Culturele broedplaats vreest sluiting: 'Wij zijn nodig om de stad bruisend en levendig te houden'

De gebruikers van de Samenscholing aan de Beatrijsstraat in Den Haag zijn trots op wat ze de afgelopen 6,5 jaar hebben bereikt. Volgens hen heeft de culturele vrijplaats, zoals ze het zelf noemen, zijn bestaansrecht bewezen door 'als fundering te dienen voor talloze initiatieven die zonder deze plek niet hadden bestaan'. Initiatieven, ook zeggen ze, die een 'positieve uitwerking hebben op de wijk, de stad en de vele mensen betrokken bij de Samenscholing'.

Maar aan de broedplaats dreigt een einde te komen. Het pand aan de Beatrijsstraat wordt omgevormd tot kleinschalige bedrijfsruimte, staat in een voorstel van het stadsbestuur dat eind december vorig jaar werd gepresenteerd. Volgens wethouder Saskia Bruines (D66, economische zaken) moet de voormalige school een nieuwe bestemming krijgen, omdat er een 'schreeuwend tekort aan betaalbare bedrijfsruimte' is. Ook wil de gemeente graag dit deel van Den Haag een impuls geven. 'Dit is een economische kans voor de wijk- en culturele ondernemers in Zuidwest', zei Bruines vorig jaar.

Daarom wil de gemeente de school gaan verbouwen en omvormen tot een duurzame 'economische broedplaats voor wijkondernemers en ondernemende kunstenaars'. De bedoeling is dat het een verzamelpand wordt voor bijvoorbeeld meubelmakers, reparatiebedrijven en loodgieters. Ook de 'creatieve industrie' zou er een plek moeten vinden.

Hoewel de Samenscholing hier nu ruim zes jaar is gevestigd, kent die broedplaats een veel langere geschiedenis. De wortels ervan liggen in De Vloek. Dat was dertien jaar lang een 'culturele vrijplaats' op Scheveningen. De gebruikers moesten er echter in 2015 uit, omdat het plaats moest maken voor een topzeilcentrum. Na een lange speurtocht langs verschillende plekken in de stad, vond het grootste deel uiteindelijk onderdak in de toen leegstaande school aan de Beatrijsstraat.

De huidige gebruikers voelden zich overvallen door de nieuwe voorstellen van de gemeente, vertelt woordvoerder Maarten van Herpt. Ze zijn nauwelijks bij de plannen betrokken, stelt hij ook. 'Dit is ons rauw op het dak gevallen. We hadden heel graag willen meedenken over onze eigen toekomst.'

De mensen die nu actief zijn bij de Samenscholing wijzen er ook op dat het een unieke plek is, geworteld in de jongerencultuur van de jaren zestig van de vorige eeuw. Niet-commercieel. Ruimte voor alternatieve cultuur, zelfontplooiing, duurzaamheid, gelijkheid, schrijven ze in een toekomstplan dat de naam "Solidariteit & Zelfbestuur" draagt. Zij wijzen daarin ook op het grote belang van broedplekken in de geschiedenis. 'Zonder deze plekken zou er geen vernieuwing plaatsvinden in de kunst, de media, de politiek, de stedenbouw en de samenleving.'

Dit soort initiatieven, zeggen ze, is in Den Haag de afgelopen jaren bijzonder schaars geworden. Met als gevolg dat bijvoorbeeld beginnende bandjes bijna nergens meer terecht kunnen om op te treden.

Jammer, als dat zou verdwijnen, vinden de mensen van de Samenscholing. Want de geschiedenis en de tegenwoordige tijd laat de waarde van dit soort plekken zien, staat in het reddingsplan. 'Steden hebben baat bij vrije plekken die kunstenaars, muzikanten en vrijdenkers aantrekken en samenbrengen. Dit soort onafhankelijke mensen zijn nodig om een stad bruisend en levendig te houden en te maken.'

De gebruikers erkennen dat hun komst nu bijna zeven jaar geleden geleden wellicht tot wat onrust leidde bij de buren. Maar inmiddels zijn de verhoudingen goed. Dat bleek onder meer wel tijdens corona, toen ze meehielpen de voedselbank te steunen en door de goedbezochte activiteiten waar ook de buurt welkom is.

Vandaar dat ze nu hun hoop hebben gevestigd op de politiek. De gemeenteraad praat donderdag over de plannen om de Samenscholing te sluiten en het gebouw grondig te verbouwen. Volgens de gebruikers zijn er alternatieven: in Moerwijk staan ook nog andere panden leeg die de gemeente kan omvormen tot ruimte voor kleinschalige bedrijven. Van Herpt: 'Het zou echt bizar zijn als de gemeente hier de stekker uit zou trekken.'