Leidse onderzoeker ontdekt eend die 'bloody fool' zegt: 'Dit roept vragen op'

Ten Cate is hoogleraar dierengedrag aan de Leiden Universiteit en kwam min of meer per toeval op het spoor van de Australische muskuseend. Hij was bezig met een overzicht van studies op het gebied van vocaal leren bij vogels en kwam daarbij een obscure referentie tegen, die melding maakte van een muskuseend die door mensen was grootgebracht. De eend zou naast 'you bloody fool' (jij verdomde dwaas) ook in staat zijn andere geluiden te imiteren, zoals dat van een dichtslaande deur.

Het vocale leren (dat wil zeggen de mogelijkheid om te leren praten) komt in het dierenrijk niet heel veel voor. Uiteraard zijn mensen hiertoe in staat, net als walvissen, dolfijnen, olifanten en vleermuizen. Ook van een aantal soorten vogels, zoals papegaaien, zangvogels en kolibries, was al bekend dat ze vocaal leren.

Toen Ten Cate las dat de muskuseend ook zou kunnen praten klonk het de hoogleraar zo onwaarschijnlijk in de oren, 'dat ik twijfelde of het serieus was', zegt hij. 'Maar ik was wel geïntrigeerd, want als het waar was, zou dat wetenschappelijk heel spannend zijn.' Als vocaal leren in een nieuwe groep wordt ontdekt, werpt dat namelijk nieuw licht op de omstandigheden en voorwaarden waaronder het vermogen evolutionair kan ontstaan.

De hoogleraar spoorde geluidsfragmenten van de 'pratende' muskuseend op. Het bleken opnamen te zijn uit 1987 die door een Australische vogelaar werden gemaakt. Na analyse concludeerde Ten Cate dat het niveau waarop de muskuseend geluiden kan nadoen vergelijkbaar is met die van andere imiterende vogelsoorten. 'Eendachtigen zijn vroeg afgesplitst van andere vogelsoorten en worden daarom als 'primitief' beschouwd', zegt Ten Cate. 'Vocaal leren is juist een geavanceerde vaardigheid. Dat maakt de bevinding verrassend, ook omdat eendenhersenen nogal in structuur afwijken van bijvoorbeeld zangvogels en papegaaien. Dat roept ook weer allemaal nieuwe vragen op.'