Coronavirus: Kabinet kondigt terugkomst mondkapjesplicht en uitbreiding coronapas aan

De QR-code moet beter worden nageleefd, gecontroleerd en gehandhaafd. Dat zeiden de burgemeesters en demissionair minister Ferd Grapperhaus (Justitie) na afloop van het Veiligheidsberaad maandagavond in Utrecht.

In een deel van de horeca en in de sportkantines blijft de naleving achter, zegt Grapperhaus. 'Dat moet veranderen, want wij willen wegblijven van een zwaar maatregelenpakket. Wij hebben een gezamenlijk doel: voorkomen dat de zorg overbelast raakt en kwetsbare mensen beschermen.'

Om te zien waar het fout gaat in de handhaving van de coronatoegangspas komt er een 'terugkerend nalevingsonderzoek', meldt de NOS. Ook zei Grapperhaus dat burgemeesters mystery guests kunnen inzetten, oftewel undercover controleurs.

De meeste burgemeesters in het Veiligheidsberaad, het overleg van de voorzitters van de 25 veiligheidsregio's, zijn voor extra maatregelen om het aantal coronabesmettingen weer terug te dringen. 'Wij moeten een keer van het virus af', zegt burgemeester Antoin Scholten van Venlo.

Voor een aantal burgemeesters is een QR-code op het werk een goede aanvulling op de basismaatregelen. Zij zien het tonen van een coronatoegangsbewijs als 'consequentie van het niet-vaccineren'.

Pieter Broertjes van Hilversum is tegen 'maatregelen die tweespalt in de samenleving vergroten'. 'Rutte zei dat wij samen de coronacrisis gingen oplossen. Laten wij dat ook tot het eind doen.' Volgens zijn collega Wouter Kolff van Dordrecht veroorzaakt elke maatregel die wordt genomen, tweespalt.

Voorzitter Hubert Bruls, de burgemeester van Nijmegen, vindt ingrijpen noodzakelijk. 'Ik heb liever dat het parlement nu keuzes maakt dan dat medici dat straks moeten doen.' Volgens hem gaat het nu bijvoorbeeld om de keuze of een QR-code tonen of een hele sector op slot.

Uitkeringsinstantie UWV geeft ongeveer 9500 ondernemers nog een laatste kans voor het aanvragen van de definitieve berekening van de eerste periode loonsteun. Die was bedoeld om hen de coronacrisis door te helpen. Eigenlijk hadden ze dit uiterlijk afgelopen weekend moeten doen, maar er is besloten om ze nog een "formele laatste herinnering" te sturen. Ze krijgen tot en met 9 januari volgend jaar de tijd om alsnog in actie te komen.

Het gaat om een belangrijke handeling. Als de betreffende ondernemers geen gehoor geven aan de oproep, dan zet het UWV de subsidie voor de betreffende periode op nul waardoor de bedrijven hun voorschotten moeten terugbetalen.

In de periode van maart tot en met mei vorig jaar ontvingen in totaal 139.500 werkgevers ondersteuning in de loonkosten via de zogeheten Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Daarvan hebben 130.000 ondernemers al wel de benodigde aanvraag voor de eindafrekening ingestuurd.

De 45 miljoen euro die het kabinet beschikbaar heeft gesteld zodat gemeenten extra mensen aan kunnen trekken voor toezicht op de coronacontroles, is voor zover bekend nog bijna nergens besteed. De veiligheidsregio Fryslân meldt dat de regio circa 1,6 miljoen euro van het ministerie van Justitie en Veiligheid zal krijgen. Het geld was op 1 november nog niet binnen, maar Leeuwarden en Heerenveen hebben hun deel alvast besteed aan de aanschaf van coronapolsbandjes.

Gooi en Vechtstreek bevestigt ook dat er geld van het ministerie komt, maar het was er vrijdag nog niet. Andere veiligheidsregio's hebben geen antwoord op de vraag of ze het geld al hebben gekregen en waaraan dat is besteed. Volgens het ministerie is aan alle veiligheidsregio's geld overgemaakt, maar misschien is het nog niet bijgeschreven, aldus een woordvoerder.

Medio september kondigde demissionair justitieminister Ferd Grapperhaus de extra 45 miljoen euro aan. Hij sprak met de 25 burgemeesters van het Veiligheidsberaad af dat de veiligheidsregio's allemaal een deel van dat geld zouden krijgen. De veiligheidsregio's zouden op hun beurt geld verdelen over die gemeenten waar de middelen het meest effectief ingezet konden worden. Het ministerie stuurde de regio's een brief waarin stond hoeveel geld de regio zou krijgen, berekend naar het aantal inwoners.

Het coronatoegangsbewijs wordt uitgebreid naar meer sectoren en de mondkapjesplicht keert terug. Dat meldt de NOS. Vanaf vrijdag is de coronapas verplicht in onder meer sportscholen en zwembaden en op zogenoemde doorstroomlocaties als dierentuinen, pretparken en musea.

Het kabinet wil verder onderzoeken of de coronapas op korte termijn kan worden ingevoerd in het hoger onderwijs en het mbo. Dat kan niet direct omdat daar een wetswijziging voor nodig is, waar de Tweede Kamer nog mee moet instemmen. Verder komt de mondkapjesplicht terug in de publieke binnenruimte en bij contactberoepen. Dat betekent dat er weer mondkapjes moeten worden gedragen bij bijvoorbeeld de kapper en op het gemeentehuis. Er wordt nog gesproken over de vraag of mondkapjes ook weer verplicht worden in winkels.

