Woontorens op plek voormalig ministerie worden lager, wil Haagse gemeenteraad

Ontwerp van het complex op de plek van het voormalig ministerie van Sociale Zaken.| Beeld Barcode Architects/VORM
Ontwerp van het complex op de plek van het voormalig ministerie van Sociale Zaken.| Beeld Barcode Architects/VORM
DEN HAAG - Voor de tweede keer binnen een maand wil de Haagse politiek de bouw van een woontoren in hoogte beperken. Begin oktober sloopte de raad de bovenste verdiepingen van Bellevue; een complex dat naast station Den Haag Centraal gaat verrijzen. Nu koerst een meerderheid af op het verlagen van de nieuwbouw op de plek van het voormalig ministerie van Sociale Zaken. Die mag geen 110 meter worden, zoals de architect en ontwikkelaar willen, maar slechts rond de 75 meter.
Staat tegenover dat er in de raad geen meerderheid lijkt voor het behoud van het voormalig departement naast station Laan van NOI. Dit ondanks dat sommige buurtbewoners en de architect van het gebouw, Herman Hertzberger, zelf woensdag een pleidooi tegen sloop hielden. 'Vergeef me dat ik het zeg: maar het is een uniek gebouw', aldus de vermaarde architect tijdens een werkbespreking van de Haagse gemeenteraad over de ontwikkelingen aan de Anna van Hannoverstraat.
Haagse raadsleden spraken daarbij Hertzberger, ambtenaren en de ontwikkelaar en architect van het ontwerp dat straks moet verrijzen op de plek van het departement als het eenmaal is gesloopt. De bedoeling is dat er dan drie torens van 75 meter en een van 110 meter hoog komen, vertelde directeur Dirk Peters van Barcode Architects.

Tegemoet gekomen aan wensen buurt

Volgens hem wordt daarmee nadrukkelijk tegemoet gekomen aan de wensen van de buurt, die niet veel voelt voor hoogbouw. Want eerder was het nog de bedoeling dat er twee torens van 75 meter hoog, een van 100 meter en een van 125 meter zouden komen. Peters verklaarde dat straks sprake is van een 'ensemble dat prettig oogt'. De architect: 'We hebben serieus stappen gezet om het vriendelijker te maken'.
We moeten hier geen grote dikke koek gaan breien. | Architect Dirk Peters
Hij pleitte daarbij ook voor het handhaven van een wat hogere toren. Dat 'accentje' – zoals hij noemde – zorgt juist voor afwisseling. 'We moeten hier geen grote dikke koek gaan breien.'

Onaangenaam plein

Verder zal door zijn ontwerp ook het nu onaangename en tochtige plein naast het station aangenamer worden, voorspelde Peters. 'Het moet een aangenaam en niet unheimisch gebied zijn. Ook 's avonds.' Bovendien wordt het een groen en heel duurzaam complex, beloofde hij.
Het plein bij station Laan van NOI moet met de nieuwbouw veel aangenamer worden. | Beeld Barcode Architects/VORM
Het plein bij station Laan van NOI moet met de nieuwbouw veel aangenamer worden. | Beeld Barcode Architects/VORM
De man die in de jaren tachtig het huidige gebouw ontwierp, Herman Hertzberger, hield een hartstochtelijk betoog voor behoud ervan. Volgens hem is het zonde om het te slopen. In het ministerie kunnen prima 400 tot 500 appartementen worden gemaakt, met een grootte van 60 tot 80 vierkante meter. En dan nog goedkoper ook, omdat het casco kan blijven staan.

Slopen gaat te ver

Hertzberger: 'Het voelt ongemakkelijk om het als maker te gaan verdedigen. Maar dit helemaal slopen gaat te ver. Dat is zonde. Het gebouw is gemaakt van een soort Lego-systeem. En vergeef me dat ik het zeg: maar het is uniek.'
Vergeef me dat ik het zeg: maar dit gebouw is uniek. | Architect Herman Hertzberger
Dan de bewoners. Tijdens een inspraakavond werd vorige week al duidelijk dat de toekomstige buren grote moeite hebben met het plan. Bewoners van Voorburg vinden dat zij helemaal niet worden gehoord en vrezen dat hun gemeente te weinig in te brengen heeft bij Den Haag. Bewoners van Bezuidenhout en omgeving hebben vooral moeite met de hoogte.

Gemeente schikt zich

Woensdag werd ook nog eens duidelijk uit documenten die het Wijkberaad Bezuidenhout heeft opgevraagd dat de gemeente Den Haag blijkbaar wel erg heeft geschikt naar de wensen van de ontwikkelaar. Zo werd het volume van het gebouw verdubbeld ten opzichte van eerdere uitgangspunten en ging het aandeel sociale woningen juist omlaag. 'Waar is de regie van de gemeente', vroeg woordvoerder Jacob Snijders van het wijkberaad zich af.
De nieuwbouw bij Laan van NOI moet duurzaam en groen worden.
De nieuwbouw bij Laan van NOI moet duurzaam en groen worden. © Barcode Architects/VORM
De gemeenteraad lijkt gevoelig voor deze argumenten. Coalitiepartijen als D66 en VVD maakten woensdagmorgen duidelijk dat zij niet akkoord gaan met de huidige plannen van Barcode Architects in opdracht van ontwikkelaar VORM, de eigenaar van het pand. Partijen zeggen 'de menselijke maat' te missen en vinden het niet passen in de buurt.

Plan met lagere torens

'We werken al langer achter de schermen met bewoners samen aan een plan om met lagere torens dezelfde vierkante meters te realiseren', zegt VVD-raadslid Jan Pronk.
'Dat plan kan op draagvlak rekenen in de wijk. Dus ik zou zeggen: luister daar naar. Wij gaan zelf ook voorstellen indienen om dit voor elkaar te krijgen. Zo maken we medestanders van de tegenstanders van die massale hoge gebouwen. Bovendien brengen we de menselijke maat in de nieuwbouw die we daar gaan plegen en dat lijkt mij heel erg noodzakelijk.'

Zorgen in de wijk

Ook D66 vindt dat de hoogte van de torens omlaag kan. 'De zorgen in de wijk over de hoge torens zijn groot', zegt D66-raadslid Daniel Scheper. 'Ik vind dat wij als volksvertegenwoordigers moeten luisteren naar wat er gebeurt in de wijken en wat de zorgen zijn in de stad.' Volgens hem heeft het de afgelopen tijd ontbroken aan goede participatie tussen bewoners en de gemeente. 'Maar uiteindelijk moet je samen de stad maken. Het werkt niet als een wethouder vanuit de collegekamer een plan neerlegt met torens van 125 meter waarvan je je kunt afvragen of dat is wat wij willen bereiken met elkaar.'
Het pleidooi van Hertzberger vond minder steun. Van de grotere partijen is alleen Hart voor Den Haag van het idee gecharmeerd om het te behouden, aldus raadslid William de Blok. De architect zelf realiseerde zich dat ook. 'Ik heb het gevoel dat de plannen beklonken zijn. Toch blijft er een vraag waarmee ik blijf zitten. Waarom moet dit hele gebouw wijken? Een stad is een verzameling van verhalen. Een gebouw is niet alleen brokken steen; in die stenen is iets gebeurd. Daar kunnen toekomstige generaties iets van leren.'