Piepend en krakend sleept Haagse politiek zich richting verkiezingen

In het late voorjaar van 2021 is het voor collegepartijen VVD, D66, GroenLinks, CDA en PvdA helder: nog voor de zomervakantie moet deze coalitie knopen doorhakken over lastige politieke dossiers. Na de vakantie zal dat een stuk ingewikkelder worden, want vanaf dat moment zijn alle ogen strak gericht op de gemeenteraadsverkiezingen en willen partijen zich zoveel mogelijk profileren. Dan kan je er als coalitie maar beter voor zorgen dat je geen al te gevoelige politieke besluiten moet nemen.

En dat is precies wat zich nu wreekt. Zoals gebruikelijk in een periode voor de verkiezingen wordt ook deze keer elkaar wat meer ruimte gegund. Maar een aantal belangrijke politieke besluiten over onder meer de bouw van duizenden woningen in de stad, lijkt nu met maart 2022 in zicht in gevaar te komen. Dat blijkt een grote bron voor irritaties binnen de coalitie.

Direct na de zomervakantie ontstaan de eerste problemen als de gemeenteraad zich moet buigen over de plannen voor de sloop van het voormalige ministerie van Sociale Zaken bij station Laan van NOI. Het opvallende gebouw van architect Herman Hertzberger moet plaatsmaken voor de bouw van een wooncomplex voor 1200 woningen met torens van tussen de 75 en 125 meter hoog.

Maar omwonenden vrezen de hoogte van de torens en de omvang van het wooncomplex, en alhoewel wethouder Anne Mulder (VVD) groen licht wil geven voor de plannen, beginnen coalitiepartijen te schuiven. Meest opvallend is de VVD, die het de eigen wethouder moeilijk maakt door duidelijk te stellen dat de partij de torens lager wil hebben. Welke kant het opgaat met dit bouwplan is momenteel volstrekt onduidelijk, want de coalitie is tot op het bot verdeeld.

Voor het project Bellevue is de toekomst minstens even ongewis. Naast Den Haag Centraal moeten twee woontorens komen van 180 meter hoog waarin 1200 woningen moeten komen. Ook dit project wordt door het college ondersteunt. Maar net als bij het ministerie van Sociale Zaken klinkt er vanuit de stad kritiek op de hoogte van de torens en roert de VVD zich. De partij maakt een aangepast voorstel waarbij de torens verlaagd worden naar maximaal 165 meter.

Dit voorstel blijkt het hele plan te torpederen. Het amendement van de VVD wordt begin oktober door de hele raad aangenomen, op Hart voor Den Haag/Groep de Mos na. Maar hierdoor blijkt het plan voor ontwikkelaar Patrizia financieel onhaalbaar. Daarom stapt het Duitse concern uit het project. Zo gaat er voorlopig een streep door Bellevue en de bouw van die 1200 woningen.

In de wandelgangen wordt gemopperd over het vastlopen van Bellevue en de chaos rond het ministerie van Sociale Zaken aan de Anna van Hannoverstraat. Er ontstaat vertraging, terwijl zoveel mensen een woning nodig hebben en Den Haag juist daarom duizenden woningen zou moeten bijbouwen.

Coalitiebronnen wijzen naar de VVD. Met het vertrek van voormalig wethouder en partijleider Boudewijn Revis is de partij stuurloos geworden en opvolger en lijsttrekker Anne Mulder zou geen regie voeren, zo valt te horen. Hij neemt bouwplannen terug of probeert ze met veel concessies toch door de raad te loodsen. Maar dat neemt niet weg dat ook coalitiepartijen D66, GroenLinks, CDA en PvdA in het project Bellevue een gebaar naar de stad wilden maken door het VVD-voorstel te steunen.

De sfeer in de coalitie is er in elk geval niet beter op geworden en die zal na afgelopen week niet zijn verbeterd. De verplaatsing van de raamprostitutie uit de Doubletstraat en de Geleenstraat naar de sporendriehoek aan de rand van de Binckhorst is woensdag in het zicht van de verkiezingen gestrand. Ditmaal gaan GroenLinks en D66 voorop in het verzet.

