Jubilerende Jellie Brouwer: Van knipseldame bij Radio West tot koningin van Kunststof

Brouwer begint haar journalistieke carrière bij Radio West. Eind jaren tachtig is ze net afgestudeerd aan de School van Journalistiek in Utrecht en reageert op een vacature van het net opgerichte Radio West. In het pand aan de Van Vredenburchweg in Rijswijk wordt ze aangenomen door Ron Fresen, tegenwoordig politiek verslaggever bij het NOS Nieuws.

Lachend kijkt ze daar nu op terug: 'Ik herinner me dat ik als een soort van knipseldame werd aangenomen - dat woord bestond ook nog - maar al heel snel zat ik achter de microfoon en moest ik het nieuws lezen: Dit is Radio West, 88.4 FM. Ik had geen ervaring, ik had geen radio gedaan op de School van Journalistiek. Maar ik vond het wel heel leuk.'

Minder leuk vindt ze het harde nieuws. 'Ik vond het lastig. Ik was nog zoekende. Ik was 22 jaar of zo, en begon mijn eerste schreden in de journalistiek bij Radio West. Ik herinner me nog dat ik het nieuws moest lezen en dat opeens iemand riep: JELLIE! Het is tien uur geweest! Dat ik het gewoon vergeten was. Dat ik te kletsen zat op de redactie.'

'We hadden heel veel lol, maar verder waren we natuurlijk ook heel serieus. Ik ontdekte toen dat ik radio heel leuk vond, maar dat harde nieuws, is dat wel wat voor mij? Daarover was ik aan het twijfelen.'

Langzamerhand werd duidelijk dat haar interesse ligt bij kunst, cultuur en media. Ze solliciteert bij de NOS, als documentairemaker Ireen van Ditshuyzen een dagelijkse talkshow begint. 'Toen dacht ik: dat is leuk, redactie van zo’n dagelijkse talkshow. Spannend. En toen werd ik aangenomen, maar ik had helemaal niet in de gaten dat het een cultuurprogramma was.'

Brouwer heeft, tot dat moment, weinig met cultuur. 'En toen gebeurde het. En toen dacht ik, dit is de plek waar ik moet zijn. Want hier kan je ongelimiteerd de vragen stellen over de grote dingen in het leven. Namelijk: de liefde, de dood, de zin van het leven. Toen ervaarde ik: dit past meer bij mij.'

Opgegroeid in een arbeidersgezin, heeft ze niet bepaald het belang van cultuur meegekregen: 'Mijn moeder had één keer per jaar bij de Gereformeerde Vrouwenbond een toneelstuk. Dan stond ik eerder op om te horen waar het toneelstuk over ging. Maar ik hield erg van lezen en er waren altijd boeken, maar we gingen niet naar de opera of het theater. Nee.'

Toch presenteert Brouwer nu al twintig jaar met veel enthousiasme en plezier het cultuurprogramma Kunststof. De gastenlijst is indrukwekkend. Variërend van Gerard Joling, Willeke Alberti en André van Duin tot Arjen Lubach, Marieke Lucas Rijneveld en Akwasi. Veel gasten die er niet meer zijn: Joost Zwagerman, Thé Lau en Boudewijn Büch. En gasten die regelmatig terugkeren: Claudia de Breij, Freek de Jonge, Herman Finkers.

Aan de opzet van het programma is in die twintig jaar weinig veranderd. Een heel uur lang staat het radioprogramma in het teken van één gast. 'Ik herinner me nog dat de leiding bij de NOS zei: een uur lang cultuur op Radio 1? Hoe dan? Er was heel veel weerstand, maar we mochten het toch proberen. We waren ons zeer bewust van ons luisterpubliek, dus we hebben nooit verheven gedaan over kunst.'

Om de nieuws- of sportliefhebber het programma in te trekken begint Brouwer altijd met een algemene, of juist heel persoonlijke vraag. Als voorbeeld geeft ze de uitzending van die dag, met conservator Marieke van Delft van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. 'Dan begin ik met een boek van haar, dat bij Willem-Alexander op de koffietafel ligt. Nou dan weet ik zeker dat het Radio 1-publiek wel benieuwd is: hoe heeft die vrouw dát voor elkaar gekregen?'

Zelf houdt Brouwer er niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Dat gebeurt toch als haar man Philip Kroonenberg, die behalve psychotherapeut ook muzikant is, een nieuw album uitbrengt. Some More Time is opgedragen aan zijn vrouw Jellie en is de weerslag van haar succesvolle strijd tegen borstkanker. Eenmaal hersteld vertellen zij samen hierover in De Wereld Draait Door, waarna hij haar toezingt.

In diezelfde uitzending, aan de kop van het programma, vertelt een emotionele Tom Egbers over zijn hartinfarct. Rafael van der Vaart zit aan het einde van de uitzending, omdat hij stopt als voetballer. Columnist Nico Dijkshoorn, groot fan van Jellie Brouwer ('Zij is al heel lang een van mijn favoriete mens ooit'), houdt een uitgebreide lofrede en gooit een balletje op: 'Mijn hartenwens, Jellie Brouwer die Rafael van der Vaart interviewt en dat Tom Egbers het stralend aankondigt.'

