Hoofdpijndossier Amare krijgt onderzoek 'onder ede', maar wat heb je eraan?
30 september 2021, 08:00 • 4 minuten leestijd
DEN HAAG - De Haagse gemeenteraad keert de ontwikkeling van het cultuurcomplex Amare binnenstebuiten. De raad grijpt hiervoor naar het zwaarste onderzoeksmiddel dat haar ter beschikking staat: de raadsenquête, vergelijkbaar met een parlementaire enquête. Een commissie die bestaat uit zeven raadsleden heeft de afgelopen maanden onderzocht welk onderzoek het meest passend is om de missers rondom het bouwproject onder de loep te nemen. En volgens deze commissie is een raadsenquête, waarbij mensen onder ede gehoord kunnen worden, het meest geschikt. Het is de eerste raadsenquête uit de geschiedenis van Den Haag.
Wat ging er allemaal mis?
Een heleboel. Volgens de Rekenkamer Den Haag, die al eerder onderzoek deed naar het bouwproject, is de gemeenteraad niet altijd goed en volledig geïnformeerd. Bovendien stelde het college de kosten voor het project steeds lager voor dan ze in werkelijkheid waren en hield het college zelfs kosten buiten het zicht van de gemeenteraad, zo concludeerde de rekenkamer in november 2020. Uiteindelijk werd Amare niet voor de geplande 177 miljoen euro gebouwd, maar voor 223,3 miljoen.
Waarom zijn de conclusies uit dit rekenkameronderzoek niet genoeg?
De uitkomst roept vervolgvragen op bij de gemeenteraad. Over de rol van de gemeenteraad en het college bijvoorbeeld. Maar ook over de betrokkenheid van de ambtenaren, de projectontwikkelaars en de culturele instellingen die in Amare zijn getrokken.
Daarom besloot de gehele gemeenteraad in maart van dit jaar om een voorbereidingscommissie in te stellen die moest uitzoeken welk onderzoek het meest geschikt is en welke onderzoeksvragen gesteld moeten worden. Dat heeft de commissie de afgelopen maanden gedaan samen met een onderzoeksbureau dat gespecialiseerd is in raadsonderzoekscommissies.
Waarom is de keuze gevallen op het zwaarste middel, de raadsenquête?
Volgens de voorbereidingscommissie leidt dit middel 'vanwege het verplichtende karakter (...) tot een betere waarheidsvinding', staat in een brief die de commissie deze week schreef aan de gemeenteraad. Betrokkenen kunnen onder ede gehoord worden en geheime documenten, notities en verslagen moeten boven tafel komen. 'Zo worden documenten makkelijker verstrekt en kunnen interviews en openbare verhoren doordringen tot de kern van de zaak.'
Als voorbeeld noemt de commissie de keuze voor de culturele instellingen. 'Op basis van de stukken kan onvoldoende achterhaald worden op welke wijze de culturele instellingen zijn gekozen om deel uit te maken van Amare', schrijft de commissie. 'Door middel van interviews is dat wel mogelijk en kunnen zo de afspraken die daaraan ten grondslag liggen helder worden.'
Ook vindt de commissie het belangrijk om antwoorden te krijgen over 'de gemeentelijke organisatie en de leiderschaps- en organisatiecultuur'. 'Ook dit zijn onderwerpen die door middel van interviews en verhoren met betrokkenen kunnen worden achterhaald', stelt de commissie.
Amare is inmiddels open, wat heb je nu nog aan zo'n onderzoek?
Volgens de commissie is het goed als de stad weet wat er precies is gebeurd in het dossier Amare. 'Nu het gebouw er eenmaal staat, is de commissie van mening dat Amare een goede start verdient als multidisciplinair gebouw van de kunsten in onze stad', stelt de commissie. 'Er is echter ook een verplichting aan de stad transparant te zijn over de ontwikkelingen en de besluitvorming die tot de bouw van het pand hebben geleid.'
Bovendien hoopt de commissie lessen te kunnen trekken voor toekomstige grote projecten. 'De lessons learned die een vervolgonderzoek opleveren kunnen de gemeenteraad, het college en de ambtelijke organisatie ook ondersteunen bij de uitvoering van lopende dossiers met grote (ruimtelijke) projecten. De commissie ziet ook dat een vervolgonderzoek waardevol materiaal voor toekomstige grote (ruimtelijke) projecten waar de stad de komende jaren mee te maken krijgt, kan opleveren.'
Welke periode beslaat het onderzoek?
Het strekt zich uit van 2006 tot en met de oplevering van Amare in 2021. Dat betekent dat ook de besluiten rondom het Spuiforum, waarvoor oud-wethouder Marnix Norder (PvdA) verantwoordelijk was, worden bekeken. 'De oorspronkelijke ambities zijn vaak bepalend voor het verloop van het project', stelt de voorbereidingscommissie.
Wanneer begint het onderzoek?
Dat laat nog een paar maanden op zich wachten. Pas na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022 zal er een onderzoekscommissie geïnstalleerd worden die bestaat uit raadsleden uit de nieuwe gemeenteraad. De verwachting is dat het onderzoek een jaar in beslag gaat nemen. Begin november neemt de gemeenteraad een definitief besluit over de raadsenquête.
Cultuurcomplex Amare op het Spuiplein is het nieuwe huis voor het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium. Het complex heeft een bewogen geschiedenis. Tegenstanders vonden het project te duur en te elitair. Toch werd in 2009 besloten dat er een nieuw cultuurcomplex op het Spui moest komen en in 2013 gaf een raadsmeerderheid groen licht voor het Spuiforum, de voorloper van Amare. Maar na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 ging het Spuiforum alsnog van tafel onder druk van de Haagse Stadspartij. Deze verkiezingswinnaar voerde in de oppositie een anti-Spuiforum campagne en wilde als nieuwe coalitiepartij een ander ontwerp. Zo werd Amare geboren dat deze zomer is opgeleverd.
