Geen geld? Geen gemeente! Kaag en Braassem maakt voorlopig geen plannen

Foto ter illustratie
Foto ter illustratie © ANP
KAAG EN BRAASSEM - Wat gaat de gemeente Kaag en Braassem volgend jaar doen? Kan de bieb openblijven, en het zwembad? We zullen nog even op die plannen moeten wachten. Burgemeester en wethouders van Kaag en Braassem hebben besloten geen kaderbrief voor volgend jaar op te stellen. Omdat volgend jaar pas duidelijk wordt hoeveel geld de gemeente van het Rijk krijgt heeft zo’n plan geen zin, zegt het college.
Het Rijk gaat de bijdragen aan de gemeenten herverdelen, maar dat gaat nog zeker een half jaar duren. De gemeente heeft geen enkel idee hoeveel geld men kan verwachten. Het kan vriezen en dooien. Vooral kleinere gemeenten zouden moeten inleveren. Of niet.
'Een jaar geleden verwachtten we dat de effecten negatief voor ons zouden zijn', zegt een woordvoerder van Kaag en Braassem. 'Wij hebben rekening gehouden met 25 euro per inwoner minder, oplopend tot 50 euro per inwoner.' In februari bleek juist het tegenovergestelde en toen leek er geld bij te komen. 'In juli 2021 verwachten we weer een bijstelling op deze gegevens, maar ook dan zijn ze nog onzeker.'

Water aan de lippen

Het water staat de gemeenten in heel Nederland tot de lippen, de meesten hebben een enorm gat in hun begroting. Oorzaak: vooral de extra uitgaven aan jeugdzorg. Sinds 2015 heeft het Rijk de gemeenten daarmee opgezadeld tegen een vast, lager bedrag. Maar gemeenten moeten gewoon betalen wat er wordt gevraagd. En dat is veel meer geworden.
Het Rijk heeft beloofd de gemeenten tegemoet te komen. Maar dat geld moet nog berekend worden en komt op zijn vroegst pas in de loop van volgend jaar. Bovendien is de verwachting dat kleinere plattelandsgemeenten daarvan de dupe zijn. Kaag en Braassem wacht dat liever af, dan dat ze plannen maakt die toch niet doorgaan.

Het Rijk betaalt de helft

Dat Kaag en Braassem helemaal géén kaderbrief opstelt is uniek. Gebruikelijk maken burgemeester en wethouders in het late voorjaar een kadernota, kaderbrief of perspectievennota zodat de gemeenteraad rond juli zijn keuzes kan bepalen voor het volgend jaar. Op grond van die keuzes wordt na september de begroting opgesteld.
Wat de gemeente kan uitgeven wordt bepaald door de inkomsten: Onroerende Zaak Belasting (OZB), parkeeropbrengsten, leges voor vergunningen en dat soort zaken. Maar ongeveer de helft komt van het Rijk via het Gemeentefonds. Hoeveel hangt onder meer af van de grootte van de gemeente, het aantal jongeren en uitkeringsgerechtigden. Waaraan ze dat geld uitgeven mogen gemeenten zelf bepalen, behalve… jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning.

Raden in verzet

Een groot aantal gemeenteraden is in verzet gekomen tegen die constructie via het actiecomité: Raden In Verzet. Zij strijden bij het Rijk voor meer geld. 'Zonder geld geen gemeenten' heet de motie van Zoetermeer die de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vorige week op zijn ledenvergadering steunde: 97,55 procent stemde voor. Als het Rijk niet structureel over de brug komt gaan gemeenten 'passende maatregelen' nemen.
Jan van Zanen, de burgemeester van Den Haag en voorzitter van de VNG, zei daar in zijn speech tegen minister Kajsa Ollongren (BZK) op de eerste rij : 'Als u echt grote maatschappelijke problemen wilt oplossen, dan heeft u gemeenten heel hard nodig. Dus: geef ons voldoende middelen en ruimte. Het herstel van Nederland kan niet zonder gemeenten.'

'De grens is bereikt'

Wat kunnen gemeenten doen? Gemeenteraden staan voor de keus om voorzieningen te sluiten. De bibliotheek en het zwembad worden dan al snel genoemd, maar dat wil niemand. Als een gemeente meer geld uitgeeft dan er binnenkomt staat de provincie op de stoep, die de gemeente onder curatele stelt.
Delft was vorig jaar al zover, de gemeente kreeg de begroting voor dit jaar niet sluitend en deed ook geen verdere pogingen. 'Met een sluitende begroting vinden we geen gehoor bij de overheid', zei wethouder van Financiën, Stephan Brandligt. 'De grens is bereikt. We zijn er eigenlijk al over heen.'

'Nieuwe taken niet uitvoeren'

De gemeenten verwachten weinig meer van het zittende kabinet. Ze hebben hun hoop gevestigd op de formatie. De Raden in Verzet willen de informateur in juli een uitgebreide bedelbrief sturen. Alle gemeenten geven op een A4’tje als bijlage aan waar bij hun de knelpunten zitten.
Zoetermeer schrijft in de brief aan de informateur: 'In Zoetermeer zijn al vele miljoenen wegbezuinigd. In 2019 voerde de gemeente - het was toen hoogconjunctuur - meer dan 60 bezuinigingen door op alle mogelijke gebieden. Dit betekent dat de wijkposten allemaal zijn gesloten, dat de wijkbibliotheken omgevormd moeten worden, dat er minder zwemmen via de ZoetermeerPas wordt verstrekt, dat het onderhoud van het openbaar gebied op een te laag niveau wordt verricht etc. etc. Het valt niet meer uit te leggen aan onze bewoners! - Was getekend: burgemeester M. Bezuijen'
In de VNG-motie, die ook was ondertekend door Hillegom, Lisse en Teylingen, spreken de gemeenten af: als er dit najaar geen geld komt praten we niet meer met het Rijk; als er eind van het jaar niets bijkomt praat ook de VNG niet meer met Den Haag. En is er volgend jaar nog steeds te weinig gebeurd, geven alle gemeenten de nieuwe taken die ze van het Rijk krijgen terug, pakken ze niet aan, en voeren ze zeker niet uit.