'Spoken word' bekender dan ooit: 'Ik werd spontaan verliefd'

Amara van der Elst
Amara van der Elst © Omroep West
REGIO - 'Ik was heel erg positief verrast toen ik haar zag, het was zo inspirerend om te zien, hoe ver je kan komen als spoken word-kunstenaar', legt Daniëlle Zawadi uit. Nederland leerde een jaar geleden het fenomeen 'spoken word' kennen door de indringende spoken word-performance van Amanda Gorman tijdens de inauguratie van de Amerikaanse president Joe Biden. Twee jonge kunstenaars blikken terug op dit moment.
'Voor mij was spoken word vanaf de eerste keer dat ik het hoorde en zag een spontane verliefdheid', verklaart Amara van der Elst. De Haagse is al een aantal jaar met deze kunstvorm bezig. 'Dus ik was erg blij dat het vorig jaar tijdens de inauguratie op 20 januari zo'n breed podium kreeg. Misschien geeft dit een groot genoege golf om mensen te laten weten dat we er zijn.'
Daniëlle Zawadi vertelt geraakt te zijn door Gormans voordracht The hill we climb. 'Het was heel bijzonder en heel erg inspirerend om te zien, dat wat ik leuk vind om te doen, dat je daar zover meekomt. Je merkt door Gormans performance dat mensen makkelijker het gesprek aangaan en meer willen weten over spoken word.'

Daniëlle Zawadi

Zawadi is opgegroeid in Nootdorp. De 23-jarige is al een aantal jaar bezig met spoken word. 'Eigenlijk vertel ik al verhalen sinds ik zes jaar oud ben, maar in 2017 kwam ik écht met spoken word in aanraking.' Tijdens een voorstelling in Rotterdam leerde ze dit genre kennen. Bedachtzaam kiest ze haar woorden. 'Ik voelde me daar niet meteen thuis, maar eerder op vet bezoek.' Al snel staat Zawadi zelf op het podium als spoken word kunstenaar. Twee jaar later richt ze het woordkunstplatform Het Zwarte Schaap op.
Daniëlle Zawadi
Daniëlle Zawadi © Omroep West
Als argeloze buitenstaander wil je graag een label op iets plakken en dan volgt de vraag: 'Wat is spoken word nu eigenlijk?' Voor Zawadi is het terug te voeren op eeuwenoude tradities van verhalen vertellen. 'Ik heb zelf ook oud-Grieks gestudeerd, en de wijze waarop deze verhalen en mythes vroeger verteld werden, dat was met performance elementen. Maar je kunt ook kijken naar heel veel Afrikaanse culturen. Ik ben daar geweest. In die cultuur worden de verhalen op een ritmisch manier verteld. Het is uiteindelijk wel gewoon vertellen, maar ik herken er wel heel veel spoken word in terug.

Spoken word voor koningin Máxima

Met haar melodieuze stem vertelt ze verder. 'Spoken word is altijd authentiek. Ik heb een aantal onderwerpen waar ik het vaak over heb, bijvoorbeeld vriendschap. Het openbaar vervoer komt ook regelmatig bij mij terug. Misschien komt dat omdat ik geen rijbewijs heb.' In haar werk komt ook haar heritage naar voren. 'Ik ben in Congo geboren en hier in Nederland als tweede generatie. Wat betekent het om jong te zijn in Europa? En hoe is het om het OV te moeten nemen en vriendschappen te hebben als we ouder worden?' legt ze haar thema's uit.
Gorman was niet de enige die voor een hooggeplaatst iemand optrad. Daniëlle Zawadi hield in november een voordracht in aanwezigheid van koningin Máxima.
Daniëlle Zawadi met haar spoken word performance: 'Aangenaam'
Aangenaam | Spoken wordvoordracht Daniëlle Zawadi
Met ritmische bewegingen wordt de voordracht gehouden. Spoken word is voor veel mensen nog een nieuw fenomeen, het onderscheidt zich van een gedicht dat voorgelezen of voordragen wordt juist doordat het ritme, de manier van vertellen ook een essentieel onderdeel zijn van deze literaire kunstvorm. Het is rap zonder muziek, het is een gedicht voordragen in een klankmaat en tempo, kortom spoken word is anders.

Amara van der Elst

'Voor mij is spoken word een hele pure vorm van connectie. De interactie tussen de kunstenaar en de mensen in het publiek heeft iets heel warms. Het is een collectieve live ervaring.' Wanneer Van der Elst praat, bewegen haar handen op een elegante manier mee.
Amara van der Elst
Amara van der Elst © Omroep West
'Bij mij is beweging een heel belangrijk element. Ik stapte de spoken word-wereld binnen als danser. In het begin was ik ook nog niet getraind om lange stukken tekst te onthouden. Ik was wel getraind om lange reeksen bewegingen te onthouden. Dus bij elke line ging ik een beweging bedenken, zo kon ik mijn tekst kon onthouden. Het is dus uit een soort van noodzaak deel geworden van mijn stijl. Ondertussen kan ik daarmee spelen met timing.'

Nationale Dodenherdenking

Nieuwsgierigheid is een grote drijfveer voor Van der Elst, niet alleen naar dingen die in de samenleving spelen -'mijn teksten zijn altijd wel maatschappelijk betrokken',- maar ook naar haar eigen roots. Ruim zeven miljoen mensen waren daarvan getuige, toen de Haagse tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei een spoken word-voordracht gaf.
'Als derde generatie heb ik lang niet gesproken over mijn Indische achtergrond. Voor 4 mei heb ik geprobeerd een bepaald element van het gevoel van rouwen te beschrijven, een beladen onderwerp, waardoor het een heel persoonlijk verhaal en een heel universeel verhaal werd.'
De Haagse Amara van der Elst met haar spoken word performance: 'Wegen'.
Wegen| Spoken wordvoordracht Amara van der Elst