Is een circus zonder clowns, leeuwen en koorddansers nog wel een circus?

DEN HAAG - Bij het woord circus denk je meestal aan een tent, een piste, zeeleeuwen met een bal op hun neus, clowns en koorddansers. Dat klassieke plaatje is inmiddels flink achterhaald. Wilde dieren zijn in de ban gedaan, het circus heeft zich behoorlijk ontwikkeld en werd dit jaar zelfs officieel erkend als kunstdiscipline. Daar weten ze in het Korzo Theater in Den Haag alles van. Het theater is gespecialiseerd in 'contemporary circus', zoals dit genre internationaal wordt genoemd. Voor het eerst treedt Korzo nu ook op als producent.
Het begon allemaal al jaren geleden met het wereldberoemde Cirque du Soleil uit Canada. Het was een ander soort circus. Geen tent, geen dieren en met de nadruk op acrobatiek, beweging en muziek. Het Haagse Korzo Theater is eigenlijk een danstheater, maar zag veel raakvlakken met dit moderne circus. Onder de noemer Cirque Mania brengen zij al een aantal jaren regelmatig dit soort voorstellingen. 'Bij Cirque Mania gaan we eigenlijk alweer een stap verder', zegt programmeur Daphne van Iperen. 'We zoeken echt naar voorstellingen die heel theatraal zijn. We willen een verhaal vertellen aan het publiek, in plaats van alleen maar dat bijzondere trucje.'
Het is voor het eerst dat Korzo niet alleen een circusvoorstelling programmeert, maar ook als producent fungeert. Het Haagse theater is daarmee een van de koplopers in Nederland in dit genre. De Oostenrijkse theatermaker Michael Zandl werd door Korzo benaderd om de nieuwe show Sawdust Symphony met hen samen te ontwikkelen. Michael schakelde op zijn beurt twee collega's en oude vrienden in: David Eisele en Kolja Huneck, met wie hij al een collectief vormde.
David Eisele
David Eisele © Jona Harmischmacher

Hamers, spijkers en verborgen luikjes

Het thema lag voor de mannen voor de hand. Michael, Kolja en David zijn gefascineerd door traditioneel vakmanschap, door ambachten.
Het vormde genoeg inspiratie voor een avondvullende voorstelling. Waarin wordt gegooid met hamers en gereedschap. Waarin spijkers op mysterieuze wijze in de vloer verschijnen en weer verdwijnen. En waarin er trucs worden gedaan met zagen, slijpen, lijm en zaagsel. Het ingenieuze decor is zelf gebouwd en zit vol met magische snufjes en verborgen luikjes.

Eigen interpretatie

Omdat Sawdust Symphony een voorstelling is zonder tekst, kan iedereen zijn eigen interpretatie eraan geven. Dat geldt voor het publiek maar ook voor de makers. 'Het gaat in ieder geval over duurzaamheid', zegt Daphne van Iperen. Maar David ziet er nog iets anders in: 'Voor mij gaat het ook over behoeften die mensen soms hebben, maar niet ontwikkelen. Soms moet je je gevoel volgen en iets proberen. Ook al voelt het in het begin ongemakkelijk, later realiseer je je dan soms dat het geweldig was dat je die stap hebt genomen'.
Michael wil er graag nog iets aan toevoegen: voor hem gaat de show ook over frustraties die we allemaal kennen. Dat gevoel dat je kunt hebben wanneer je probeert een spijker in een stuk hout te slaan: 'Soms lukt het en soms helemaal niet. Dat vond ik een mooie metafoor voor elke taak, elk idee of elke visie die je kunt hebben'.
Acrobatiek in een emmer lijm
Acrobatiek in een emmer lijm © Jona Harmischmacher

Grenzen opzoeken

De vraag die de voorstelling bij sommigen zou kunnen oproepen is: kun je dit eigenlijk nog wel circus noemen? De makers zelf vinden van wel. 'De ene voorstelling heeft iets meer met toneel te maken, de andere voorstelling zal misschien de grens naar de dans opzoeken of juist meer het circus an sich centraal stellen. Het nieuwe circus is een kunstvorm. En zoals elke kunstvorm dat doet, zoek je af en toe de grenzen op', zegt Daphne van Iperen van Korzo.
De voorstelling Sawdust Symphony is vrijdag en zaterdag te zien in het Korzo Theater in Den Haag en gaat daarna op tournee.