Pieter Kuijt markeerde stiekem graven van verzetslieden: 'Levensgevaarlijk wat hij deed'

Het opmerkelijke verhaal van Pieter Kuijt werd 75 jaar na de oorlog ontdekt door Edward Verheij, marketingmanager bij Dunea. 'Binnen Dunea ging al lang het verhaal rond dat er in de oorlog iemand is geweest die alle graven in het gebied heeft gemarkeerd, maar niemand wist precies wie het was en hoe het was gebeurd', vertelt hij over zijn zoektocht.

'Vervolgens ben ik gaan speuren', zegt Verheij. 'De mensen van het Erepeloton Waalsdorp konden me vertellen dat het een helmplanter uit Katwijk was geweest, die Kuijt heette. Maar veel meer wisten ze eigenlijk ook niet.'

Dus ging Verheij verder op zoek naar de familie. 'Je kunt geen fietspad naar iemand vernoemen als de familie het daar niet mee eens is', legt hij uit. 'Ik heb een oproep gedaan in de Katwijkse Post en daar reageerde verre familie van Kuijt op. Op die manier ben ik met zijn twee zonen en zijn kleinzoon in contact gekomen en op die manier is het balletje gaan rollen.'

Zo leert Verheij dat Kuijt tijdens de oorlog voor de Leidsche Duinwater Maatschappij (LDM) werkte. Dit is een voorloper van Dunea. De bezetter had van de Waalsdorpervlakte een verboden gebied gemaakt, maar Kuijt had een vergunning gekregen om hier toch te mogen werken. 'Hij verzorgde de helmplanten', legt Verheij uit. 'Nu zijn de duinen plat met veel zand, zodat het lekker kan stuiven. Maar in die tijd plantte men juist helmgras om de duinen vast te houden.'

Dit gaf Kuijt toegang tot de Waalsdorpervlakte. 'Voor de Duitsers was de waterkwaliteit ontzettend belangrijk', vertelt Verheij. 'Daarom kreeg hij toegang tot het zogenaamde 'Sperrgebiet.'

De nazi's gebruikten het gebied aan het strand bij Wassenaar om verzetslieden te executeren. Dit gebeurde steeds op verschillende plaatsen in de duinen. Op die momenten mocht Kuijt de Waalsdorpervlakte ook niet op, maar zodra hij weer toegang kreeg, ging hij op zoek naar het nieuwe graf. 'De graven waren vaak te herkennen aan omgewoeld zand', ontdekte Verheij. 'Kuijt plantte hier dan helmgras zodat de graven na de oorlog teruggevonden konden worden.'

In totaal werden er bijna driehonderd verzetslieden op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd door de bezetters. En steeds plantte Kuijt hier nieuw helmgras. De grote vraag voor Verheij was waarom de Katwijker dit deed. 'Want het was levensgevaarlijk. Als de Duitsers erachter zouden komen dat hij de graven markeerde dan was het over geweest met Piet Kuijt', vertelt Verheij.

Na een lange zoektocht ontdekte Verheij eindelijk dat Pieter Kuijt, of Piet zoals hij werd genoemd, de man was die het helmgras plantte. Verheij ging bij de familie van de in 1972 overleden verzetsheld op bezoek in de hoop antwoorden te vinden op deze vragen. 'Ik wilde heel graag weten wat hem deed beseffen dat het belangrijk was dat hij dit deed. Dat hij zijn leven waagde. Maar zijn familie wist ook niet dat hij dit had gedaan.'

De nabestaanden vertelden dat Kuijt, net als veel mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben overleefd, heel teruggetrokken was en weinig over zijn ervaringen heeft verteld. Na de bevrijding hielp de helmplanter zelf mee om de vermoorde verzetslieden op te graven. 'Een kleinzoon vertelde dat ze een foto in huis hadden hangen van Pieter Kuijt bij deze opgravingen. Maar zij kenden het hele verhaal erachter niet. Zij dachten dat het gewoon een foto was van hem terwijl hij aan het werk was.'

Kleinzoon Peter Kuijt vertelt dat de familie al die jaren nooit geweten heeft dat zijn opa zo'n rol heeft gespeeld in de oorlog. 'Dit was allemaal niet bekend voor de familie. We wisten dat opa helmplanter was en dat hij door zijn werk de duinen in mocht, ook al was dat verboden gebied. Maar we wisten niet dat hij de graven gemarkeerd heeft. Ook niet hoe hij dat heeft gedaan. Dat is een geheim dat hij meegenomen heeft in zijn graf.'

Verheij vindt het belangrijk dat mensen, en dan vooral zijn familie, weet wat Pieter Kuijt tijdens de oorlog op de Waalsdorpervlakte heeft gedaan. 'Zijn familie wist tot voor kort niet dat al die mensen na de oorlog zijn teruggevonden door zijn werk. Dat veel families hun dierbaren weer hebben kunnen vinden. Zijn zoon, die nu tachtig is, vertelde me dat hij nu veel beter snapt dat zijn vader zijn hele leven zo teruggetrokken is geweest.'

Kleinzoon Peter bevestigt het verhaal. 'Wij hebben nooit een idee gehad dat hij zo’n rol heeft gespeeld. Mijn opa was ook een bescheiden man, erg teruggetrokken. Denk dat hij het ook moeilijk vond om over te praten. En ik denk dat hij ook verschrikkelijke dingen heeft gezien hier. En het was natuurlijk ook niet de tijd dat je daarover kon praten: dat moest je maar slikken, voor je houden en zelf verwerken. Ik denk wel dat hij een aandenken had. Hij had een kistje en daar mocht niemand inkijken. Dat hebben we dan ook nooit gedaan.'

Het werk van de verzetsheld is voor Dunea en de gemeente Wassenaar zo belangrijk dat ze besloten hebben om Fietspad 10 naar Kuijt te vernoemen. Het twee kilometer lange pad loopt over de Waalsdorpervlakte door het gebied van Dunea en komt onder meer langs het oorlogsmonument met de Bourdonklok. Vanaf vrijdag heet deze weg nu officieel het Pieter Kuijtpad.

De nabestaanden waren uiteraard aanwezig bij de onthulling van de nieuwe naam van het fietspad. Peter kijkt trots naar het nieuwe straatnaambord met daarop de naam van zijn opa, de pas ontdekte verzetsheld. 'Het is echt een hele eer dat hij op zo'n manier wordt herdacht.'