Gelukkig voelt Matthijs van Nieuwkerk zich niet te groot en legt hij spontaan het idee voor aan een verbaasde Brouwer, die even naar adem moet happen en vertwijfeld roept: 'Een kwartier? Oh mijn…!'. Als ze na een kort moment van aarzeling de handschoen oppakt, wordt dat uitbetaald met geweldige televisie en een verrassend openhartig en persoonlijk interview. Als Matthijs Van der Vaart toch wat wil vragen, wijst de voetballer hem terecht: 'Ik heb liever dat...' en wendt zich tot groot vermaak van het publiek weer tot Brouwer.

Het interview typeert Brouwer: met een stralende glimlach, grote ogen en heel veel nieuwsgierigheid stort ze zich op het gesprek met Van der Vaart. 'Ik was totaal onvoorbereid. Ik keek hem aan en stelde hem een eerste vraag. Hij zei toen iets over zijn vader. Ik luisterde gewoon en ging daar op in. Toen werd het opeens een heel ontroerend gesprek.'

Vast onderdeel van het programma Kunststof is de badkamertegel. Daarop mogen de gasten hun levensmotto of lijfspreuk op schrijven. Het idee van Brouwer wordt niet bepaald enthousiast ontvangen. 'Sommigen vonden het een belachelijk en truttig idee, want wat moet je nou met zo'n tegel? Maar we hebben het toch gedaan en al heel snel werd het dat programma met die tegel! Iemand vertelde me wel eens dat hij altijd luisterde en dan stond hij op de oprijlaan, maar dan bleef hij toch nog even in de auto zitten en komt zijn vrouw er aan: Ja, wat doe jij nou? Ja, ik wil nog even horen wat hij op zijn tegel schrijft.'

Trots toont zij een paar van die tegels. 'Deze is van Saskia van Noort: 'Alles gaat voorbij'. En dit is een van mijn lievelingen: 'Als je tot je nek in de shit zit, Zing', van Rob de Nijs. 'Alles wat je thuislaat, is meegenomen.' Die is van Brigitte Kaandorp, was van haar schoonvader. En deze is heel mooi, een tekening van Toer van Schayk, bekend uit de wereld van de dans. Dat gesprek was heel bijzonder. Ik hou van mensen die niet per se heel praatgraag zijn. Ik vind het mooi als iemand bedachtzaam is en even nadenkt.'

Gevraagd naar favoriete gasten, moet ze goed nadenken: 'Ik heb wel favorieten, maar dat zijn er véél hoor!' Na enig aandringen: 'Marieke Lucas Rijneveld. Die twee boeken van haar die moet je echt gelezen hebben. Zij gaf bij ons het eerste lange interview. Bij de tweede was ze er ook weer. Dat is ook mooi van twintig jaar, je ziet mensen groter en belangrijker worden. Je ziet ze zich ontwikkelen.

'Maar ook bijvoorbeeld beeldende kunst. Ik heb geen kunstgeschiedenis gedaan, of zo. Dus het zijn gewoon smaakkwesties. Mensen die ik gewoon mooi, bijzonder, aardig vind. Waar ik bijvoorbeeld heel erg van houd is de Haagse kunstenaar Ossip, die maakt echt waanzinnig mooi werk, maar hij is helemaal niet zo bekend. Kinderboekenillustrator Marije Tolman, woont ook toevallig in Den Haag. En ik vind dat je ook alles van Erik de Vroedt (regisseur van Het Nationale Theater) moet zien. Dat is wel gek hè, dat ik met allemaal Haagse dingen kom? Dat is echt toeval.'

Terugkijkend op twintig jaar Kunststof voelt Brouwer zich een bevoorrecht mens: 'Ik ga iedere keer met heel veel plezier naar Hilversum toe en ben ik benieuwd wat de gast die avond mij te vertellen heeft. En dat ik voor mijn werk boeken kan lezen, voorstellingen kan zien. Bijna mooier kan toch eigenlijk niet?'

Het enige waar ze zich nog wel kwaad over kan maken is de aanvangstijd van de uitzending. Sinds enkele jaren begint Kunststof niet op het hele uur, maar om 19.30 uur. 'Erg hè?! Weet je dat ik daar nog steeds heel kwaad over ben? Dat is echt het grote verdriet. Ik was zo boos. En vind het nog steeds onbegrijpelijk. Maar dat was de toenmalige zendercoördinator die dat bedacht heeft. Er zat wel een bepaalde idee achter, maar het is een gedrocht om half acht te beginnen. Het slaat nergens op.' Ondanks dat stemmen de luisteraars nog steeds af op het radioprogramma en is het een anker op NPO Radio 1.