'Amare is nog geen gesloten boek', is er gelogen over hogere kosten?

Cultuurcomplex Amare
Cultuurcomplex Amare © Omroep West
DEN HAAG - Hoe kon het dat de Haagse coalitieonderhandelaars in 2018 wisten dat cultuurcomplex Amare 25 miljoen euro duurder zou worden, maar deze kostenstijging wekenlang voor zich hielden? Sterker: in het coalitieakkoord spiegelden de vier grootste partijen van Den Haag de stad voor dat Amare volgens het afgesproken bedrag van 177 miljoen euro afgebouwd zou worden. Een antwoord op deze vraag blijft voorlopig uit, want veel betrokken partijen en bestuurders verwijzen door naar de raadsenquête over het omstreden bouwproject. Duikgedrag, is het oordeel van een aantal oppositiepartijen.
'Amare staat inmiddels en daarover wordt gejubeld, maar het is nog geen gesloten boek.' Dat zei SP-fractievoorzitter Lesley Arp woensdag in een debat over het bouwproject. Arp wilde dit debat omdat uit geheime stukken, die op haar aandringen afgelopen zomer openbaar werden, blijkt dat al in mei 2018 op het stadhuis bekend was dat Amare geen 177 miljoen euro zou gaan kosten maar 210 miljoen. De stad wist ondertussen van niets. Daarna liepen de kosten nog verder op en inmiddels staat de teller op 223 miljoen euro.
Amare is afgelopen najaar officieel geopend. In het cultuurcomplex op het Spuiplein is ruimte voor het Nederlands Dans Theater, het Residentie Orkest en het Koninklijk Conservatorium. Ook organiseert het Dans- en Muziekcentrum optredens en voorstellingen.
De gemeenteraad besloot een paar maanden geleden om het zwaarste onderzoeksmiddel in te zetten en na de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart een raadsenquête te houden naar de ontwikkeling van Amare. Maar de betrokken politici verschuilen zich nu achter de raadsenquête, vinden de SP, de ChristenUnie/SGP, de Haagse Stadspartij en de Partij voor Dieren. 'Partijen en wethouders wringen zich in bochten en duiken', zei Robert Barker van de Partij voor Dieren. 'Partijen hadden open moeten zijn.'

Heet hangijzer

De woede van de oppositiepartijen richt zich op de rol die de onderhandelaars van de vier grootste partijen Hart voor Den Haag/Groep de Mos, VVD, D66 en GroenLinks in 2018 speelden. Na de verkiezingen onderhandelden zij over een nieuwe coalitie. Amare was daarbij een heet hangijzer, omdat nieuwkomers Groep de Mos en GroenLinks als oppositiepartijen fel verzet voerden tegen het project. Nu moesten zij zich aansluiten bij een bouwproject dat door het eerdere college in gang was gezet en al in aanbouw was. In het coalitieakkoord dat in mei klaar was stond uiteindelijk dat Amare volgens de 'vastgestelde uitgangspunten en randvoorwaarden' zou worden afgerond en dat het project dus niet duurder zou worden dan 177 miljoen euro.
© Omroep West
Maar uit de geheime onderhandelingsstukken blijkt dat de onderhandelaars toen al lang en breed wisten dat er geld bij moest. Op de onderhandelingstafel had een package deal met de bouwer van Amare gelegen. Daarin was een bedrag van 25 miljoen euro afgesproken om geschillen met de bouwer over extra kosten en het ontwerp af te kopen. Ook het college van dat moment, met Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij als verantwoordelijk wethouder, was ervan op de hoogte dat de onderhandelende partijen een package deal wilden sluiten, zo laat de geheime informatie zien.

Package deal

Pas op 3 juli 2018 – bijna twee maanden na de presentatie van het coalitieakkoord en de aantreding van het nieuwe college – werd deze deal bekendgemaakt door toenmalig VVD-wethouder Boudewijn Revis. Revis had de portefeuille van Wijsmuller overgenomen, die op zijn beurt naar de oppositiebankjes was vertrokken. Amare zou 31 miljoen euro duurder worden.
'Er is al die tijd een slecht toneelstuk opgevoerd', zei SP-fractievoorzitter Arp in het debat. 'Dat is minachting voor de stad.' En Robert Barker van de Partij voor de Dieren wilde excuses voor de misleiding van de stad en de raad. 'Er is gelogen', vindt hij. Peter Bos van de Haagse Stadspartij sprak van een 'vrij schimmige manier van doen rond de coalitiewissel.'

