Heeft Gouda eigen toren van Pisa? 'Het was recht toen het werd gebouwd'

18 april 2022, 08:00 • 3 minuten leestijd

GOUDA - Toegegeven, hij staat natuurlijk niet zo scheef als de toren van Pisa. Maar als je goed kijkt naar de nok van de Sint-Janskerk in Gouda, dan zie je dat het dak krom loopt. In Gouda noemen ze dat ook wel 'het bochtje van de Sint-Jan'. Directeur Jaap van Rijn van de Sint-Janskerk legt uit: 'In de loop der tijd is het verhaal ontstaan dat Gouda zo vol is gebouwd, dat de kerk niet paste en ze een beetje hebben gesmokkeld, met als gevolg een klein bochtje. Maar dat is natuurlijk onwijze onzin.'

'Het bochtje van de Sint-Jan' is nu nog beter te zien dankzij 'Beleef Gouda op grote hoogte'. Tijdens het jubileumjaar Gouda 750 is het mogelijk om het dak van de langste kerk van Nederland te beklimmen. Op het dak krijg je niet alleen een prachtig uitzicht over de stad en de wijde omgeving, maar zie je ook heel goed de scheefgroei van het gebouw.

Gouda heeft zijn eigen toren van Pisa

Voor de kromming is een logische verklaring. Van Rijn: 'De kerk was echt wel recht toen het werd gebouwd. Hij is gaan verzakken. Aan de ene kant waar de IJssel zit, heb je zandgrond, stevigere grond. Richting de Markt en het stadhuis, dat was puur moeras vroeger. Dus alle panden in Gouda, ook die mooie gebouwen aan de haven en de Sint-Jan, hellen naar het noorden. De toren en het dwarsschip hebben daar geen last van, want dat zijn stevige constructies. Maar het dak daartussen is gaan verzakken.'

Die verzakking is ook waarschijnlijk de verklaring voor het feit dat de Sint-Janskerk qua lengte de langste kerk van Nederland is. Van Rijn: 'Iedere stad wil ergens de beste in zijn. Het grootste orgel, de hoogste kerk. Maar ja, hoge kerken in Gouda, dat gaat niet samen vanwege de slappe bodem en waarschijnlijk is dat de reden dat ze hebben gedacht: niet de hoogste, maar lekker de langste met 123 meter.'

Het idee voor een wandeling op het dak van de Sint-Janskerk is afkomstig van steigerbouwers. Bij de voorbereiding van de werkzaamheden aan het Vieringtorentje bleek namelijk dat de kosten voor het bouwen van de steigers aanzienlijk tien, vijftien keer duurder zouden uitvallen dan de onderhoudskosten van het torentje zelf. Dus zeiden de bouwers volgens Van Rijn: 'Joh, als we toch die steiger bouwen, kunnen we daar niet iets meer mee doen?

Zo ontstond het idee om de steiger op te waarderen en tijdens Gouda 750 voor bezoekers toegankelijk te maken. Een ideale manier om Gouda en de langste kerk eens van een andere kant te zien. Zo wordt ook goed zichtbaar dat de kerk is weggepropt tussen de huizen. 'Zo'n stad moest binnen de vestigingsmuren en binnen de singels blijven. Gouda is gewoon hartstikke tjokvol gebouwd', vertelt Van Rijn. 'En dat is de reden dat de kerk gewoon helemaal tussen de huizen staat.'

Bij helder weer kan je zo'n beetje heel Zuid-Holland zien vanaf de steigers. 'De Maasvlakte bij Rotterdam zie je heel goed. Aan de andere kant zie je Utrecht, Leiden, Delft en Den Haag liggen. En het is jammer dat het Huis van de Stad er tussen staat, maar dan had je zelfs de verkeerstoren van Schiphol kunnen zien.'