Geen vlees in spekkoek, waarom ligt het dan toch bij de slager?

17 april 2022, 13:00 • 4 minuten leestijd

Slager Piet van der Vooren met spekkoek © Omroep West

REGIO - Boven de slavinkjes en varkenshaasjes ligt in menig slagerij een ietwat vreemde eend in de bijt. Op veel toonbanken wordt spekkoek aangeprezen. Waarom wordt deze Indische zoetigheid bij de slager verkocht? Slagers zelf hebben eigenlijk geen idee.

Op de glazen toonbank bij de Leidse slagerij Van der Vooren liggen puntjes spekkoek. Hoewel de naam misschien anders doet vermoeden, zit er niets van vlees in de laagjescake. 'Nee, er zit geen spek in', zegt slager Menno van der Vooren die samen met zijn vader Piet (foto) de zaak runt. Hij verkoopt het nu zo'n één a twee jaar, nadat een leverancier hem overhaalde. 'Ik heb het altijd tegengehouden. We dachten: zoetigheid werkt niet in een slagerij.' Maar niets blijkt minder waar. 'We verkopen het veel. Het is een leuk product om erbij te houden.'

'Het is inderdaad alleen maar zoet', bevestigt Spekkoekkoningin Jessica Chang Sing Pang uit Alphen aan den Rijn die met haar onderneming honderden spekkoeken bakt voor bedrijven en particulieren. Ze somt de ingrediënten op. 'Bloem, roomboter, eieren, suiker en kruiden. Geen spek.'

Toch ligt het al tientallen jaren bij slagerijen, weet Nick van de Kar van groothandel Hekos Oriental Food. Hij levert spekkoek aan ruim 800 slagers uit het hele land. Gek vindt hij dat niet. 'Het ziet eruit als doorregen spek zoals dat vroeger bij de slager lag, daarom ligt het bij de slager. Het is gewoon een stukje goede marketing.' Hoe dat ooit zo is gekomen en wanneer het eerste stukje spekkoek bij een slager lag? Hij heeft geen idee.

Spekkoek is ontstaan in de koloniale tijd. 'De Nederlanders hebben het afgekeken van de Indonesiërs', zegt kookboekenauteur Vanja van der Leeden. In Indonesië heet het net iets anders: lapis legit. 'Maar het is nagenoeg hetzelfde. Spekkoek is de Indische naam.'

Ook bij groothandel Kivits in Zoetermeer hebben ze het antwoord niet. 'Ik zou het echt niet weten', zegt Greet Lammerts van Bueren van Kivits. Het bedrijf is gespecialiseerd in oosterse snacks en levert onder andere aan slagers. 'Ik vind het ook vreemd dat slagers het kopen.' Ze lacht. 'Wij verkopen: u vraagt, wij draaien.' Waar de naam vandaan komt, weet ze overigens wel. Ze lacht. 'Ik zeg altijd: ze noemen het spekkoek, omdat je er spek van krijgt.'

Over het waarom van de naam, is geen eenduidig antwoord, weet Indisch kookboekenauteur Vanja van der Leeden uit Den Haag. 'Dat zijn van die dingen die je nooit zeker weet. De één zegt dat het door de laagjes op een speklap lijkt. De ander zegt dat de naam "spek" slaat op de specerijen - onder andere kardemon en kaneel - die erin gaan. Het is lastig om de oorsprong te achterhalen.' Ze is verbaasd om te horen dat het bij veel slagers wordt verkocht. 'Dat is helemaal nieuw voor mij.'

Slager Matthijs van der Bent met spekkoek

Bij slagerij Krijn van der Bent in Noordwijk verkopen ze het product nu zo'n zes, zeven jaar. 'Het begon met een knipoog, vanwege de naam "spek". Ondertussen is het vooral een aanvulling op ons assortiment', zegt slager Matthijs van der Bent. Hij tilt de schaal vol puntjes laagjescake op die naast de andijviestamppot ligt. 'We hebben drie smaken: pandan, speculaas en banaan.' Waarom ze het verkopen? 'Omdat het gewoon hartstikke lekker is natuurlijk.'

En zo staan meer slagers erin. Het is lekker, het woord spek zit in de naam en het ziet eruit als spek, zijn antwoorden die ze geven. Al blijft het voor de slagers die we bellen eigenlijk ook een beetje gissen, niemand weet precies waar het ooit is begonnen. Spekkoekkoningin Jessica vindt het maar een vreemde verkoopplek. 'Ik snap het totaal niet. Het is een bijzondere combinatie.'

Volgens Van de Kar van groothandel Hekos Oriental valt dat wel mee. Het maakt volgens hem helemaal niet uit dat het een zoet product is. 'Klanten hebben daar geen problemen mee.' Dat beaamt slager Matthijs van der Bent. 'Het is echt een serviceproduct. Mensen nemen het er graag bij.'

Weet jij meer over de geschiedenis van spekkoek bij de slager? Mail naar liza.janson@omroepwest.nl.