Zoetermeer kan door geldgebrek geen deuk meer in een pakje boter slaan

Stadscentrum Zoetermeer
Stadscentrum Zoetermeer © ANP
ZOETERMEER - Een 'kramp' is het, zegt VVD-raadslid Vivianne van Yperen. 'Ik moet eigenlijk alleen maar 'nee' zeggen', constateert wethouder Marc Rosier (financiën). Maandag is er in de gemeenteraad van Zoetermeer het voorjaarsdebat. Normaal kunnen partijen dan ook met voorstellen komen om de stad een beetje mooier te maken. Maar toch is de stemming dit jaar somber. Want er is geen geld. 'Dus kunnen niet doen waarvoor we destijds de raad zijn ingegaan' aldus Van Yperen.
Eigenlijk moet het voorjaarsdebat van maandag een feestje zijn. Na heel veel maanden thuis online vergaderen vanwege de coronapandemie wordt dit de eerste vergadering waarbij iedereen weer fysiek aanwezig is. Maar door een tekort van miljoenen op de gemeentebegroting wordt het een feestje zonder slingers en cadeaus. Net als veel andere gemeenten zit Zoetermeer fors in de financiële problemen. Vooral omdat het Rijk veel zorgtaken naar de gemeenten doorschoof, maar daarvoor niet voldoende geld gaf.
Het tekort in de boekhouding in Zoetermeer ontstaat vanaf 2015. Vanaf dat jaar moeten gemeenten de kosten voor jeugdzorg gaan betalen in plaats van het Rijk. 'Veertien miljoen moesten we vorig jaar bezuinigen om niet ver in het rood te schieten', zegt wethouder van financiën Marc Rosier (VVD). En ook dit jaar moet er weer worden bezuinigd. 'Tijdens mijn wethouderschap moet ik steeds 'nee' zeggen, omdat we geen geld hebben en daardoor plannen niet kunnen uitvoeren.'

Zonder geld uit de spaarpot moeten alle BOA's weg

De wet verplicht Zoetermeer net als andere gemeenten om ieder jaar een sluitende begroting in te leveren. Daarom worden tekorten aangevuld vanuit de spaarpot van de gemeente. Met de verkoop van Eneco-aandelen zijn tientallen miljoenen verdiend en die worden nu gebruikt om het jaarlijkse gat te dichten. 'Ontzettend jammer, want dat spaargeld wilden we gebruiken om in de stad te investeren', zegt Rosier.
En wat als je het tekort niet aanvult? 'Dat moet bijvoorbeeld de onroerende zaakbelasting zeker met 10 procent omhoog of moeten we de hoofdvestiging van de bibliotheek met de kleine wijkbibliotheken sluiten, plus ons veiligheidsbudget inclusief geld voor de brandweer halveren.' Ook het ophalen van huisvuil kan veel duurder worden en het onderhoud aan straten een stuk minder. Rosier: 'En dan nog wordt het bedrag dat we moeten bezuinigen bij lange na niet gehaald.'

Geen extra geld dan geen meewerken met de overheid

Die sombere boodschap is ook doorgedrongen tot de gemeenteraad. 'We willen onze stad niet kapot bezuinigen', zegt Marijke van der Meer, fractievoorzitter van Zó! Zoetermeer. Zij snapt de frustratie van VVD-collega Vivianne van Yperen. 'In de raad zitten ook leden die zijn begonnen in 2018. Zij hebben nog nooit substantieel geld kunnen uitgeven aan zaken die zij interessant vinden. Die zijn alleen maar bezig geweest om te helpen bezuinigen.'
Marijke van der Meer, fractievoorzitter van Zó! Zoetermeer
Marijke van der Meer, fractievoorzitter van Zó! Zoetermeer © Omroep West
Uit grote boosheid richtte Van der Meer vorig jaar het actiecomité 'Raden in Verzet' op. Vorig jaar demonstreerden ook ongeveer tachtig wethouders uit het hele land in Den Haag voor meer geld voor de jeugdzorg. 'We willen dat het nieuwe kabinet gemeenten structureel meer geld geeft voor het betalen van de jeugdzorg', zegt het raadslid. 'Krijgen wij dat niet, dan zullen we eerst ophouden om met het rijk te onderhandelen over nieuwe taken en vervolgens ook niet meer meewerken met al bestaande opdrachten van het Rijk. Denk aan de opvang van asielzoekers, de energietransitie, het onderhoud aan schoolgebouwen of handhaven op zaken waarvan de boetes naar de rijkskas gaan.'

Het gevaar bestaat dat de OZB belasting flink omhoog gaat

Voorlopig ziet de toekomst er niet goed uit voor Zoetermeer. Na veel vragen en klagen heeft het Rijk eenmalig een bedrag overgemaakt waardoor de stad volgend jaar nog maar een tekort van een miljoen euro heeft. Maar zonder structureel geld van de rijksoverheid loopt dat tekort weer op van negen miljoen euro in 2023 naar twaalf miljoen euro in 2025, aldus Rosier.
Een groot gevaar is dat bij het jaar na jaar niet sluitend krijgen van de begroting de provincie ingrijpt met het onder curatele stellen van de gemeente. 'We hebben dan niets meer in te brengen. De provincie zal dan onze structurele inkomsten op orde brengen. Het eerste wat er dan gebeurt is een fikse stijging van de OZB-belasting', zegt de wethouder. 'Ik hoop echt dat er wat verandert, want als dit zo blijft dan is in de volgende collegeperiode een wethouder van financiën zijn, eerder een straf dan een kans.'