Zoetermeer is jarig: van weiland naar stad in zestig jaar

Schrijver en fotograaf  Ad Jansen
Schrijver en fotograaf Ad Jansen
ZOETERMEER - Ooit was het een bescheiden dorp, maar dit jaar is het zestig jaar geleden dat Zoetermeer werd aangewezen als bouwlocatie voor vele duizenden woningen. Schrijver en fotograaf Ad Jansen maakte van die transformatie het fotoboek 'Zoetermeer Toen en Nu'. 'In de beginperiode zag je meer koeien dan mensen'.
Na de Tweede Wereldoorlog was er grote woningnood in Nederland. In grote steden kwam daar het probleem nog bij van te weinig ruimte om nieuwe woningen te bouwen. Dat gold zeker ook voor de gemeente Den Haag. In 1949 verwachte men dat er voor minstens 100.000 Hagenaars geen woning in de stad zou zijn.
Het eerste plan was om vele honderden woningen te bouwen in de buurgemeenten Rijswijk, Voorburg en Leidschendam. Door hevige protesten verdween dit idee weer van tafel. Uiteindelijk werd in 1962 besloten om in de uitgestrekte weilanden rondom het kleine dorp Zoetermeer het probleem van de huisvesting voor Hagenaars op te lossen. Het bescheiden 'Boterdorp' met 10.000 inwoners zou een moderne stad worden met tien keer zo veel meer mensen.
Zoetermeer viert 60-jarig bestaan als stad: 'In het begin zag je meer koeien dan mensen'

In het begin zag je niets, alleen maar weilanden

'De eerste Hagenaren die hier kwamen wonen kregen een voor die tijd moderne ruime flatwoning met zelfs een luxe centrale verwarmingsinstallatie', vertelt Ad Jansen. 'Dat was echt een hele verbetering in vergelijking met een oude tochtige portiekwoning in Den Haag. Maar als je naar buiten keek dan was het leeg, hartstikke leeg. Je zag alleen weiland, weiland en weiland'.
Zoetermeer in de jaren vijftig zonder nieuwbouw
Zoetermeer in de jaren vijftig zonder nieuwbouw © Walter de Maar
In de beginjaren werden er vooral veel hoge flatgebouwen gebouwd. Vergelijkbaar met de Rotterdamse wijk Ommoord en de Amsterdamse wijk Bijlmermeer die in dezelfde periode zijn neergezet. Hoogbouw was het goedkoopste, het gemakkelijkste en het vlugste. Je had er snel een hoop mensen mee geholpen. Maar de hoogbouw zorgde in het begin, samen met het ontbreken van voldoende werkgelegenheid, ook voor een weinig opwindend imago van de nieuwe groeistad.

'Ik kom er alleen om te slapen'

Het imago van Zoetermeer was ‘De Slaapstad’ vertelt Ad Jansen. 'En dat is geboren uit het feit dat de werkgelegenheid geen pas hield met het grote aantal mensen dat hier in korte tijd kwam wonen. Dus wat zei men in Den Haag? Ja, ik woon in Zoetermeer en werk in Den Haag dus ik ga er alleen naar toe om te slapen. Maar dat beeld klopt al lang niet meer'.
'De hoogbouw was heel belangrijk in de jaren zestig om snel iets te doen aan de grote woningnood. Maar later zijn daar veel bijzondere laagbouwwijken bijgekomen. Denk bijvoorbeeld aan de bijzondere koepelwoningen van architect Benno Stegeman of de experimentele dekwoningen. Zoetermeer heeft nu zo veel meer te bieden'.
Dit jaar worden onder de noemer van 'Zoetermeer 60 jaar New Town' tal van activiteiten georganiseerd over de unieke ontwikkeling van Zoetermeer in de afgelopen zestig jaar. De aftrap van het jubileumjaar vindt plaats op vrijdag 21 januari 2022 met een interactieve online lezing.