Voorlopig einde aan politieke thriller: omstreden torens niet hoger dan 75 meter
16 december 2021, 23:56 • 6 minuten leestijd
DEN HAAG - De nieuwbouw op de plek van het voormalig ministerie van Sociale Zaken in Den Haag mag niet hoger worden dan 75 meter. Dat heeft een krappe meerderheid in de Haagse gemeenteraad donderdagavond bepaald. Tegelijk heeft de raad ook vastgelegd dat tenminste dertig procent van de ongeveer 1200 nieuwe woningen sociale huur moet zijn. Of de politieke thriller daarmee definitief voorbij is, is de vraag. Het bouwplan kan nog sneuvelen door de hogere kosten voor de ontwikkelaar.
De Haagse raad moest donderdag na weken discussiëren een knoop doorhakken over de bouw op de plek van het voormalig ministerie naast station Laan van NOI. Politieke partijen kwamen tijdens het debat met een reeks aan voorstellen voor wijzigingen van of alternatieven voor het plan. Uiteindelijk nam de raad daarbij donderdagavond laat ook een aantal voorstellen aan die de realisatie van het complex er niet makkelijker op maken.
Met krappe steun werd een voorstel van de VVD aangenomen dat uitspreekt dat de vier torens die het bouwplan kenmerken niet hoger mogen worden dan 75 meter. De uitspraak die dat vastlegt werd niet door de coalitiegenoten gesteund, maar haalde dankzij de oppositiepartijen ChristenUnie/SGP, Haagse Stadspartij, Hart voor Den Haag, PVV, Partij voor de Dieren en SP een meerderheid.
Dertig procent sociale huur
Even later bleek echter dat ook een meerderheid in de raad (GroenLinks, HSP, Hart voor Den Haag, Islam Democraten, NIDA, Partij voor de Dieren en PvdA) een voorstel van de SP aannam dat bepaalt dat er dertig procent sociale huur in het complex moet komen.
Dit terwijl wethouder Anne Mulder (VVD, stadsontwikkeling) eerder al had gewaarschuwd dat hij dit onwenselijk vindt. De gemeente had namelijk in oude afspraken vastgelegd dat dit nieuwbouw hier niet aan de normen voor sociale huur zou hoeven te voldoen. Dat dit nu wel gebeurt, zou volgens hem tot schadeclaims van de ontwikkelaar kunnen leiden. Of zelfs tot het helemaal afblazen van het plan.
Dag vol spanning
Met de besluiten kwam een einde aan een dag vol spanning over de plannen voor het oude ministerie. Coalitiepartijen VVD en D66 stonden daarbij tegenover elkaar en bleken het ook ondanks intensief overleg achter de schermen niet eens te kunnen worden. Met als gevolg dat de emoties soms hoog opliepen – sommige mensen namen zelfs het woord 'collegecrisis' in de mond.
Uiteindelijk moest de gemeenteraad een keuze maken uit in hoofdlijnen vier varianten. De eerste was het voorstel van het stadsbestuur zelf dat uitging van het originele voorstel van de projectontwikkelaar die het ministerie heeft gekocht en er rond de 1200 woningen en bedrijfsruimte wil bouwen. Dat is sloop van het bestaande departement om op die plek een complex te neer te zetten met vier torens, twee van 75 meter hoog, één van 100 meter en één van 125 meter.
Nauw overleg met de buurt
Daarnaast was er het uiteindelijk aangenomen voorstel van de VVD – opgesteld in nauw overleg met de buurt – om de torens terug te brengen tot 75 meter, inclusief een bovengronds parkeergarage. Verder was er nog een D66-plan: één toren van 110 meter en drie van 75 en een ondergrondse garage. Tot slot diende de Haagse Stadspartij het voorstel in om het ministerie helemaal niet te slopen, maar het te renoveren.
De indieners verdedigden hun varianten met verve. Zo prees Peter Bos van de Haagse Stadspartij de kwaliteit van het ontwerp van architect Hermen Hertzberger. Het zou volgens hem zonde en milieuonvriendelijk zijn om het te slopen. Sterker: volgens Bos moet het op de gemeentelijke monumentenlijst komen.
