een risicogroep de mogelijkheid te geven eerder hun stem uit te brengen.

Net als maandag is dinsdag een beperkt aantal lokalen opengesteld, ongeveer 1600. Woensdag gaan er nog eens duizenden extra open. Dan zijn er ruim 8800 plaatsen waar mensen terechtkunnen. De meeste stembureaus zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur.

Kiezers kunnen ook dit jaar weer op stations terecht om hun stem uit te brengen, dinsdag op één locatie in de regio: Leiden Centraal.

Op de eerste dag van de verkiezingen heeft niet iedereen die dat wilde direct kunnen stemmen voor het Roomburgerparkreferendum, meldt mediapartner Sleutelstad. Een aantal stembureaus kwam gedurende de dag zonder stemformulieren te zitten. Op één locatie duurde het zelfs meer dan een uur voordat de voorraad weer werd aangevuld.

In de loop van maandagmiddag kwamen van zowel kiezers als stembureaus signalen dat de stemformulieren op meerdere locaties op waren. “Die meldingen hebben wij ook gehad”, laat een woordvoerder van de gemeente desgevraagd weten. Volgens haar gaat het om ‘een paar’ stembureaus, maar een precies aantal is nog niet te noemen.

De eerste dag dat mensen hun stem kunnen uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen zit erop. Dit jaar zijn de mogelijkheden om in een stembureau te stemmen uitgesmeerd over drie dagen. Vanwege het coronavirus waren maandag al ongeveer 1600 stemlokalen open voor kwetsbaren en mensen uit een risicogroep. Die zijn om 21.00 uur gesloten. Dinsdag gaan die om 07.30 uur weer open, in principe voor dezelfde groep mensen.

In totaal zijn naar schatting 13,2 miljoen mensen kiesgerechtigd. De eerste stembureaus gingen maandag om 07.30 uur open. Vanwege corona zijn er veel aangepaste stemlokalen, zo kan er worden gestemd in de buitenlucht, in een tent of een zogenoemde drive-through, waar met de auto doorheen gereden kan worden.

Eerste resultaten van het poststemmen wijzen erop dat kiezers moeite hebben met deze nieuwe stemmethode. In Gouda blijkt 6 procent van de 3385 reeds gecontroleerde poststemmen nu niet geldig, meldt de NOS.

Dat de stemmen terzijde zijn geschoven, betekent dat ze nu niet meetellen in het verkiezingsproces en in de opkomstcijfers. Wel worden de stemmen bewaard. Burgemeester Verhoeve van Gouda zegt in reactie op de cijfers dat hij een nadere instructie van het ministerie van Binnenlandse Zaken afwacht.

Een test met poststemmen in Den Haag liep halverwege februari in Den Haag niet helemaal goed. Uit een proef toen bleek, dat de helft van de uitgebrachte stemmen bij de echte verkiezingen ongeldig zou zijn verklaard, zegt Leer Zelf Online dat de proef organiseerde. Leer Zelf Online is een adviesorgaan van de overheid.

Ouderenbond ANBO maakt zich grote zorgen over het mogelijk verloren gaan van de stem van veel 70-plussers, die hun voorkeur voor de Tweede Kamerverkiezingen per brief hebben uitgebracht. Veel briefstemmen blijken niet op de juiste manier te zijn aangeleverd, zo komt maandag naar voren uit een rondgang langs diverse gemeenten door het ANP. Veel gemeenten zijn maandag begonnen met het controleren van de briefstemmen. Ook lijkt er onduidelijkheid bij gemeenten over welke brieven wel of niet meegeteld mogen worden.

Doordat de gemeente Leiden een fout heeft gemaakt bij de verzenden van de Leidse stempassen, moeten sommige mensen mogelijk opnieuw hun stem uitbrengen voor het Roomburgerparkreferendum, zegt mediapartner Sleutelstad. Dat schrijft de gemeente in een brief die eind vorige week is verstuurd.

