'Rita Verdonk voert achter de schermen gesprekken over coalitie met Groep de Mos'

28 maart 2022, 15:16 • 4 minuten leestijd

Rita Verdonk is de nummer 2 op de kieslijst van Hart voor Den Haag © ANP

DEN HAAG - Rita Verdonk, de running mate van Richard de Mos, voert al een week lang achter de schermen gesprekken met mogelijke coalitiegenoten. Dat bevestigen meerdere bronnen op het Haagse stadhuis aan Omroep West. Verdonk zou aansturen op een college met VVD, CDA, Partij voor de Dieren en Denk. Daarmee lijkt Hart voor Den Haag de gebruikelijke procedure met een onafhankelijke verkenner vooralsnog over te willen slaan. Partijleider Richard de Mos laat zelf nog altijd niets los.

Een paar dagen na de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart was De Mos nog optimistisch. Hart voor Den Haag zou als grootste partij met negen zetels het voortouw nemen in de formatie en op zoek gaan naar een nieuwe coalitie. Hoe de partij dat formatieproces gaat leiden zou begin vorige week duidelijk worden, zo beloofde De Mos. Maar de dagen verstreken en het bleef alsmaar stil rondom de formatie. Ook maandag biedt De Mos officieel nog geen duidelijkheid.

De aanstelling van een verkenner lijkt voor problemen te zorgen voor Hart voor Den Haag. Vier jaar geleden kwam de partij nog met VVD-prominent Hans Wiegel op de proppen, maar deze keer liggen de verkenners niet voor het oprapen. Ze lijken huiverig te zijn door het corruptieonderzoek naar De Mos en Rachid Guernaoui, dat maar niet tot een afronding komt en de weigering van D66, GroenLinks en de PvdA om vanwege dat onderzoek een coalitie met De Mos te vormen. Daardoor is een coalitie met Groep de Mos een welhaast onmogelijke opgave.

Om dit probleem te omzeilen is Verdonk op pad gegaan. De nummer twee van de partij voert sinds afgelopen woensdag achter de schermen gesprekken met andere partijen, bevestigen bronnen aan Omroep West. Gesprekspartners hebben de indruk dat zij fungeert als een soort informele verkenner die aanstuurt op een college met Hart voor Den Haag/Groep de Mos, VVD, CDA, Partij voor de Dieren en Denk. De formele verkenningsfase met een onafhankelijke verkenner die een advies geeft over de coalitiemogelijkheden zou Hart voor Den Haag daarmee willen overslaan.

De meeste betrokken partijen willen officieel niet reageren. Lijsttrekker Nur Icar van DENK wil alleen kwijt dat 'er gesprekken worden gevoerd' en dat hij met verschillende partijen koffie drinkt en niet alleen met Hart voor Den Haag. 'Wij hebben twee zetels gekregen en nemen een afwachtende positie in. Als ons wordt gevraagd om bestuurlijke verantwoordelijkheid te nemen, willen we dat doen. Maar wij kunnen ook vanuit de oppositie onze verantwoordelijkheid nemen', zegt hij. Wel verklaart Icar nogmaals dat zijn partij geen enkel andere partij uitsluit. 'Als mensen mij bellen, ga ik daar koffie mee drinken. Dat is geen geheim en ook niets bijzonders.'

Andere partijen in de raad dringen aan op het aanstellen van een verkenner. En ook snel, vindt D66-lijsttrekker Robert van Asten. 'De eerste anderhalve week is al verspild en dat is in een tijd waarin er zoveel onzekerheden én zulke grote uitdagingen zijn niet uit te leggen.'

Van Asten pleit voor een 'gezaghebbende verkenner' die met alle partijen praat over gewenste coalitiemogelijkheden. Maar daarbij moet het niet blijven, vindt D66. Volgens de tweede partij in de stad dient een verkenner ook in beeld brengen welke thema's in een nieuwe coalitie centraal moeten staan en hoe de nieuwe raad en college van burgemeester en wethouders moeten gaan samenwerken. Van Asten: 'Pas dan krijg je echt een goed inzicht in waar de meerderheden liggen die de genoemde thema’s het meest slagvaardig het hoofd kunnen bieden.'

De lijsttrekker van GroenLinks, Mariëlle Vavier, heeft nog géén uitnodiging gekregen om koffie te komen drinken met Verdonk. Maar ook zij heeft de geruchten gehoord dat andere collega's wel met de nummer twee van De Mos een gesprek hebben gehad. 'Rita is blijkbaar een soort informele verkenner', constateert Vavier. 'Wat er nu gebeurt is achterkamertjespolitiek. Met de luiken dicht. En dat verbaast me van Groep De Mos, die altijd zo pleitte voor transparantie. Het valt me tegen.'

Net als Van Asten vindt Vavier dat het nu echt tijd wordt dat er een verkenner van buiten de fracties wordt aangesteld. 'Daarmee zijn wij nu in Den Haag rijkelijk laat – en dat is het understatement van de dag.' Ook voor de PvdA is het van belang dat er een officiële verkenning komt met alle partijen. 'Daarbij moet de verkiezingsuitslag en zeker ook de lage opkomst geduid worden', zegt PvdA-lijsttrekker Martijn Balster. 'Voor de raad moet er een rol zijn om hierover te spreken. Het is zaak dat er een vertrouwenwekkend en stabiel college komt dat alles in het werk stelt om de grote verschillen in de stad te verkleinen. Een transparant proces is daarvoor heel belangrijk.'

Voor het formatieproces zijn geen regels vastgelegd, maar het is gebruikelijk dat de grootste partij het voortouw neemt. Vaak kiest die partij ervoor om een verkenner aan te stellen die de verschillende coalitiemogelijkheden onderzoekt. Daarna komt er een informateur die de onderhandelingen van een specifieke coalitie begeleidt. Als er een coalitieakkoord is gesloten is de formateur aan zet die zich bemoeit met de portefeuilleverdeling en de wethouders. Maar partijen zijn dus niet verplicht om deze lijn te volgen.