'Vertrouwen in politiek en bestuur'
Raadslid Jan Pronk van de VVD verklaarde op zijn beurt dat in het Bezuidenhout sprake is van een 'unieke situatie'. De bewoners zijn bereid om de gemeente 'de hand te reiken' en akkoord te gaan met een groot nieuwbouwproject in hun wijk, mits de torens maximaal 75 meter hoog worden. Volgens hem kon de Haagse politiek niets ander doen dan luisteren naar dat geluid. 'Het gaat om vertrouwen in politiek en bestuur.'
Zijn D66-collega Daniël Scheper wees er echter op dat als het voorstel van de VVD werd aangenomen, dit ten koste zou gaan van 10.000 vierkante meter bedrijfsruimte die dan zou moeten worden geschrapt. 'De VVD kiest blijkbaar niet voor de economie', wierp hij Pronk voor. Bovendien is zijn partij fel tegen een bovengrondse parkeergarage.
In strijd met het beleid
Wethouder Mulder zei in een reactie niet te kunnen leven met het voorstel van de HSP om het gebouw te laten staan. Dat leidt ertoe dat er minder woningen komen, terwijl er grote behoefte in aan huizen. Ook het voorstel van zijn partijgenoot Pronk ontraadde hij 'met klem'. Dit omdat vier torens van gelijke hoogte 'stedenbouwkundig minder mooi zijn' en omdat er dan minder ruimte voor bedrijven zou komen. 'Dat is in strijd met ons beleid.'
De wethouder kon het beste leven met het plan van D66, verklaarde hij. Vooral omdat het niet ten koste gaat van bedrijfsruimte. Maar ook omdat uitging van nog een hogere toren. Dat zou kunnen leiden tot 'een speels en rank ontwerp'.
Flink gelobbyd
De andere partijen in de raad moesten in de loop van de dag bepalen welke variant hun voorkeur had. De indieners probeerden hen zowel binnen als buiten te raadzaal te overtuigen. Bovendien werd er achter de schermen flink gelobbyd door partijen én wethouders om de fracties in hun kamp te krijgen.
Uiteindelijk kreeg het voorstel van de VVD om het plan van de eigen wethouder flink aan te passen dus de meeste steun. Raadslid Pronk zegt in een reactie dat hij blij is met dat resultaat. 'Dit is fantastisch voor de wijk. We hebben ondanks grote druk recht kunnen doen aan de participatie.'
Een schaduw
Tegelijk ziet hij ook een schaduw. Hij vreest dat de ontwikkelaar nu dus met claims kan komen of het hele project afblaast, als gevolg van de met steun van een aantal coalitiepartijen aangenomen motie van de SP. 'Dat zou heel jammer zijn.'
Bij D66 overheerst een kater. 'Heel wonderlijk dat twee voorstellen die door een wethouder zijn afgeraden toch worden aangenomen', aldus raadslid Scheper. Hij denkt ook dat er een kans is dat het hele project nu niet doorgaat omdat het financieel niet meer haalbaar is. 'Dat is een streep door weer 1200 woningen. Heel treurig voor alle mensen die op zoek zijn naar een huis.'
Serieus genomen
Het Wijkberaad Bezuidenhout is blij 'voor de bewoners van het Bezuidenhout en onze buren in Voorburg' met het aannemen van het voorstel van Pronk, aldus woordvoerder Jacob Snijders. De buurt verzet zich al lang tegen de oorspronkelijke plannen. Snijders spreekt wel van 'the best of worst cases'. 'Hoewel wij onbegrip hebben over de houding van zogenaamde participatiepartijen, overheerst dank aan de partijen die de zorgen voor de bewoners begrijpen.'
Ook net over de grens in Voorburg wordt enthousiast gereageerd. Het Bewonersplatform Voorburg Noord dat zich verzette tegen de hoge torens is tevreden, aldus woordvoerder Mira Loos. 'Wij zijn oprecht verheugd dat we ook serieus worden genomen door de gemeenteraad van Den Haag.'
