Gemeenten houden miljoenen euro's over aan steungeld voor cultuursector
24 februari 2022, 06:00 • 5 minuten leestijd
DEN HAAG - Veel gemeenten in de regio houden geld over van het bedrag dat is verstrekt door de Rijksoverheid voor coronasteun aan de cultuursector. Dat blijkt uit een enquête van Omroep West, in samenwerking met de NOS en andere regionale omroepen. Gemeenten geven vaak aan dat de rijksmiddelen toereikend waren voor de benodigde steun, en ogen voorzichtig optimistisch over de staat van de sector. Toch zijn er ook zorgen, ondanks de aanstaande heropening.
Van de 27 gemeenten in de regio deden er zeventien mee aan de enquête. Vijf daarvan hielpen lokale cultuurinstellingen ook met middelen uit de eigen begroting. In zeker negen van de overige twaalf gemeenten werd in 2021 minder uitgegeven dan werd verstrekt door het Rijk, of overbleef uit 2020.
Dat betekent niet dat gemeenten dit geld kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld jeugdzorg of woningbouw. Het mag alleen worden besteed aan de doeleinden waarvoor de subsidie is verstrekt, maar dat mag ook nog in een ander jaar. Hierdoor begonnen veel gemeenten al aan 2021 met een buffer die was opgebouwd in 2020, en zeggen zij dat ze in 2022 de sector ook nog kunnen steunen waar nodig.
Miljoenen euro's overgebleven
De resterende bedragen lopen uiteen van enkele tienduizenden tot miljoenen euro's. Zo gaf de gemeente Krimpenerwaard 300.000 van de beschikbare 332.000 euro uit, en Den Haag 7,8 van de 12,1 miljoen. Veel gemeenten plaatsen wel de kanttekening dat nog niet alle bedragen voor 2021 zijn toegekend; sommige regelingen werken met terugwerkende kracht.
De gemeente Westland houdt procentueel gezien het meeste geld over: van de beschikbare 1,4 miljoen werd maar zo'n 169.000 euro uitgegeven. Dat komt doordat de sector zichzelf goed kon bedruipen, zegt de gemeente: 'De grote, gesubsidieerde voorzieningen – zoals theater De Naald en Museum Westland – hebben zich staande kunnen houden door rijksregelingen zoals NOW en TVL.' Ook bleef de gemeente de oorspronkelijke subsidiebedragen uitkeren, terwijl evenementen waarvoor die bedragen nodig waren niet plaatsvonden. Kosten die niet gemaakt werden, werden dus wel vergoed.
Geld zal nog nodig zijn
Ook al komt het culturele leven dit weekend weer echt op gang, de gemeente Westland houdt er rekening mee dat het overgebleven geld nog nodig zal zijn: 'Wij verwachten dat de financiële terugslag nog gaat komen, omdat de Rijksregelingen stoppen en de publieke belangstelling wellicht zal achterblijven.'
Directeur Nico Baars van De Naald deelt die vrees. Hij bevestigt dat zijn theater dankzij de landelijke regelingen nog geen gebruik heeft hoeven maken van de gemeentelijke coronasteun, maar is ook bang dat het geld in de toekomst nog nodig zal zijn. Het theater heeft geen vet meer op de botten en is dus kwetsbaar.
Vrees voor naweeën
Daarbovenop vreest Baars voor de naweeën van de crisis: 'De kaartverkoop is door de coronacrisis gestokt. En het is nog maar de vraag of de bezoekers weer massaal terugkeren. Zolang het coronavirus rondwaart zullen sommige mensen huiverig zijn om volle theaters te bezoeken. Daarnaast is het natuurlijk de vraag of we niet weer in een lockdown komen.' Baars is dan ook blij dat de gemeente heeft toegezegd dat zijn theater later alsnog een beroep kan doen op de steun.
Het verhaal uit het Westland is exemplarisch voor veel gemeenten. Als wordt gevraagd waar gemeenten trots op zijn met betrekking tot hun steunmaatregelen, noemen velen het feit dat er nauwelijks tot geen culturele organisaties zijn omgevallen. Tegelijkertijd zeggen bijna alle gemeenten dat ze dat ook in 2022 nog extra steun zullen bieden aan cultuurinstellingen.
'Het loopt nog niet storm'
Zo ook Den Haag, tot vreugde van zakelijk directeur Lily klein Gunnewiek van Het Nationale Theater. Mede door de huurkwijtschelding van de gemeente Den Haag is het stadstheater en toneelgezelschap de crisis doorgekomen. Ze is blij dat de theaters weer open zijn, maar maakt zich ook zorgen over de toekomst, omdat het moeilijk is in te schatten of het publiek weer terugkeert.
'Het loopt nog niet storm. Want ook al is een theaterbezoek veilig, met name het oudere publiek is terughoudend vanwege het loslaten van de coronamaatregelen', ziet klein Gunnewiek. 'Voor de coronacrisis kon het publiek voor het hele seizoen al kaarten kopen, maar door het ontbreken van een seizoensgids missen we de voorverkoop aan het begin van het seizoen en worden boekingen nu last-minute gedaan. Bovendien is de concurrentie groot, omdat veel voorstellingen nu worden ingehaald.'
Zelf de portemonnee trekken
De meeste gemeenten bieden in 2022 steun met het Rijksgeld dat overblijft, maar vijf gemeenten zeggen nu al dat ze hier zelf de portemonnee voor zullen trekken. Waaronder ook Zoetermeer, dat in 2020 een fonds van 5 miljoen euro oprichtte voor maatschappelijke organisaties in de stad, zoals sportverenigingen en dus ook cultuurinstellingen.
December vorig jaar was daarvan ongeveer de helft uitgegeven. Volgens een woordvoerder betekent dat niet dat het geld vanuit het Rijk niet genoeg was. 'We hebben het noodfonds ingezet om te zorgen dat er ondanks alle onzekerheden wel een programmering stond. Zo hebben allerlei verenigingen en instellingen samen een cultuurzomer en cultuurwinter opgesteld.'
