'Meestal gaat het goed, soms niet': tattoopoli Alrijne heeft het druk

24 oktober 2021, 08:15 • 4 minuten leestijd

Sebastiaan van der Bent © Alrijne Ziekenhuis

LEIDEN - 'Europa wil groene en blauwe pigmenten gaan verbieden voor tatoeages, maar de reden is niet goed onderbouwd', zegt Sebastiaan van der Bent. Hij is dermatoloog in het Alrijne Ziekenhuis en oprichter van de gespecialiseerde Tattoopoli. 'Als er al problemen zijn, dan zie je dat vaak bij andere kleuren zoals rood en zwart. Het verbieden van groen en blauw is niet goed onderbouwd en wat gaan de alternatieven worden?' Vanaf 1 januari gelden nieuwe Europese regels voor tatoeage-inkt.

Van der Bent is in Nederland de enige dermatoloog die zich heeft gespecialiseerd in problemen met tatoeages en permanente make-up. 'Er kunnen allergische reacties ontstaan', zegt hij. Op tafel in zijn praktijk in Leiden ligt een lijvig boekwerk waarvan de kaft is gemaakt door de bekende Nederlandse Tattooartiest Henk Schiffmacher naar een ontwerp van Herman Brood. Het is het proefschrift van Van der Bent waarop hij dit voorjaar promoveerde aan de VU in Amsterdam.

Foto's in het proefschrift tonen tatoeages die zijn opgezwollen, die zijn gaan ontsteken of zijn uitgelopen. 'Meestal gaat het goed, soms niet', verduidelijkt hij. En als het mis gaat gaan mensen naar de huisarts, die kan zware gevallen naar hem doorverwijzen. 'Wij krijgen hier de lastige gevallen. Ik zie patiënten uit Maastricht en het oosten van het land. Noem maar op.'

'Het kan gaan om allerlei complicaties. Van een ontsteking tot een opvlammende auto-immuunziekte', zegt de arts. Hoe het komt dat de huid soms heftig reageert op bepaalde pigmenten is niet bekend. En het kan soms ook lang duren. 'Het kan zijn dat een tatoeage er al tien of vijftien jaar zit, en het lichaam er opeens heftig op reageert, zoals bij allergieën. Soms kunnen een zwelling en bulten in een tatoeage uiting zijn van een auto-immuunziekte. Sommige auto-immuunziekten kunnen ook ontstekingen veroorzaken in andere organen, zoals de ogen of longen. Daarom laten wij hier ook geregeld de oogarts meekijken of we laten een longfoto maken.'

En de behandeling van complicaties is divers. 'Zalfjes, antibiotica, in uitzonderlijke gevallen ook pillen en soms een speciaal soort laser.' Vooral naar die lasertherapie heeft Van der Bent de afgelopen jaren onderzoek gedaan. 'Toen ik mijn loopbaan begon kwam er iemand met een allergie in een tatoeage bij mij. Er bleek eigenlijk nauwelijks onderzoek te bestaan naar dit soort aandoeningen. Dat ben ik toen gaan doen.'

En daarmee is hij in Nederland eigenlijk de enige specialist geworden op dit gebied. Hij is ook bestuurslid van de ESTP, de European Society of Tattoo and Pigment Research. Die organisatie is al jaren bezig om 'Europa' gevraagd en ongevraagd van advies te voorzien over de nieuwe richtlijnen en regels.

De Europese Commissie heeft in 2015 aan de ECHA, dat staat voor European Chemicals Agency gevraagd mogelijke gevaren van tatoeageinkt en middelen voor permanente make-up in kaart te brengen. Na onderzoek kwam naar voren dat voor twee soorten pigment, Pigment Blue 15:3 en Pigment Green 7, geen - volgens de onderzoekers - veilig alternatief beschikbaar was. Afgesproken is nu dat vanaf begin januari 2022 het gebruik van vierduizend stoffen wordt beperkt. De kleuren blauw en groen worden, zoals het er nu naar uitziet, verboden vanaf januari 2023.

'Het is frustrerend om te zien dat er niets met onze adviezen en commentaren is gedaan', zegt Van der Bent doelend op de nieuwe regels die over enkele maanden gaan gelden.

Sebastiaan van der Bent heeft zelf geen tatoeages. 'Het moet je staan en het moet bij je passen', grijnst hij. Maar hij vindt het zetten van een tattoo zeker geen onzin, ook al ziet hij complicaties op zijn spreekuur. 'Je ziet tegenwoordig dat het vooral vrouwen tussen de 20 en 40 zijn die een tattoo laten zetten. En ook permanente make-up neemt een vlucht.'

Soms gewoon omdat het mooi kan zijn, soms omdat er een medische noodzaak is. 'Stel dat je Parkinson hebt en je kunt door trillende handen geen ooglijntjes meer zetten, dan is dit een uitkomst. En zijn ook huidziekten waarbij bijvoorbeeld je wenkbrauwen uitvallen, die kunnen ook heel mooi worden getatoeëerd.'

En daar houdt het medische deel niet op. 'Bij mensen die bestraald moeten worden, wordt vaak een 'markeringsstip' getatoeëerd. Mensen die door de ziekte vitiligo hun pigment in de huid verliezen, kunnen dat in sommige gevallen met tatoeages laten bijwerken.' Als laatste voorbeeld noemt hij het tatoeëren van tepels en tepelhoven na een borstreconstructie. 'De behoefte aan een tattoo was er en is er nog steeds. En dan gaat het soms mis, tsja... dat heb je eigenlijk met alle vormen van body art of ingrepen.'

Nieuwe Europese regels voor het gebruik van bepaalde pigmenten/kleuren bij tattoostudio's zorgen ook voor onzekerheid bij tatoeeerders. Dennis Schipper van 015tattoo uit Delft zegt niet te weten wat er precies staat te gebeuren. 'Wij hebben nog niets gehoord, maar ik ga me pas echt druk maken als het zover is.' Zijn collega Eus van Tattoo Eus uit Leiden vind het 'een beetje onzin'. 'Ik tatoeeer al meer dan veertig jaar en heb nog nooit iets naars meegemaakt.' En dan is het de vraag welke kleuren nog wel mogen. 'We staan met de rug tegen de muur. Moeten we straks gaan zeggen dat mensen alleen nog maar zwart-wit met een schaduw mogen hebben? Kleur is gewoon belangrijk bij tattoos', besluit hij.