Ooievaarsnest op bovenleidingportaal vormt brandgevaar, maar mag niet weggehaald worden

De ooievaar op het nest
De ooievaar op het nest © John van der Tol
ALPHEN AAN DEN RIJN - Een ooievaar in Alphen aan den Rijn heeft een wel héél precaire plek uitgekozen om haar nest te bouwen: bovenop het bovenleidingportaal bij het station. Omdat ooievaars en hun nesten beschermd zijn, mag ProRail de vogel en haar toekomstig kroost niet laten verwijderen. ProRail houdt het nest en diens bewoner goed in de gaten.
Ooievaars en hun nesten zijn volgens Europese en Nederlandse wetgeving beschermd. Daarom mag ProRail de nesten niet zomaar weghalen. 'Het is wel risicovol, want ze lopen electrocutiegevaar', vertelt ProRail-woordvoerder Willem van Ewijk. Alleen nesten die net in aanbouw zijn, mogen worden verwijderd. Daarom wil ProRail toestemming krijgen om structureel te controleren op nesten in aanbouw. 'Maar dat willen we dan wel goed regelen. Want het is lastig te bepalen: wanneer is een nest echt in aanbouw en wanneer is het eigenlijk al af', vraagt Van Ewijk zich af.
Het is volgens Van Ewijk niet de eerste keer dat ProRail te maken heeft met ooievaarsnesten op gevaarlijke plekken. Als takken van het nest of de vogel zelf in contact komen met de bovenleiding kan dat brand veroorzaken. Zo legde een ooievaarsnest op een bovenleidingportaal in Barneveld vorig jaar het treinverkeer urenlang plat. 'Het is een heel karwei om alles weer op orde te krijgen', reageert Van Ewijk. Terwijl de ooievaar in Alphen aan den Rijn zich nestelt, blijven de treinen onderlangs doorrijden. Een leuk uitzicht voor de ooievaar, maar voor ProRail een reden om naar oplossingen te kijken.
De ooievaar ziet ieder kwartier een trein langskomen
De ooievaar ziet ieder kwartier een trein langskomen © John van der Tol

Nestpalen

'Ooievaars zijn gewoontedieren', gaat Van Ewijk verder. 'Als we de nesten weghalen, is er kans dat ze weer terugkomen. De ooievaarskuikens groeien op en herinneren zich de plek waar ze vandaan komen: ze zien het spoor als een plek waar je goed nesten kan bouwen en keren er terug.' Om die reden heeft ProRail in het verleden nestpalen in de buurt van het spoor gezet, in de hoop dat de ooievaars van die palen gebruik maken om hun nesten te bouwen in plaats van de portalen. De aanleg van die palen is alleen niet altijd even makkelijk.'
'De grond rondom het spoor is niet van ProRail. We kunnen daar niet zomaar palen gaan neerzetten', legt Van Ewijk uit. Volgens hem gebeurt het daarom wel eens dat mensen aanbieden om de palen thuis neer te zetten, maar daar zitten vanwege de beschermde status van de vogels veel regels aan verbonden.

Duivenpinnen

Een andere mogelijke maatregel, het plaatsen van metalen duivenpinnen op de bovenleidingportalen, brengt ook risico's met zich mee. 'Die pinnen moet je dan op duizenden portalen plaatsen. Ook kunnen ze het onderhoud van de bovenleidingsportalen en de bovenleidingen in de weg gaan zitten', vertelt Van Ewijk.
De ooievaar op het nest
De ooievaar op het nest © John van der Tol
Daarnaast zijn ooievaars anders dan duiven goed in staat om zich aan de pinnen aan te passen. Van Ewijk: 'Voor je het weet fungeert de constructie met punten als de pilaren van het nest.'

Vogelbescherming

ProRail blijft zoeken naar oplossingen om de ooievaars van de bovenleidingen te weren zonder dat de vogels daar last van hebben. Ook worden de vogels goed in de gaten gehouden door het personeel van ProRail. 'We hebben wel eens webcams bij de nesten neergezet, maar dat is hier niet het geval. We houden het spoor goed in de gaten.'
Ondanks de gevaarlijke plek waar de ooievaar zich heeft gevestigd, is de aanwezigheid van de vogel een goed teken. Tijdens een telling in januari werden ongeveer net zoveel ooievaars gespot als in 2020. Toen werden bijna twee keer zoveel ooievaars gespot als het jaar daarvoor. Volgens Stichting Ooievaars Research en Knowhow (STORK) overwinteren de vogels steeds vaker in Nederland. 'Het is mooi dat de bescherming werkt, maar we moeten wel maatregelen nemen', vindt Van Ewijk.