Den Haag wil aangifte doen van fraude bij geflopt banenproject Energieacademie

Foto ter illustratie
Foto ter illustratie © ANP
DEN HAAG - De gemeente Den Haag gaat waarschijnlijk aangifte doen van fraude bij de Stichting Energieacademie als de curator dat niet gaat doen. Dat zei burgemeester Jan van Zanen donderdag tijdens een debat over de ondergang van het ambitieuze banenproject. 'Ga er maar vanuit', sprak de burgemeester tegen een groot aantal partijen dat had aangedrongen op vervolgstappen.
De onderzoekers van het bureau Berenschot, dat onderzoek deed naar het fiasco bij het project, zeiden tijdens een toelichting op hun forse rapport dat het niet hun taak is om strafrechtelijke stappen te ondernemen. Volgens hen is dat de taak van of de gemeente of de curator. Volgens Van Zanen is de gemeente in overleg met die curator. En mocht die het niet doen, dat zal de gemeente aangifte doen als daar aanleiding voor is, verklaarde hij.
Tijdens het debat werd ook duidelijk dat het Haagse stadsbestuur lessen wil leren uit de ondergang van de Stichting Energieacademie. Bij nieuwe projecten om mensen naar een baan te begeleiden moet een 'te groot optimisme' worden voorkomen. Ook worden ze niet meer al te ambitieus van opzet. 'We erkennen de noodzaak om structureel zaken te verbeteren', aldus wethouder Kavita Parbhudayal (VVD).
Het was de bedoeling dat in twee jaar tijd 560 kwetsbare jongeren aan het werk geholpen worden door ze op de Energieacademie een vak te leren zoals stukadoor, metselaar, metaalbewerker of installateur van zonnepanelen. Er is 1,3 miljoen euro aan subsidie naartoe gegaan, maar van het opleiden van jongeren is niets terecht gekomen. Onkunde, mismanagement, bedreigingen en mogelijk zelfs fraude zijn daarvan de oorzaak, blijkt uit het onderzoek van Berenschot.

Onderzoek naar andere banenprojecten

Ook moeten te nauwe persoonlijke banden tussen mensen die zulke projecten leiden en de gemeentelijke organisatie worden voorkomen. Mede daarom gaat de gemeente op zoek naar een nieuwe directeur voor de banenprojecten bij de gemeente. Dat moet iemand met een 'grote kennis van zaken' worden, aldus de wethouder. Verder worden andere lopende banentrajecten onderzocht, beloofde zij.
Vorige week werd bekend dat wethouder Bert van Alphen (GroenLinks) opstapte vanwege het fiasco van de Energieacademie. Maar volgens Parbhudayal voelt het hele college van burgemeester en wethouders zich verantwoordelijk. Ook is daar goed doorgedrongen dat er dingen moeten veranderen in het stadsuis. 'Aan de kant van de gemeente is veel niet goed gegaan', zei Parbhudayal. Zij voegde daaraan ook nog een persoonlijke boodschap toe. 'Bert van Alphen voelde zich verantwoordelijk. Het college respecteert dit. Persoonlijk leef ik mee met Bert. Het was een warme betrokken collega, die het vooral opnam voor kwetsbare mensen in de stad.'

Gemeente moet leren van fiasco

Volgens burgemeester Van Zanen moet de gemeente ook op andere terreinen leren van het rapport. Zo moeten ambtenaren kritisch durven zijn ten opzichte van de wethouders. Verder onderschreef hij ook het idee dat de gemeente beter moet kijken naar al te nauwe persoonlijke banden tussen ambtenaren en wethouders én mensen die betrokken zijn bij grote projecten als de Energieacademie. Ook zegde hij toe dat er 'brigadiers', 'speurneuzen' of 'Florence Nightingales' binnen de gemeente komen die op zoek gaan naar 'kwetsbare projecten'.
Hoewel Van Alphen de laatste tijd verantwoordelijk was voor het project, vindt een flink deel van de raad dat hij niet de enige is die blaam treft. Want het was toenmalig wethouder Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag die de Energieacademie in gang zette. Uit het rapport van bureau Berenschot naar het drama bij het banenproject wordt duidelijk dat het al vanaf het begin niet goed zat.

Nauwe banden tussen mensen

Daarnaast wijst het bureau naar een aantal persoonlijke banden tussen mensen. Zo waren in de praktijk veel nauwe contacten, soms zelfs persoonlijke vrienden van de wethouder, bij de academie betrokken. Hoewel de onderzoekers van Berenschot daarbij geen laakbare constructies aantrof, vinden veel partijen in de raad dat Hart voor Den Haag wat minder hoog van de toren moet blazen richting Bert van Alphen. 'Nu wordt duidelijk wat met 'Wij regelen het' wordt bedoeld', aldus Chris van der Helm van de VVD, verwijzend naar de slogan van de partij van Guernaoui. 'En Hart voor Den Haag wijst naar iedereen, behalve naar zichzelf. Die partij mist iedere vorm van zelfreflectie.'
Raadslid Janice Roopram van Hart voor Den Haag wees die kritiek echter fel van de hand. Volgens haar was Guernaoui juist een 'doortastend en punctueel' wethouder. 'Hij zat als een bok op de haverkist', sprak zij. Om vervolgens toch vooral Van Alphen als hoofdverantwoordelijke voor het debacle aan te wijzen.

'Het is een puinhoop geworden'

Die tactiek leidde tot veel kritiek van collega-raadsleden. Birgül Özmen (D66): 'Wat is de rol van uw eigen wethouder geweest?' Bülent Aydin (PvdA): 'Het rapport spreekt over veel lijntjes tussen personen uit de vriendenkring van de wethouder. En het is een puinhoop geworden.'
Toch bleef Roopram volhouden dat het vooral Van Alphen is die haar partij als hoofdverantwoordelijk ziet. Özmen: 'U heeft een bord voor uw kop. U wijst alleen naar anderen. Dat is raadslid onwaardig.'

Geschokt over gevolgen

De gemeenteraad toonde zich tijdens het debat ook nog weer geschokt over de praktische gevolgen van de ondergang van de Energieacademie. Ooit was de gedachte dat er wellicht zevenhonderd kwetsbare jongeren aan een baan zouden kunnen worden geholpen. Dat werden er slechts twintig. Dit terwijl er wel meer dan een miljoen euro subsidie in werd gestopt en er ook nu nog steeds rekeningen open staan.
De partijen in de raad vinden dat vooral een drama voor de mensen die nu nog steeds geen baan hebben. Leonie Gerritsen van de Partij voor de Dieren: 'De jongeren die aan een baan zouden moeten worden geholpen zijn de grootste verliezers. Dit project was zo lek als een mandje. Terwijl subsidiegeld over de balk werd gesmeten, kregen de vrienden van vrienden baantjes toegeschoven.' Chris van der Helm (VVD): 'Het is pijnlijk dat rondom een groep kwetsbare jongeren een pluk mensen met dollartekens in de ogen actief was.' En Judith Klokkenburg van de ChristenUnie/SGP: 'Twintig jongeren zijn aan een baan geholpen. Dat zijn de duurste stukadoors ter wereld.'