In het coalitieakkoord staat dat de coalitie 'welwillend staat tegenover particuliere initiatieven voor de verplaatsing van de ramen in de Doublet- en Geleenstraat'. Het moet er voor zorgen dat de sekswerkers onder veiliger omstandigheden kunnen werken en bewoners rondom de Doubletstraat verlost worden van de jarenlange overlast. Daarom voert projectontwikkelaar Heijmans een uitgebreid haalbaarheidsonderzoek uit. Maar er blijken nog grote risico’s te kleven aan de verhuizing naar de sporendriehoek.

GroenLinks en D66 zien hun kans schoon om een al lang gekoesterde wens van de VVD om zeep te helpen. De collegepartijen zijn tot 16 maart volgend jaar gebonden aan het coalitieakkoord en ze kunnen dus niet helemaal onder een onderzoek uit. Maar een vluchtroute is er wel: een motie van Hart voor Den Haag/Groep de Mos wordt van stal gehaald waarin staat dat er een onderzoek moet komen naar het samenvoegen van de Geleenstraat en de Doubletstraat in de Geleenstraat.

Een andere element is dat de relatie tussen de PvdA en de VVD ondertussen ook flink is bekoeld. De aanval van de VVD op PvdA-wethouder Martijn Balster tijdens een debat over een advies van de Welstandscommissie over het beschermd stadsgezicht van Den Haag Zuidwest, zit de sociaaldemocraten behoorlijk dwars. Urenlang liet de VVD de mogelijkheid boven de markt hangen dat de liberalen zouden meestemmen met een motie van wantrouwen van de oppositie tegen Balster.

Dat gebeurde niet, maar VVD-raadslid Jan Pronk stelde de wethouder wel onder curatele. Voordat hij een politiek oordeel wil vellen, zei hij eerst gespreksverslagen te willen zien van de contacten tussen het stadhuis en de Welstandscommissie. 'Pas dan kan ik oordelen over het handelen van de wethouder', zei Pronk. Die gespreksverslagen zijn nog niet opgedoken.

Het loopt een paar maanden voor de verkiezingen wel vaker hoog op binnen een coalitie. Maar deze keer lijkt het venijn groter dan andere jaren. Daarnaast hebben de fricties hun weerslag op belangrijke dossiers. Daarbij speelt natuurlijk ook mee dat deze coalitie niet op een normale manier tot stand is gekomen.

De vijf partijen zijn in 2019 tot elkaar veroordeeld, omdat het college met Hart voor Den Haag/Groep de Mos uit elkaar is gevallen na de inval bij de partij vanwege de corruptiezaak. Voor de huidige coalitie is daarom minder tijd overgebleven om grote dossiers af te ronden. Daarbij komt nog dat de helft van de acht wethouders ook lijsttrekker is voor de komende gemeenteraadsverkiezingen. De vrees voor het nemen van te grote risico's is bij de lijsttrekkers aanwezig, net als de wens om zich te profileren.

De coalitie wordt op dit moment nog overeind gehouden door regelmatig overleg tussen de partijen. Dat gebeurt doorgaans ook, maar de frequentie is nu wel flink opgevoerd. Toch heeft dat de verhoudingen op dit moment nog niet echt gladgestreken, vertellen betrokkenen. Daarbij speelt ook het feit mee dat deze huidige coalitie op dit moment geen echte 'leider' heeft. Met het vertrek van Revis is het voor velen niet alleen onduidelijk wie de regie voert binnen de VVD, maar ook binnen het stadsbestuur.

Daarbij wordt - weer - vooral gekeken naar de grootste partij in de coalitie, de VVD. Officieel is wethouder Kavita Parbhudayal eerste locoburgemeester, maar zij heeft - vertellen coalitiegenoten - niet het gezag om met de vuist op tafel te slaan. Mulder zit er nog te kort om gezag te genieten, bovendien worstelt hij met zijn bouwdossiers.

Het zorgt voor een vacuüm in het stadhuis. Met als gevolg dat sommige mensen vrezen dat ook de nieuwbouwplannen voor de torens aan de Anna van Hannoverstraat weleens zouden kunnen sneuvelen. Dat zou als consequentie hebben dat in luttele weken de plannen voor de bouw van in totaal bijna 3000 woningen niet doorgaan. En dit in een tijd van een enorme crisis in de woningmarkt.

Het vele overleg en de wetenschap dat zonder deelname van Hart voor Den Haag in de praktijk geen andere coalitie mogelijk is, houdt de boel nog een beetje bij elkaar. Maar uiteindelijk kunnen alleen de gemeenteraadsverkiezingen Den Haag uit deze politieke wurggreep verlossen.