Volle agenda's en meerdere getuigenverhoren zorgen voor traag verloop zaak-De Mos

Dat een rechtszaak er voor 2023 niet meer in zit, werd maandag duidelijk toen aan de verdachten werd gevraagd hun beschikbaarheid voor een eventuele zitting op te geven. Tussen de voorgestelde data bevond zich geen dag in 2022.

De duur van het corruptieonderzoek frustreert de Haagse politiek. Door alle onzekerheid wil een aantal partijen niet in zee met Hart voor Den Haag, waardoor de verkiezingswinnaar zo goed als zeker buiten het college valt. Donderdagavond leidde dit tot een debat vol spanningen en emoties in de gemeenteraad.

Als het OM wordt gevraagd waarom er nog zoveel tijd nodig is, klinkt eenzelfde antwoord als een half jaar geleden: 'Het onderzoek is afgerond en overgedragen aan de rechter-commissaris. Die beslist welke getuigen nog worden verhoord en plant de gesprekken in. Hoe lang het nog duurt, is dus aan hen', zegt een woordvoerder.

Een woordvoerder van de rechtbank bevestigt dit gedeeltelijk. De rechter-commissaris beslist inderdaad welke getuigen nog worden verhoord op verzoek van de verdediging of het OM en plant de gesprekken in. Maar hoeveel gesprekken dat zijn en wanneer die plaatsvinden is niet aan de rechtbank, zegt een woordvoerder: 'De getuigenverhoren worden ingepland nadat er een verzoek is gedaan door het OM of de verdediging.'

Op deze manier worden er in de komende maanden nog meer dan twintig getuigen verhoord. Dat is de bedoeling althans: nog niet alle gesprekken zijn ingepland en de rechtbank noemt het onzeker dat dit in 2022 nog lukt.

Dat het inplannen van verhoren zo lang duurt – afgelopen najaar werden de eerste verzoeken ingediend – komt volgens de rechtbank doordat de planning in samenspraak gaat. 'Het is niet dat de rechter-commissaris iemand verplicht om op een bepaalde dag te komen. Daarnaast lopen er heel veel verschillende zaken bij de rechtbank, dus het is lastig om alles in te plannen.'

Ondanks de maatschappelijke en politieke impact van de zaak krijgt het corruptieonderzoek geen voorrang: 'Bij elke zaak is het belangrijk dat er zo snel mogelijk uitsluitsel is, of dat nou gevolgen heeft voor het bestuur van Den Haag of voor een slachtoffer van een tragisch ongeluk. Daarin maken we geen onderscheid.'

Nadat de verhoren zijn afgenomen gaat de zaak weer terug naar het OM, dat dan definitief beslist of het de verdachten voor de rechter sleept. Samen met het verzoeken om getuigenverhoren heeft het OM dus wel degelijk invloed op de duur van het proces, zeker gezien het wensenlijstje voor getuigen.

Het OM en de rechtbank willen zelf niets zeggen over wie welke getuigen heeft opgeroepen, maar een rondgang langs de advocaten van vijf van de acht verdachten leert dat het OM ongeveer net zoveel wensen had als de verdediging.

Opmerkelijk is volgens de advocaten dat hier ook getuigen bij zitten die de verdediging niet oproept. Het is gebruikelijk dat het OM ook de getuigen wil horen die de verdediging oproept om aanvullende vragen te stellen, zeggen ze. Maar het komt niet vaak voor dat het OM getuigen oproept die de verdediging niet hoeft, zegt Peter Plasman, die Richard de Mos en Rachid Guernaoui bijstaat. 'Zeker niet als die getuigen al zijn verhoord door de Rijksrecherche.' Volgens hem doet het OM dit als er na de verhoren nog onduidelijkheden zijn.

Plasman heeft geen wensen ingediend namens De Mos en Guernaoui. 'Wij willen spoed in de zaak.' Ook vanuit de drie verdachte vastgoedondernemers zouden er om die reden geen wensen zijn ingediend. Plasman zegt wel dat het niet zozeer de huidige ronde getuigenverhoren is die lang duurt, maar vooral het onderzoek door de Rijksrecherche. Zo duurde het na de invallen bijna een jaar voordat de verdachten hun dossiers ontvingen.

Verzoeken kwamen er wel vanuit de hoek van horeca-ondernemers en de broers Atilla en Erdinç Akyol, en van voormalig Groep de Mos-raadslid Nino Davituliani. Zij vroegen vooral om getuigen die betrokken waren bij de start van het onderzoek en de nachtvergunningen voor zalencentrum Opera. In dat kader werd ook De Mos onlangs als getuige verhoord. Ook voormalig burgemeesters Pauline Krikke en Johan Remkes zijn opgeroepen.

Het OM zegt in een reactie dat het heel normaal is dat er getuigen worden opgeroepen die de verdediging niet hoeft te horen. Of er recent nog nieuwe getuigen aan de wensenlijst zijn toegevoegd, wil een woordvoerder niet zeggen. Zolang het onderzoek bij de rechter-commissaris ligt, doet het OM geen uitspraken over de inhoud van de zaak.

Hoogleraar Hans Nelen zei eerder tegen Omroep West dat een corruptieonderzoek van de start tot de afwikkeling van een hoger beroep gemiddeld zes á zeven jaar duurt. Gegeven het feit dat het onderzoek in september 2018 werd geopend, staat de teller inmiddels al op drieënhalf jaar. In die jaren is weinig duidelijk geworden, maar van één ding kan Den Haag op aan: die donkere wolk boven de stad blijft nog lang hangen.