De overigens kleine groep die mogelijk opnieuw moet stemmen voor het referendum betreft 70-plussers die de afgelopen drie maanden zijn verhuisd binnen Leiden en al eerder een stem uitbracht via de post. Wanneer per post is gestemd met de oude stempas, dus de stempas die op het oude adres is geleverd, is de stem namelijk ongeldig.

Twee dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen zijn de de stembussen al opengegaan. Maandagochtend om 07.30 uur gingen de stemlokalen open, speciaal voor kwetsbaren en ouderen. Zij kunnen nu al stemmen, woensdag is de rest van Nederland aan de beurt.

Wie in de gevangenis zit kan - vanwege corona - alleen stemmen via een volmacht. Dat betekent dat de gevangene iemand anders officieel aanwijst om zijn stem uit te brengen. Voor de gedetineerde die niemand kent die naar het stemhokje kan, heeft het Leidse advocatenkantoor Sennef De Koning Van Eenennaam een stemhulp ontwikkeld.

Het kantoor zegt het belangrijk te vinden dat ook gedetineerden gebruik kunnen maken van hun stemrecht. Op de site van het advocatenkantoor roepen ze studenten op om hun gegevens achter te laten. Het kantoor zoekt dan contact met de gevangene die de student machtigt. De student stemt dan namens de gedetineerde.

Aanmelden kan hier

Volgens de Haagse burgemeester Jan van Zanen zullen de problemen met de bezorging van de verkiezingskrant geen gevolgen hebben voor de opkomst. 'We zijn de fout aan het herstellen. We bezorgen de krant gewoon na'.

In de verkiezingskrant staan stemlocaties en een lijst met kandidaten. Die informatie is ook online te vinden.

Politiek verslaggever en oud-hoofdredacteur van Omroep West Ron Fresen heeft corona. De verslaggever van de NOS zegt dat het redelijk met hem gaat, maar dat hij nog wel even in de lappenmand zit. De teleurstelling bij Fresen is groot nu hij uitgerekend in de verkiezingsweek ziek is geworden: 'Alsof je vlak voor het WK een zware blessure krijgt.'

In Leiden wordt er gestemd in de bibliotheek aan de Nieuwstraat. Leidenaren stemmen deze dagen niet alleen voor de Tweede Kamer, maar brengen ook hun stem uit in een referendum over het Roomburgerpark.

In veel stemlokalen loopt het nog geen storm. Verslaggevers van Omroep West zien in stemlokalen in onder andere Delft, Rijswijk en Den Haag dat het overwegend rustig is. De sfeer onder stemmers is daarentegen opgetogen. 'Ik mag stemmen, geweldig.' Je moet altijd stemmen!', zegt een vrouw bij het stemlokaal in Rijswijk.

Bij een stemlokaal in Den Haag kwam wel burgemeester Van Zanen even langs.

Ook het stembureau in het stadskantoor in Delft is geopend, maar grote drukte wordt er niet verwacht. 'Ik denk dat er niet veel ruchtbaarheid aan is gegeven', zegt de voorzitter van het stembureau in het radioprogramma West Wordt Wakker.

Toch stonden stipt om half acht de eerste stemmers voor de deur.

In een aantal wijken in Den Haag is de zogeheten 'Verkiezingskrant', met daarin alle partijen en kandidaten waarop mensen kunnen stemmen, niet bezorgd. In die krant staat ook waar bewoners kunnen stemmen. De Haagse Partij voor de Dieren heeft een oproep gedaan aan burgemeester Jan van Zanen om deze bewoners zo snel mogelijk te informeren over de verkiezingen.

Overal in de regio zijn intussen stembureaus geopend. Dit jaar is het natuurlijk anders dan anders om stemlokalen coronaproof te maken. Stemhokjes staan bijvoorbeeld verder uit elkaar, iedereen krijgt een eigen potlood en er worden mondkapjes gedragen.

Vanwege het coronavirus zijn in alle gemeenten een beperkt aantal stembureaus al op maandag en dinsdag geopend. Deze zijn speciaal bedoeld voor ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid, al heeft de overheid al laten weten dat mensen niet geweigerd zullen worden als ze maandag of dinsdag al hun stem uit willen brengen.

