Omstreden plan ter inzage: waarom wil Universiteit Leiden uitbreiden in binnenstad?

LEIDEN - De Universiteit Leiden wil in de binnenstad een campus ontwikkelen op de plek van de faculteit Geesteswetenschappen. Vrijdag komt het ontwerpbestemmingsplan daarvoor ter inzage. Voor de universiteit en de gemeente weer een belangrijk moment, voor een deel van de bewoners die hun huis uit moeten, is het weer een vervelende stap.
Pijnpunt in het dossier is het Doelencomplex: 58 sociale huurwoningen die moeten verdwijnen om de plannen van de universiteit en de gemeente waar te maken: de huidige faculteit Geesteswetenschappen omtoveren tot volwaardige campus met meerdere gebouwen, een parkje verbonden met de Singelparkroute, een horecagelegenheid inclusief terras en een centraal onderwijsgebouw. In 2017 besloot de gemeenteraad van Leiden in te stemmen met de plannen.
Het Doelencomplex
Het Doelencomplex © Omroep West
De universiteit stelt een mooi alternatief te hebben voor de bewoners, maar een aantal van hen wil niet weg. Als hen wordt gevraagd naar dit volgende stapje in het proces, komt de emotie al gauw weer los. 'Beeld u zich eens in hoe het voelt', zegt een van de bewoners. 'Het gaat niet alleen om steen. Dit is mijn thuis. Wie bepaalt voor mij wanneer en waar ik heen moet? Dat doet gewoon pijn.'

'Pijn bij bewoners, maar verbetering voor de stad'

De universiteit benadrukt de pijn bij de bewoners te begrijpen, maar stelt wel dat er een goed alternatief ligt. Ook is de noodzaak voor groei en vernieuwing groot, zegt een woordvoerder. 'Het doet pijn voor de bewoners, maar het is een verbetering voor de stad. En voor de universiteit.'
Het huidige Lipsiusgebouw van de faculteit Geesteswetenschappen
Het huidige Lipsiusgebouw van de faculteit Geesteswetenschappen © Omroep West
'Sommige gebouwen zijn gewoon te slecht. Ze zijn verouderd, op sommige plekken loopt het water langs de muren. Qua onderhoud is het bijna niet meer te doen. En we hebben meer ruimte nodig.' Die groei komt onder andere voort uit de populariteit van de faculteit Geesteswetenschappen. 'De faculteit doet het goed in de rankings, er lopen topwetenschappers rond en we groeien nog steeds. Daarbij horen goede faciliteiten en onderwijsplekken.'
Een artist impression van de Humanties Campus
Een artist impression van de Humanties Campus © Ontwerpbureau KCAP

Nieuwe woning als compensatie, plus 6500 euro en verhuizing

'We snappen dat het gevoelig ligt. Dat begrijpen we volkomen.' Dat is volgens de universiteit ook de reden dat er wordt ingezet op compensatie en alternatieven. 'Op vier locaties in de stad bieden we woningen aan. Het gaat om 100 woningen voor de 58 gezinnen die moeten verhuizen. Zij zijn als eerste aan de beurt bij de keuze voor een van die woningen of krijgen voorrang bij het kiezen van een andere woning in de stad.'
Artist impression Humanties Campus langs Witte Singel
Artist impression Humanties Campus langs Witte Singel © Ontwerpbureau KCAP
Daar blijft het niet bij, zegt de woordvoerder. 'De bewoners krijgen 6500 euro vergoeding om het huis in te richten, twee dagen een klusjesman om de woning naar wens aan te passen en de hele verhuizing wordt betaald. We begrijpen dat de bewoners misschien niet op een verhuizing zitten te wachten, maar we proberen het zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Zo zijn er ook bewoners die het aanbod wel aantrekkelijk vinden.'

Discriminatie en onrechtvaardigheid

Meerdere huurders noemen de alternatieve woningen op andere locaties niet vergelijkbaar en vinden de compensatie niet voldoende. Volgens Giny Schoemaker van de bewonersvereniging is er nog te weinig zekerheid over de alternatieve locaties, omdat het definitief ontwerp van die locaties nog niet af is. 'Het is dus nog niet zeker of die mooie plaatjes daadwerkelijk kloppen.' Ook krijgt de universiteit volgens Schoemaker met dit plan geen vierkante meter extra ruimte. 'Ze verplaatst slechts een gebouw en creëert een grasveldje. Het gaat dus niet om noodzaak, maar om een wens.'
Protestborden bij bewoners van het Doelencomplex
Protestborden bij bewoners van het Doelencomplex © Omroep West
Woningbouwvereniging De Sleutels wil alleen meewerken als een ruime meerderheid (70 procent) van de bewoners zich in de plannen kan vinden. Of dat gehaald gaat worden, is nog maar de vraag. 'Is het draagvlak er niet, dan houdt het op', was eerder al het standpunt van de woningbouwvereniging.

Opmaken voor zoveelste inspraak

Volgens Schoemaker is het inmiddels zo'n hoofdpijndossier geworden, dat bewoners al in de stress schieten wanneer er een brief van de gemeente op de deurmat valt. En de plannen zijn er al sinds 2015. 'Mensen worden er emotioneel van. Welk recht denken de universiteit en de gemeente te hebben om dit te doen?', vraagt ze zich af. De bewoonster spreekt dan ook van discriminatie en onrechtvaardigheid.
Artist impression Humanties Campus, Lipsius maakt plaats voor groen
Artist impression Humanties Campus, Lipsius maakt plaats voor groen © Ontwerpbureau KCAP
Deze dag is dan ook weer een spannend moment, stelt Schoemaker. 'Het bestemmingsplan komt ter inzage. Die gaan we bestuderen en vervolgens maken we ons op voor de zoveelste inspraak.'

Waarom per se in binnenstad?

Waarom moet de universiteit per se in de binnenstad uitbreiden, vragen veel mensen zich af. Een mooi alternatief zou namelijk het kennisdistrict van Leiden, het Bio Science Park, zijn. Maar dat is niet haalbaar, zegt de woordvoerder van het universiteitsbestuur. Dat heeft allemaal te maken met de plek van de universiteitsbibliotheek.
De universiteitsbibliotheek
De universiteitsbibliotheek © Omroep West
'Aan de Witte Singel staat een enorme bieb en die bibliotheek is verweven met de faculteit Geesteswetenschappen. Die twee horen bij elkaar. En die bibliotheek kun je niet verhuizen. Daar liggen allerlei oude stukken en manuscripten die via speciale technieken bewaard worden, met bijvoorbeeld ruimtes met klimaatbeheersing. Het is niet te betalen om dat te verplaatsen.'
Wethouder Paul Dirkse zegt dat de faculteit in de directe nabijheid van 'waardevolle collecties van musea als Oudheden, het Sieboldhuis en Volkenkunde, en de academische, unieke collecties van de Universitaire Bibliotheek aan de Witte Singel' de positie van Leiden als internationale Kennisstad versterkt.