'Het is gewoon rampzalig': digitaal vergaderen komt raadsleden de neus uit

Het stadhuis van Den Haag
Het stadhuis van Den Haag © John van der Tol
DEN HAAG - Driekwart van de zittende raadsleden in Zuid-Holland stelt zich weer herkiesbaar voor de komende gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart. Dit ondanks het breed levende gevoel dat het werk door corona minder leuk is geworden en dat ze vaker bedreigd worden. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Vijftien procent van de respondenten geeft aan dat ze de afgelopen raadsperiode te maken kregen met bedreiging of geweld. Dat is drie keer zoveel als bij een vergelijkbare peiling in 2015. Raadsleden geven verschillende voorbeelden van intimidatie en bedreigingen.
Een raadslid uit Wassenaar zegt dat een collega-raadslid zijn naam op Twitter heeft gekoppeld aan Duitse concentratiekampen. En een raadslid uit Delft vertelt: 'Ik werd zwaar geïntimideerd vanwege een afsplitsing, ook op internet.' Een raadslid uit Bodegraven-Reeuwijk ontving verwensingen en bedreigingen op de gemeentemail. Dat had te maken met de zaak van de complotdenkers die zich ophielden bij kindergraven op begraafplaats Vredehof.
De NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden stuurden alle ruim 8000 raadsleden een mail met het verzoek een vragenlijst over hun werk in te vullen. Van hen hebben 1626 raadsleden gereageerd. 70 procent was man, 30 procent vrouw. Dat is in lijn met de verhouding in de gemeenteraden. Van de 1626 respondenten komen er 246 uit Zuid-Holland.

Digitaal vergaderen

Voor het overgrote deel van de raadsleden geldt dat corona het raadswerk minder leuk heeft gemaakt. Vooral het digitaal vergaderen is voor 80 procent van de raadsleden uit Zuid-Holland een domper op het raadswerk.
Ook de Haagse gemeenteraad kijkt reikhalzend uit naar het moment dat de raad weer fysiek bij elkaar kan komen. Nu is bij debatten tijdens raadsvergaderingen slechts één raadslid per fractie toegestaan in de raadszaal. De stemmingen zijn volledig digitaal, waarbij iedereen dus thuis achter een scherm zit.
De digitale vergaderingen en stemmingen van de Haagse gemeenteraad verlopen niet altijd vlekkeloos zo laat deze compilatie van Ivar Lingen zien:
'Kom op Frans, gewoon drukken'

Rampzalig

'Het digitaal vergaderen is rampzalig', zegt Ralf Sluijs van Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Sluijs vindt zelfs dat het de lokale democratie onder druk zet. 'Je zit thuis achter je scherm in een cameraatje te kijken en dan zegt de voorzitter van de vergadering al snel dat je het kort moet houden en dat je niet te veel vragen mag stellen. Verder zijn het geluid en de verbinding nog weleens moeilijk. Door al deze belemmeringen is het lastig om een onderwerp goed uit te diepen.'
Mariëlle Vavier van GroenLinks ziet die bedreiging niet zo. 'Digitaal vergaderen is niet per se slecht voor de democratie', zegt zij. 'Er zitten wel veel handicaps aan, zoals het feit dat je als raadsleden elkaar minder informeel tegenkomt. Maar wij hebben als raadsleden nog steeds alle gelegenheid om de stad in te gaan en informatie op te halen bij de inwoners in de stad. Dus ik denk niet dat de democratie in gevaar komt.'

Democratie onder druk

Ook plaatsvervangend raadsvoorzitter en VVD-raadslid Chris van der Helm denkt dat de democratie niet onder druk komt te staan. 'Met de manier waarop wij nu vergaderen komen we tegemoet aan de verschillende wensen en opvattingen die er leven in de raad over digitaal vergaderen', vindt Van der Helm. 'Iedereen kan stemmen, dus ook de raadsleden die in quarantaine zitten of corona hebben. Het democratische proces garanderen we hiermee. Maar natuurlijk wil iedereen het liefst weer gewoon in de raadzaal zitten als corona voorbij is.'
Uit het onderzoek blijkt dat ruim 80 procent van de raadsleden uit Zuid-Holland het raadswerk minder leuk vindt geworden door digitaal te vergaderen. Een kleine 7 procent heeft daar geen last van. Van de 246 respondenten uit Zuid-Holland heeft 15 procent de afgelopen raadsperiode te maken gehad met bedreiging of geweld, 84,1 procent heeft daar niet mee te maken gehad. De overgrote meerderheid (86 procent) van de raadsleden is redelijk tot zeer tevreden over wat ze als raadslid hebben bereikt. Van de zittende raadsleden uit Zuid-Holland wil 74,8 procent opnieuw de gemeenteraad in, 23 procent wil dat niet en 2 procent weet het nog niet.