Bijna alle stembureaus zullen om 7.30 uur hun deuren openen, al kan het zijn dat sommige stembureaus afwijkende openingstijden hebben.

De inwoners van Leiden mogen tijdens de verkiezingen twee stemmen uitbrengen. Zij stemmen niet alleen voor de Tweede Kamer, maar ook voor de inrichting van het Roomburgerpark in de gemeente. De gemeente wil dat de hockeyclub die in het park is gevestigd een vierde kunstgrasveld krijgt. Bijna zesduizend Leidenaren zijn het hier niet mee eens, en willen niet dat er groen verdwijnt voor de aanleg van een extra veld.

De gemeente heeft daarom besloten een referendum uit te schrijven. De inwoners van Leiden mogen daarom stemmen over het voorstel van de gemeente zoals dit er nu ligt.

De voorbereidingen op de verkiezingen zijn niet overal helemaal vlekkeloos verlopen. Zo stonden op de stempluspas in Rijswijk niet alle stembureaus afgedrukt. Door het coronavirus kan er niet altijd op dezelfde locatie worden gestemd als bij voorgaande verkiezingen. Zo zijn verzorgingshuizen bijvoorbeeld dit jaar gesloten. Bewoners hebben hier uiteindelijk een correctiebrief ontvangen.

In Den Haag is de Verkiezingskrant in een aantal wijken niet bezorgd. In de krant staan alle partijen en kandidaten waarop tijdens de verkiezingen kan worden gestemd. ‘Uit Mariahoeve, Transvaal, Laakkwartier en Leyenburg hebben we al klachten gekregen dat er geen verkiezingsinformatie is bezorgd. Mensen die niet weten waar ze kunnen stemmen zullen minder snel gaan stemmen. Zo bewijs je als gemeente de democratie een slechte dienst,’ aldus Robert Barker van de Partij voor de Dieren. Ook bewoners van het Zeeheldenkwartier, Stationsbuurt, Statenkwartier en Regentessekwartier zeggen tegen Omroep West dat ze geen krant hebben gehad.

De gemeente Leiden ging zelfs twee keer in de fout met de stempassen. De gemeente heeft geen rekening gehouden met de gesloten stembureaus, waardoor op stempassen een verkeerd stembureau kan staan. Bovendien werd voor het referendum een verkeerd adressenbestand gebruikt. Hierdoor kregen mensen geen stempas terwijl ze hem wel moesten krijgen, en werden er passen verstuurd naar mensen die niet meer in Leiden wonen.

Welke kandidaat op de lijst woont in Woubrugge? Of in Rijnsburg? Leidenaar Stijn de Vreede heeft hiervoor de oplossing. Hij bracht met zijn studievriend Johan van der Boog in kaart waar alle verkiesbare kandidaten voor de Tweede Kamerverkiezingen wonen.

Omdat de verkiezingen eraan komen werd de stemgang op 17 maart het onderwerp waar het duo zich op ging richten. 'Door corona is er weinig campagne op de straten. Politici kunnen niet zomaar op de plaatselijke markt gaan flyeren, strandballen uitdelen of koffie en buttons aan eventuele kiezers geven. Door ons platform kunnen mensen toch kijken welke politici uit de buurt komen.'

Ongeveer 13,2 miljoen mensen in 352 gemeenten mogen vanaf maandag een stem uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dit zijn de 29e landelijke verkiezingen sinds 1918 (de eerste met algemeen kiesrecht). In verband met corona zijn de stemlokalen dit jaar drie dagen open. Maandag en dinsdag om met name kwetsbaren en mensen uit een risicogroep de mogelijkheid te geven hun stem uit te brengen.

Maandag en dinsdag zijn er ongeveer 1600 plaatsen waar kiezers terechtkunnen, woensdag rond de 9200. De meeste stembureaus zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur. De afgelopen weken mochten ruim 2,4 miljoen kiesgerechtigden van 70 jaar of ouder per post al hun stem uitbrengen.