Prille liefdes in lokale politiek: verkenners brengen mogelijke coalities in kaart

D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma en voormalig VVD-ministers Bruno Bruins en Sander Dekker
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma en voormalig VVD-ministers Bruno Bruins en Sander Dekker © ANP
REGIO - Wie vinden elkaar leuk en wie krijgen verkering met elkaar? Normaal gesproken zijn het vragen die perfect zouden passen in een datingshow, maar ze zijn op dit moment ook zeer van toepassing op de lokale politiek. De meeste gemeenten in onze regio hebben al één of meerdere informateurs aangesteld om te onderzoeken welke partijen ook écht een relatie met elkaar aan kunnen gaan. Daartoe behoren de nodige opvallende namen.
Alle stemmen zijn geteld en de winnaars zijn bekend. Na de verkiezingen van 16 maart wacht voor elke gemeente de volgende stap: het vormen van een coalitie voor de komende vier jaar. Om een eerste aanzet op weg daarnaartoe te geven, wordt een informateur ofwel verkenner aangewezen. Hij of zij krijgt als opdracht mee om alle opties op een rij te zetten en te adviseren welke mogelijke coalities het meest voor de hand liggen.
Meestal bepaalt de partij met het grootste aantal raadszetels wie als informateur aan de slag mag. Dat kan iemand uit de eigen gelederen zijn, maar net zo goed iemand van buitenaf. Een zwaargewicht op bestuurlijk of politiek niveau krijgt daarbij vaak de voorkeur. Zo is zowel de gemeente Alphen aan den Rijn als Zoetermeer uitgekomen bij een oud-minister van de VVD: Bruno Bruins (58) en Sander Dekker (47).

Nieuwe generatie leren kennen

Waarom eerstgenoemde 'ja' heeft gezegd? 'Omdat ik het ontzettend leuk werk vind', reageert Bruins, die eerder al informateur is geweest in Leidschendam-Voorburg (2010), de provincie Zuid-Holland (2011) en Wassenaar (2014). 'Het is een prachtige manier om de nieuwe generatie politici te leren kennen. En het is hartstikke leuk dat je wordt gevraagd mee te denken over wat de beste samenwerking tussen partijen kan zijn in de komende vier jaar.'
Bruno Bruins in 2002 als verkeerswethouder van de gemeente Den Haag
Bruno Bruins in 2002 als verkeerswethouder van de gemeente Den Haag © ANP
De geboren Arnhemmer was zelf tussen 1994 en 2006 actief in de gemeente Den Haag. Eerst als raadslid voor de VVD en later als wethouder, een functie die hij zes jaar lang vervulde. Daarna belandde Bruins in de landelijke regering. Als opvolger van de huidige minister-president en partijgenoot Mark Rutte was hij iets meer dan zeven maanden staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet Balkenende III, totdat er vervroegde verkiezingen kwamen.

Onwel tijdens langdurig debat

Maar de meeste bekendheid verkreeg hij als minister voor Medische Zorg en Sport. Terwijl hij verantwoordelijk was voor het landelijke coronabeleid, werd Bruins in maart 2020 onwel tijdens een langdurig debat in de Tweede Kamer. Vanwege oververmoeidheid nam hij na iets minder dan 3,5 jaar ontslag als minister. Inmiddels is hij - na een jaar als interim-directeur bij de Haagse vervoerder HTM - sinds 1 september lid van de Raad van State en zegt hij zich 'heel goed en gezond' te voelen.
De onwel geraakte Bruno Bruins wordt overeind geholpen door collega-minister Wouter Koolmees
De onwel geraakte Bruno Bruins wordt overeind geholpen door collega-minister Wouter Koolmees © ANP
Voor zijn kortstondige klus als informateur in Alphen keert hij terug op bekend terrein. 'Mijn eerste baan was in Boskoop bij openbaarvervoerbedrijf Westnederland, wat nu Connexxion is. In die periode en ook daarna nog heb ik meegesproken over plannen om een kabelbaan aan te leggen van station Alphen Centraal naar museumpark Archeon, maar dat is er nooit van gekomen. Dat zijn toch ervaringen die je je herinnert.'

