Verkiezingen, corruptiezaak en raadsonderzoek: Haagse raad wacht hectisch jaar

Elke vier jaar siddert de raad als de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht zijn. De uitslag van de verkiezingen op 16 maart 2022 bepaalt welke partijen aan de knoppen mogen draaien, maar ook wie de komende jaren in de raad of in het college van burgemeester en wethouders aan de slag mag. Daarbij speelt niet alleen de keuze van de kiezer een rol, maar zeker ook de voorkeuren van de partijen zelf. Zij stellen de kieslijsten vast en bepalen dus wie wel of geen kans maakt op een glansrol op het Haagse stadhuis.

Veel partijen hebben inmiddels (zicht op) een nieuwe lijsttrekker, dus dat ei is voor de meeste partijen gelegd. De volgende hobbel volgt in het najaar wanneer de partijtop de kieslijsten samenstelt. Dat is vaak een recept voor gerommel in de partijen. Zittende raadsleden keren tegen hun zin niet terug op de lijst of komen op een lage plek terecht. Teleurstelling en onvrede in de fracties liggen op de loer. Anderzijds zullen er ook raadsleden zijn die juist een prachtige plek op de lijst hebben bemachtigd en daardoor vol gas de verkiezingen tegemoet gaan.

En dan de verkiezingen zelf. Die zouden weleens voor flinke veranderingen kunnen zorgen. Nieuwkomers zoals Denk, Volt en Bij1 kloppen op de deur van het stadhuis. Vooral Denk deed de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen in januari van dit jaar goede zaken in Den Haag. De partij werd de vierde van de stad, nog voor partijen als PvdA en GroenLinks. Denk is dus populair en dat betekent dat de partij een goede score kan neerzetten tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 ten koste van partijen als de PvdA, GroenLinks of Nida. Overigens was de VVD bij de landelijke verkiezingen het meest populair in Den Haag, direct gevolgd door D66.

Een partij die het in Den Haag ook goed deed met de Kamerverkiezingen was de PVV. De partij eindigde op de derde plaats. Het wijst op een opleving van de PVV die de afgelopen jaren steeds meer zetels verloor en er nu nog maar twee over heeft. Uit een peiling van Omroep West bleek vorig jaar ook dat de PVV aan populariteit wint. In de peiling in oktober 2020 steeg de partij naar zeven zetels. Hart voor Den Haag/Groep de Mos bleef in het onderzoek de grootste van Den Haag en kreeg 11 zetels, een winst van drie zetels.

Over Richard de Mos gesproken: hoe staat het eigenlijk met het corruptieonderzoek? Alweer bijna twee jaar geleden werden de toenmalige wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag door de Rijksrecherche van hun bed gelicht. Ze bleken verdachte te zijn in een corruptiezaak en worden beschuldigd van schending van het ambtsgeheim, ambtelijke corruptie, meineed en deelneming aan criminele organisaties met vastgoed- en horecaondernemers. Het zou onder andere gaan om het verlenen van nachtvergunningen aan bevriende horecaondernemers die geld doneerden aan Hart voor Den Haag. Beide politici weerspreken de beschuldigingen en zeggen onschuldig te zijn.

In de zomer van 2020 was het de laatste keer dat het Openbaar Ministerie (OM) van zich heeft laten horen in deze kwestie. Toen sprak het OM de verwachting uit dat de zaak komend najaar inhoudelijk behandeld zou worden. Dat betekent dus dat de corruptieaffaire binnenkort aan de orde zou moeten komen.

Het verloop daarvan is van grote betekenis voor het stadhuis. Tot nu toe zijn alleen de verdenkingen van het OM bekend en niet de feiten die daaraan ten grondslag liggen. Wethouders die hebben deelgenomen aan criminele organisaties doet het ergste vermoeden, maar wat bedoelt het OM daar precies mee? Wat is er gebeurd? Welke grens hebben ze overschreden? De verdachten zeggen zich van geen kwaad bewust te zijn en het OM doet er het zwijgen toe. Daardoor hangen deze vragen al twee jaar als donkere wolken boven het stadhuis.

Het is van belang dat de zaak eindelijk behandeld gaat worden, zodat duidelijk wordt of de beschuldigingen hout snijden of dat er in Den Haag een mini-staatsgreep is gepleegd, zoals De Mos beweerd. En met de verkiezingen in aantocht neemt het belang van antwoorden alleen maar toe. Kiezers moet de mogelijkheid worden gegeven om te weten op wie ze stemmen.

De kans is niet gering dat de Haagse gemeenteraad dit najaar beslist om een raadsonderzoek te houden naar de bouw van cultuurcomplex Amare op het Spuiplein, het nieuwe onderkomen voor het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium. Een raadsonderzoek is vergelijkbaar met een parlementaire enquête waarbij mensen onder ede verhoord kunnen worden. Als het raadsonderzoek er komt dan zal het voor Den Haag de eerste keer zijn dat de gemeenteraad dit vergaande democratisch instrument inzet.

Maar de vragen rondom het prestigieuze bouwproject zijn dan ook talrijk. De Rekenkamer Den Haag concludeerde in november 2020 in een rapport dat het college de kosten voor het cultuurcomplex steeds lager voorstelde dan ze in werkelijkheid waren. Het college hield zelfs kosten buiten het zicht van de raad. Uiteindelijk werd Amare niet voor de geplande 177 miljoen euro gebouwd, maar voor 223,3 miljoen euro.

De raad wil naar aanleiding van dit rapport nu weleens duidelijkheid over de rol van het college, de gemeenteraad, de cultuurinstellingen, de gemeentelijke organisatie en de projectontwikkelaar. Een raadsonderzoek zou uitkomst moeten bieden en geeft bijvoorbeeld de mogelijkheid om Boudewijn Revis en Joris Wijsmuller onder ede te horen. Zij waren als wethouders verantwoordelijk voor Amare, maar zitten inmiddels niet meer in het college. Revis heeft een andere baan bij Staatsbosbeheer en Wijsmuller zit weer in de gemeenteraad.

Vlak voor de zomer nam de gehele gemeenteraad een motie aan waarin staat dat een commissie moet gaan uitzoeken of een raadsonderzoek haalbaar is en welke onderzoeksvragen beantwoord moeten worden. Deze commissie, bestaande uit zeven raadsleden, is hier druk mee bezig. Begin oktober verwachten de leden met een voorstel aan de gemeenteraad te komen.

Deze politieke opgaven zullen de raadsleden de komende maanden in beslag gaan nemen. Maar dan hebben we het niet eens gehad over het coronavirus dat nog altijd rondwaart en andere netelige kwesties zoals het voortbestaan van ADO Den Haag, het onderzoek naar het faillissement van het totaal geflopte banenproject de Energieacademie en de bouw van het tijdelijke kantoorgebouw in de tuin van het Catshuis. Ook hiervoor geldt: politiek spektakel gegarandeerd.