Van Erepeloton Waalsdorp mogen verzetsstrijders blijven liggen waar ze liggen

7 september 2021, 23:15 • 4 minuten leestijd

Leden van Erepeloton Waalsdorp geven acte de présence bij de 4 mei-herdenking © ANP

DEN HAAG - Erepeloton Waalsdorp wil niets te maken hebben met de plannen om op de Waalsdorpervlakte op zoek te gaan naar de stoffelijke resten van geëxecuteerde verzetsstrijders. De bedoeling van een aantal particulieren is dat deze worden geborgen en elders een waardig graf krijgen. Het bestuur van het erepeloton zegt dat ook het duingebied als 'laatste rustplaats' van deze oorlogsslachtoffers kan worden beschouwd. 'Moet je daar dan nog wat willen?', vraagt plaatsvervangend voorzitter Roger van Venrooij zich hardop af. 'Het is al zo lang geleden', vervolgt hij over de fusillades door de Duitse bezetter.

Bestuurslid Van Venrooij reageert hiermee op het nieuws dat een groep particulieren bodemscans wil laten uitvoeren op de Waalsdorpervlakte. In de Tweede Wereldoorlog zijn hier meer dan tweehonderdvijftig mannen en vrouwen doodgeschoten, omdat ze deel uitmaakten van het verzet of zich op andere manieren tegen het naziregime hadden gekeerd. Na de executie gingen hun lichamen in naamloze kuilen die daarna met zand werden dichtgegooid.

Op basis van ooggetuigenverklaringen zijn de meeste slachtoffers direct na de bevrijding opgegraven. Maar omdat het exacte aantal geëxecuteerden nooit is vastgesteld en waarschijnlijk niet iedereen destijds is gevonden, wil Hagenaar Jurriaan Wouters het gebied met grondradars laten afzoeken. Hij wil daartoe een hierin gespecialiseerd bedrijf inschakelen. 'Het is natuurlijk te waarderen dat er initiatieven zijn als deze', aldus Van Venrooij. 'Maar wij zijn niet de partij om er verder wat van te vinden of te zeggen.'

De plaatsvervangend voorzitter stelt dat het erepeloton het organiseren en verzorgen van de jaarlijkse herdenking op 4 mei als primaire taak heeft. De leden vormen dan bovendien de erewacht rond de executieplaats en houden zich bezig met het luiden van de machtige Bourdonklok.

Vorig jaar schaarde het erepeloton zich nog wel achter het initiatief van Wouters. Dat bleek toen deze 45-jarige officier van de Koninklijke Landmacht zijn ideeën met veel enthousiasme voorlegde aan bestuursleden Vincent Gaal en Wendy Broer-van der Hak. Zij bekleedden op dat moment de functies van voorzitter, respectievelijk secretaris van Erepeloton Waalsdorp.

'Ik wil dat de slachtoffers een fatsoenlijk graf krijgen. Dat vind ik een ereplicht', reageert Broer. 'Dat verdienen deze mensen toch? Dan moet je de slachtoffers niet bij wijzen van spreken de rug toekeren.'

Wat meespeelt, is dat het wellicht mogelijk is om de eventueel nog aanwezige stoffelijke resten na een berging te identificeren. Op die manier kan er alsnog duidelijkheid komen over vele slachtoffers die nog altijd als vermist te boek staan. 'Jaren geleden heeft ook het Rode Kruis al eens gezegd: we moeten misschien met apparatuur over de vlakte gaan', zegt Broer.

Ze begrijpt naar eigen zeggen niets van de afwijzende houding van het huidige bestuur. 'Ze staan wel elk jaar met tranen in de ogen twee minuten stil te zijn. En vervolgens lopen de mensen over misschien wel een graf waar niemand naar omkijkt. Wat sta je daar dan te doen op 4 mei? Ik begrijp het echt niet als je wel elk jaar zo veel tijd steekt in het herdenken en ook probeert het vuur brandend te houden.'

Zelf was Wendy Broer-van der Hak gedurende zestien jaar een zeer actief en betrokken bestuurslid. Onder deze periode is korte tijd geleden een streep gezet. Vincent Gaal zet zich nog wel in voor Erepeloton Waalsdorp. Hij loopt al vele jaren mee, treedt tegenwoordig op als secretaris, maar is wegens zijn vakantie niet bereikbaar voor commentaar.

'Ons gesprek met Wouters was vorig jaar zomer', herinnert Broer zich nog goed. 'Vincent en ik dachten: prima, het lijkt ons heel mooi als het lukt met dit onderzoek. Met ons verhaal zijn we naar het bestuur gegaan. Daarna hebben ze besloten om er niet aan mee te werken.'

Of het grondonderzoek er daadwerkelijk gaat komen, is overigens onzeker. Waterbedrijf Dunea, verantwoordelijk voor het beheer van de Waalsdorpervlakte, wil er geen toestemming voor geven. De reden is dat het terrein tot de extra beschermde zogeheten Natura-2000-gebieden behoort. Volgens Dunea kan het werken met een grondradar tot schade of een verstoring van de vegetatie leiden.

Huidig bestuurslid Van Venrooij wil niet te diep op de materie ingaan. Hij spreekt van 'een enorm lastige discussie'. 'Wij zeggen dat de Waalsdorpervlakte eigenlijk de laatste rustplaats van de slachtoffers is', aldus de plaatsvervangend voorzitter.

Toch zal het Erepeloton niet dwars gaan liggen wanneer het onderzoek alsnog mag plaatshebben. 'Als er toestemming voor wordt gegeven, zullen wij er op gepaste wijze medewerking aan verlenen', aldus Van Venrooij.