Speciale band met Zoetermeer

Zoetermeer is in de zoektocht naar een verkenner uitgekomen bij Sander Dekker. Zijn politieke loopbaan vertoont opvallend veel gelijkenissen met die van Bruins: raadslid en wethouder namens de VVD in Den Haag, staatssecretaris (ook op Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en minister, maar dan voor Rechtsbescherming. Na bijna tien jaar besloot hij het Binnenhof begin dit jaar achter zich te laten.
Sander Dekker in 2012 als wethouder op kraamvisite bij Stadsboerderij de Herweijerhoeve in het Haagse Zuiderpark
Sander Dekker in 2012 als wethouder op kraamvisite bij Stadsboerderij de Herweijerhoeve in het Haagse Zuiderpark © ANP
Deze weken richt Dekker zijn pijlen dus op Zoetermeer, dat in zijn ogen een ‘sterk en stabiel stadsbestuur’ verdient. 'Ik vind het bijzonder eervol om in de totstandkoming daarvan een rol te kunnen spelen', geeft de Hagenaar aan. Met zijn tijdelijke werkterrein heeft Dekker een speciale band, aangezien zijn ouders begin jaren tachtig van Den Haag naar Zoetermeer verhuisden. 'Het grootste deel van mijn jeugd ligt dus daar. En mijn ouders, broertje en zusje wonen er ook nog steeds.'

Drie informateurs in Leiden

Een andere opvallende naam in het lijstje met lokale informateurs is die van Sjoerd Sjoerdsma. Het huidige Tweede Kamerlid van D66 gaat alle mogelijke coalities in de gemeente Gouda inventariseren. Op vragen van Omroep West over zijn aanstelling als verkenner weigert de 40-jarige Sjoerdsma op dit moment antwoord te geven. Dat wil hij pas doen zodra hij 'iets van substantie kan zeggen over de voortgang van de formatie'.
Sjoerd Sjoerdsma met de toenmalig D66-leider en huidig minister Sigrid Kaag
Sjoerd Sjoerdsma met de toenmalig D66-leider en huidig minister Sigrid Kaag © ANP
Nóg opmerkelijker is het feit dat de gemeente Leiden maar liefst drie informateurs heeft aangesteld. Als grootste partij levert GroenLinks twee van hen: oud-raadslid Rob van Lint en wethouder Yvonne van Delft. Dat duo krijgt gezelschap van Mart Keuning, voormalig fractievoorzitter van de ChristenUnie in Leiden.

'We sorteren helemaal niet voor'

'Het is niet zo dat we hier per se drie mensen voor nodig hebben', verklaart Ashley North, wethouder en lijsttrekker van GroenLinks. 'Met eentje had het ook gekund, maar waarom zou je dat doen, als je drie mensen hebt die goed op elkaar zijn ingespeeld? Ze hebben diverse invalshoeken, waarmee ze elkaar alleen maar versterken. Al sorteren we helemaal niet voor op welke politieke uitkomst dan ook.'
Tot de benoemde informateurs behoren ook twee bestuurders met een verleden als (kroonbenoemde) burgemeester: Frans Buijserd (Nieuwkoop) en Toon Mans (Noordwijk). Verder hebben drie gemeenten een verkenner gevonden die niet aan een bepaalde partij is gelieerd: Katwijk, Leidschendam-Voorburg en Oegstgeest. In de gemeente Zuidplas voert Jan Willem Schuurman, wethouder en lijsttrekker voor de grootste partij ChristenUnie/SGP, zelf de verkennende gesprekken.
Nog niet alle gemeenten hebben een informateur aangesteld. Den Haag verwacht bijvoorbeeld maandag met een plan voor de formatie te komen. Het merendeel dat al wél zover is, verwacht begin april een advies binnen te hebben over de kansrijkste coalities. Met andere woorden: dan wordt iets meer duidelijk welke prille liefdes daadwerkelijk tot bloei zullen komen.