Onderhandelingen zijn geheim

Arjen Dubbelaar van Hart voor Den Haag/Groep de Mos zei ter verdediging van de onderhandelaars van zijn partij dat zij met handen en voeten gebonden waren. 'Onderhandelaars zijn niet 'in charge' en mogen niet uit de school klappen', zei hij. 'Onderhandelingen zijn geheim. Bovendien was ik geen onderhandelaar. Ik was er dus niet bij. Maar ook wij vinden dat de onderste steen boven moet komen en daarom steunen wij de raadsenquête.'
Maar dat vond de SP te gemakkelijk. Arp: 'Hart voor Den Haag heeft zijn mond vol van openheid en transparantie en komt met uitspraken als 'de kluis moet open'. Dan heeft u toch wel een moreel oordeel over deze kwestie?' En Bos stelde dat Groep de Mos dus niet voor openheid is. 'De pot verwijt de ketel', reageerde Dubbelaar daarop. 'Wij hebben de ellende die wethouder Wijsmuller van de Haagse Stadspartij heeft achtergelaten moeten opruimen. Of de onderhandelaars daarin geslaagd zijn? Daar moet de raadsenquête antwoord op geven.'

Oordeel vellen

Voor Maarten De Vuyst van GroenLinks is het ook nog te vroeg om een oordeel te vellen. 'Mijn partij zat aan de onderhandelingstafel, maar ik was geen onderhandelaar en als raadslid ook geen woordvoerder van dit dossier', zei hij. ‘Ik weet niet meer wat nu precies wanneer bekend was. Wel weet ik dat er is gevloekt toen in de zomer de package deal van 31 miljoen euro is besproken in de fractie. De vraag of de raad slecht geïnformeerd is komt te vroeg. Ik wacht op de raadsenquête.'
Bezoekers tijdens open huis Amare
Bezoekers tijdens open huis Amare © Tessa Veldhorst
Ook vanuit het huidige college wordt verwezen naar de raadsenquête. Wethouder Robert van Asten (D66) was in 2018 voor zijn partij onderhandelaar, maar hij was geen wethouder in het college. Nu wel, maar volgens hem kan het huidige college geen reactie geven op de informatievoorziening in die periode. 'Wij hebben als college geen antwoord paraat, want wij zaten niet aan de collegetafel en weten niet wat er wel of niet gedeeld is met de gemeenteraad', zei hij. 'Daar is de raadsenquête voor.'

Rare opvatting

Deze opstelling zorgde voor verbazing bij de Haagse Stadspartij. 'Waarom legt u geen verantwoording af?', vroeg Peter Bos. 'Gaat u straks bij de raadsenquête ook zeggen dat u geen antwoord hoeft te geven omdat u niet in het college zat? Ik vind dat een rare opvatting.'
Van Asten reageerde geprikkeld. 'Er gaan nu dingen pijnlijk door elkaar lopen', zei hij. 'Meneer Bos vraagt waarom het vorige college de raad niet heeft geïnformeerd? Misschien moet u eens bij uw partijgenoot Wijsmuller informeren. Dat moet u mij niet vragen. Ik had toen een andere rol.'
De gemeenteraad begint na de gemeenteraadsverkiezingen op woensdag 16 maart met de voorbereidingen voor een raadsenquête naar het bouwproject Amare. Het is voor het eerst dat Den Haag naar dit zware onderzoeksmiddel grijpt. Een raadsenquête is vergelijkbaar met een parlementaire enquête, waarbij mensen onder ede gehoord kunnen worden. De raad wil met behulp van dit onderzoek duidelijkheid krijgen over de rol van het college, de gemeenteraad, de cultuurinstellingen, de gemeentelijke organisatie en de projectontwikkelaar bij de ontwikkeling van Amare.