Volgens demissionair coronaminister Hugo de Jonge moeten ziekenhuisopnames onder mensen die niet beschermd zijn, zoals niet-gevaccineerden voorkomen worden. De Jonge wilde niet kwijt of dat betekent dat er maatregelen komen die specifiek gelden voor ongevaccineerden. Het Outbreak Management Team (OMT) is hierover om advies gevraagd.

Seniorenorganisatie KBO-PCOB wil dat alle ouderen zo snel mogelijk een boosterprik krijgen. Daarmee zou een mogelijke nieuwe lockdown in verpleeghuizen kunnen worden voorkomen.

'Het laatste wat we willen is dat we in een situatie belanden als tijdens de eerste coronagolf. Steeds meer verpleeghuizen voeren maatregelen in om het coronavirus te bestrijden, maar dat moet niet leiden tot nieuwe lockdowns voor de bewoners', zegt KBO-PCOB.

Het geven van een derde prik aan ouderen is niet onomstreden. In armere delen van de wereld zijn nog nauwelijks vaccins en zijn nog maar heel weinig mensen ingeënt tegen corona.

De jaarlijkse bijwerkingenweek van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO richt zich dit jaar op bijwerkingen van het coronavirus. In Nederland worden die vastgelegd door bijwerkingencentrum Lareb. 'Hoe meer er over de bijwerkingen bekend is, hoe veiliger we vaccins en medicijnen kunnen gebruiken, zegt Lareb.

Bij het centrum zijn inmiddels ruim 160 duizend meldingen van bijwerkingen na een vaccinatie met een coronavaccin binnengekomen. Spierpijn, hoofdpijn, vermoeidheid en 'je niet lekker voelen' worden het vaakst genoemd. Ook hebben veel mensen op de plek van de prik pijn of zit er een zwelling.

Minder vaak komen er meldingen binnen over heftige allergische reacties, oorsuizen, menstruatiestoornissen, bloedstolsols en ontstekingen aan het hart.

Steeds meer verpleeghuizen voeren coronamaatregelen in, zoals het dragen van mondkapjes en het beperken van het aantal bezoekers. Het aantal coronabesmettingen onder ouderen neemt toe en de verpleeghuizen kampen nog altijd met een hoge werkdruk. Dat meldt brancheorganisatie ActiZ.

ActiZ vraagt mensen om afstand te houden waar dat kan en thuis te blijven en een test te doen bij klachten. 'We willen absoluut niet in een situatie komen waarin risico’s voor bewoners van verpleeghuizen te groot worden en de druk op zorgmedewerkers daar en in de wijk nog hoger wordt dan die al is.'

Het aantal coronabesmettingen móet omlaag, anders komt de kwaliteit van de zorg in gevaar. Dat schrijven acht afdelingshoofden van universitaire intensive careafdelingen in een verklaring.

Eén van die afdelingshoofden is Evert de Jonge, IC afdelingshoofd bij LUMC. 'Onze verpleegkundigen zijn de afgelopen tijd al enorm belast', zei hij in het programma West Wordt Wakker van Omroep West. 'Er wordt zoveel van ze gevraagd dat ik bang ben voor extra uitval en een structureel personeelstekort als we een nog groter beroep op ze moeten doen.'

De oproep van de IC-afdelingshoofden is niet alleen bestemd voor de politiek, maar voor heel Nederland. 'Ik krijg het gevoel dat mensen denken dat het wel meevalt met covid, dat je het niet krijgt of dat je er niet heel ziek van wordt. Maar wat als je moeder of buurman een hartinfarct krijgt, of jij krijgt een ongeluk. Dan hoop je ook op een bed op de IC.'

De Jonge hoopt dat de maatregelen die het kabinet morgen bekend zal maken, voldoende zijn. 'Als het maar kleine maatregelen zijn, maak ik me grote zorgen over de komende tijd.'

Het kabinet praat maandag weer verder over mogelijke nieuwe coronamaatregelen. Belangrijke vraag daarbij is hoe de verspreiding van het virus kan worden beperkt, zonder dat de levens van mensen ingrijpend worden veranderd. 'De rek is eruit in de samenleving', zegt het kabinet.

Het houden van afstand kan straks een 'dringend advies' worden. Mogelijk moet straks ook op meerdere plekken het coronabewijs worden getoond en wordt thuiswerken weer de norm. Maatregelen die alleen zijn bedoeld voor ongevaccineerden zijn volgens het kabinet niet uitgesloten, maar waarschijnlijk geeft het parlement daar geen steun aan.

Dinsdagavond is er weer een coronapersconferentie met demissionair premier Rutte en minister De Jonge.

De Veiligheidsraad, bestaande uit de voorzitters van alle veiligheidsregio's, komt maandagavond bij elkaar. Daar worden de maatregelen besproken waarmee het kabinet dinsdag naar buiten wil komen. Het beraad kijkt vooral of de maatregelen in de praktijk uitvoerbaar zijn en kunnen worden gehandhaafd.

Voorzitter Hubert Bruls pleitte eerder voor het verplichten van anderhalve meter afstand en het invoeren van de coronapas op het werk. Maar die maatregelen liggen volgens het ANP niet erg voor de hand, omdat daar een wetswijziging voor nodig is. Zo'n wijziging kan weken duren.

Jongeren tussen de 18 en 25 waren vorig jaar minder gelukkig dan in de jaren daarvoor. Van de jongeren gaf 84 procent aan gelukkig te zijn. Voor corona schommelde dat percentage steeds rond de 90 procent. Dat blijkt uit de Landelijke Jeugdmonitor van het CBS over het coronajaar 2020.

Ook over hun sociale leven waren jongeren in 2020 minder tevreden. Of dat een gevolg is van de coronacrisis en de beperkende maatregelen kan volgens het CBS niet worden vastgesteld. Wel waren jongeren positief over hun financiële toekomst en opleiding of werk.